به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، «حسن زحمت‌کش» درباره آخرین وضعیت طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی در سال گذشته، افزود: این طرح یکی از طرح‌های موفق وزارت نیرو است که در بخش‌های مختلفی شامل انسداد چاه‌های غیرمجاز، توقیف دستگاه‌های حفاری غیرمجاز، نصب کنتور‌های هوشمند، اصلاح و تعدیل پروانه چاه‌ها، ساماندهی شرکت‌های حفاری و همچنین کنترل و تقلیل منصوبات چاه‌های دارای اضافه برداشت فعالیت می‌کند.
وی ادامه‌داد: باتوجه‌به اینکه تعداد چاه‌های غیرمجاز استان تهران زیاد است، تاکنون درباره انسداد این چاه‌ها عملکرد مطلوبی داشته‌ایم.
مجری طرح تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی تهران خاطرنشان‌کرد: در سال‌های اخیر به‌طور میانگین سالیانه یک‌هزار و ۴۰۰ حلقه چاه در استان تهران مسدود شده است که این اقدام کمک فراوانی به حفظ سفره‌های آب زیرزمینی می‌کند.
زحمت‌کش گفت: به‌طور قطع می‌دانیم که برخی چاه‌های مسدود شده مجدد بازگشایی می‌شوند و در برخی از موارد هم در مجاور چاه مسدود شده مجدد چاه حفر می‌شود، اما با وجود این موارد باتوجه‌به مشاهدات بیلان دشت‌ها و کاهش بارش‌ها نمودار مطالعاتی حاکی از این است که طرح احیاء و تعادل بخشی اثربخش بوده و در بعضی حوزه‌ها توانسته‌ایم جلوی افت سطح آب را بگیریم.
وی اضافه‌کرد: همچنین ۷۳ دستگاه حفاری غیرمجاز توقیف و ۸۳۹ دستگاه کنتور هوشمند نیز بر روی چاه‌های مذکور نصب شده است.
مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب شرکت آب منطقه‌ای تهران خاطرنشان‌کرد: عملیات تقلیل منصوبات چاه‌های مجاز نیز بر روی ۵۳ حلقه چاه انجام شده که موجب جلوگیری از تخلیه چهار میلیون و چهار هزار مترمکعب آب در سفره‌های آب زیرزمینی استان تهران شده است.
وی، اقدام‌های شرکت آب منطقه‌ای تهران در طرح احیاء و تعادل‌بخشی را تجهیز و به‌کارگیری گروه‌های مجهز گشت و بازرسی عنوان کرد که تعداد آن‌ها ۳۵ اکیپ بوده و در سطح استان فعال هستند.
مجری طرح احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی گفت: در کنار این طرح، موضوع خسارت به آبخوان هم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زمانی که چاه غیرمجاز پر می‌شود در واقع شرکت امور منابع آب استان میزان برداشت انجام شده را محاسبه کرده و به متخلف ابلاغ می‌کنند که در صورت عدم پرداخت جریمه توسط مراجع قضایی پیگیری و جریمه مذکور اخذ می‌شود.
وی اظهار داشت: این اقدام باعث می‌شود تا تکرار تخلف انجام نشود و میزان تخلف مجدد تا حدی کاهش پیدا کند.
زحمت‌کش درباره نسبت برداشت از آب‌های سطحی و زیرزمینی در مقایسه با سایر کشور‌ها گفت: در استان تهران ضرایب و آمار‌ها در این زمینه با سایر استان‌ها متفاوت است، زیرا در بخش بهداشت و شرب با مصرف بسیار بالایی روبه‌رو هستیم.
وی ادامه‌داد: در استان تهران نزدیک به ۵۰ درصد آب در بخش کشاورزی، ۴۲ درصد در بخش شرب و بهداشت و حدود هشت درصد هم در بخش صنعت و خدمات از منابع آب زیرزمینی استفاده می‌کنیم.
این مقام مسوول خاطرنشان کرد: در سایر استان‌ها بین ۹۰ تا ۹۲ درصد آب در بخش کشاورزی، ۲ درصد در بخش صنعت و بقیه هم در بخش آب شرب استفاده می‌شود که این اعداد با استاندارد جهانی بسیار فاصله دارند.
