خطر انسان برای جان پلنگ‌ها / جریمه ۸۰ میلیونی شکار پلنگ ایرانی از وسوسه شکار جلوگیری می‌کند؟

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، توصیف رستم در شاهنامه به ویژه در اسناد اروپایی که به بررسی شخصیت‌های این منظومه حماسی فارسی می‌پردازند، با عنوان «مردی با پوست پلنگ» آمده که می‌تواند نشانه مهمی از ۲ امر باشد؛ اولا اینکه پلنگ گونه شناخته شده‌ای در حیات وحش ایران حتی در تاریخ اساطیری ما بوده و ثانیا اینکه پلنگ یکی از درنده‌های بنام در دشت‌های ایران بوده است.

نشانه‌های وفور پلنگ در تاریخ ایران را در قصه‌هایی درباره دست آموز کردن این درنده خوی بزرگ جثه توسط ثروتمندان و بزرگان برای نسل ما باقی مانده می‌توان دید و به این منظور رسید که در طول تاریخ ایران، از باستان تا معاصر، ایران زیست بوم این حیوان بوده است؛ حیوانی که این روز‌ها در معرض انقراض است.

پلنگ ایرانی در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض قرار دارد و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد جمعیت این گربه سان در مرز‌های ایران زندگی می‌کنند؛ عموما در شمال شرق ایران و در پارک ملی تندوره.

به تازگی، مأموران محیط زیست درگز در گشت زنی یک روزه هشت قلاده پلنگ ایرانی را در پارک ملی تندوره دیده اند که به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، این بیشترین تعدادی است که در گشت زنی یک روزه مشاهده شده است. ۳۵ هزار و ۵۴۰ هکتار مساحت پارک ملی تندوره بهترین و پرجمعیت‌ترین زیستگاه این درنده خوی ایرانی است.

براساس آمار‌های بین المللی، پلنگ‌های ایرانی غیر از ایران در کشور‌های افغانستان، ترکمنستان، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، روسیه و ترکیه مشاهده شده اند. در افغانستان کمتر از ۳۰۰ قلاده و در ترکیه فقط پنج قلاده پلنگ ایرانی زندگی می‌کنند. جمعیت این گربه سان در ایران به بیشتر از ۸۵۰ قلاده می‌رسد. با این حال همچنان نگرانی‌هایی درباره انقراض این حیوان وجود دارد.

مهدی شاکری، کارشناس محیط زیست در گفتگو با خبرنگار ما معتقد است که توسعه نامتوازن می‌تواند تهدیدی برای گونه‌های حیوانی مختلف باشد، اما این مساله در ۱۰۰ سال اخیر نشان داده که گربه سانان را بیشتر در معرض تهدید قرار می‌دهد.

شاکری توضیح می‌دهد که گسترش زیربنایی شهر‌ها و ایجاد راه‌های ارتباطی بین شهر‌های مختلف، در واقع مزاحمت انسان برای حیات گونه‌های جانوری مختلف است، اما این توسعه نامتوازن با ایجاد فاصله بین زیستگاه‌های طبیعی، باعث قطع ارتباط ژنتیکی گروه‌های مختلف پلنگ شده است.

این کارشناس محیط زیست می‌گوید: این موضوع باعث شده که گروه‌های جمعیتی کوچکتر شده است و به همین دلیل گروه‌های جمیعتی پلنگ ایرانی در محیط‌های مختلف کمتر از ۱۰۰ قلاده است.

به گفته او علاوه بر این ها، کاهش طعمه به دلیل شکار انسان‌ها و از بین رفتن زیستگاه‌ها در اثر جاده سازی، تخریب و از بین بردن جنگل‌ها و ... از جمله عواملی است که حیات این حیوان را تهدید می‌کند.

شاکری بحران‌های اقتصادی را در کاهش جمعیت جانوران بزرگ جثه مؤثر می‌داند و می‌گوید: بحران‌های اقتصادی موجب می‌شود که اولا نظارت بر مناطق حفاظت شده کاهش یابد و ثانیا شکار حیوانات سم دار بیشتر می‌شود. بز کوهی، گوسفند وحشی، مرال و شوکا که طعمه‌های اصلی پلنگ‌ها هستند، توسط مردم شکار می‌شوند و غذای پلنگ‌ها کم می‌شود. این امر تأثیر منفی بر جمعیت پلنگ‌ها می‌گذارد.

او به برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت و مدیریت پلنگ ایرانی اشاره می‌کند و می‌گوید: اولین برنامه در اسفند ۹۴ تهیه شد. قبل از آن ۳۰ برنامه در سطوح مختلف اجرا شده بود، اما تدوین برنامه در سال ۹۴ جامعیت بیشتری برای حفظ این گونه داشت.

مهمترین دستورالعمل حفاظتی برای شکار پلنگ‌ها جریمه شکار این گربه سانان بوده است. براساس آخرین ابلاغ بهای جانواران وحشی که در سال گذشته تصویب شده، شکار و صید یوز آسیایی ۱۰۰ میلیون تومان و پلنگ ایرانی ۸۰ میلیون تومان تعیین شد.

شاکری معتقد است که این مبالغ تا حدودی می‌تواند بازدارنده باشد و اثر آن را در رفتار شکارچیان دیده ایم، با این حال نظارت بر زیستگاه‌های این جانوران باید بیشتر و با دقت‌تر صورت گیرد.

وی با بیان اینکه یکی از راهکار‌های اصلی حفظ نسل پلنگ ایرانی، ایجاد ارتباط بیشتر ژنتیکی بین این جانور است، توضیح می‌دهد: اکنون که امکان ایجاد ارتباط بین زیستگاه‌های این جانواران وجود ندارد، بهتر است روی مراقبت پلنگ‌ها در مناطق حفاظت شده دقت بیشتری داشت.

پلنگ ایرانی با خال‌های گرد و توخالی شناخته می‌شود. خال‌هایی که روی بدن هر پلنگ منحصر به فرد است و راه شناسایی پلنگ‌ها از یکدیگر محسوب می‌شود. این حیوان بزرگ جثه ایرانی که در فرهنگ فولکلور ایرانی جایگاه مهمی دارد، بخشی از محیط طبیعی ما بوده و حضورش می‌تواند زندگی انسان‌ها را تحت تأثیر مثبت قرار دهد.