زحمت‌کش گفت: در کشور‌های دیگر میانگین مصرف کشاورزی بین ۵۰ تا ۷۵ درصد است، حتی در کشور‌هایی که میزان بارش آن‌ها چندین برابر کشور ایران است. میانگین بارش در کشور ما تقریباً ۲۵۰ میلی‌متر است درحالی‌که این میزان بارش در جهان به طور متوسط حدود ۸۰۰ میلی‌متر برآورد شده است.
وی ادامه داد: ناگفته نماند در برخی از کشور‌ها بالای دو هزار میلی‌متر هم بارش تخمین زده شده و جالب اینکه مصرف آب در بخش کشاورزی این کشور‌ها بین ۵۰ تا ۷۰درصد است؛ ولی در ایران که بارش یک‌سوم میانگین جهانی است، میزان مصرف در بخش یاد شده بسیار بالا است.
مجری طرح احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی گفت: یک اشکال اساسی هم در کشور ما وجود دارد و آن هم توزیع نامتناسب بارش بوده، به‌نحوی‌که اگر حتی میزان بارش ۲۵۰ میلی‌متر در کشور هم به شکل یکدست بود شرایط نرمالی داشتیم.
وی افزود: از طرف دیگر به دلیل شرایط اقلیمی، میزان تبخیر در کشورمان بسیار بالاست که بخش زیادی از بارش را عملاً از دسترس خارج می‌کند. با همه این نقاط ضعف در بخش کشاورزی ۹۰درصد مصرف آب‌دیده می‌شود که با راندمان ۳۰ درصدی در این بخش عملاً ۷۰ درصد آن نیز هدررفته و نتیجه آن بحرانی شدن شرایط آبی کشور است
سه دشت تهران ممنوعه بحرانی
مجری طرح احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی در باره وضعیت دشت‌های استان تهران و این که کدام بحرانی و کدام یک در شرایط بهتری است؟ ادامه داد: همه دشت‌های استان تهران ممنوعه اعلام شده‌اند و دشت ورامین، دشت تهران- کرج و هومند- آبسرد نیز ممنوعه بحرانی هستند.
زحمت‌کش افزود: بدترین وضعیت را در استان، دشت هومن - آبسرد با میانگین افت سالیانه ۲ متر به خود اختصاص داده است، دشت ورامین با میانگین یک متر و دشت تهران - کرج هم به طور متوسط سالیانه نیم متر افت دارند.
وی خاطرنشان کرد: دشت هومند - آبسرد جزء بحرانی‌ترین دشت ما محسوب می‌شود که این امر موجب می‌شود هم وضعیت منطقه به دلیل فرونشست دچار مشکل شده و هم چاه‌های موجودی که برای تأمین آب در بخش شرب، کشاورزی و صنعت در نظر گرفته شده‌اند، بعد از چند سال مجبور به کف شکنی و جابه‌جایی شده که عملاً هم سفره آب زیرزمینی وهم بهره‌بردار از این مسئله آسیب خواهند دید.
فرونشست در تهران
مجری طرح احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی در باره فرونشست زمین گفت: نخستین فرونشست‌ها در آمریکا و اروپا اتفاق افتاد، ولی در این دو کشور با تشکیل کارگروه‌هایی برداشت آب‌های زیر زمینی را مدیریت کردند.
وی با بیان اینکه فرونشست دلایل زیادی دارد که از جمله آن می‌توان به فروریزش کوره‌های قنات، معدن‌کاری و عوامل انسانی اشاره کرد خاطرنشان ساخت: عمده‌ترین دلیل فرونشست به‌صورت منطقه‌ای، فرونشست ناشی از افت سطح آب زیرزمینی است که در برخی از دشت‌های کشور و استان این پدیده قابل‌مشاهده است.
زحمت‌کش گفت: در استان تهران نیز در دو بخش جنوب غرب و شرق استان این پدیده را به‌صورت جدی‌تری می‌توان دید که در حوزه غرب به دلیل شرایط خاص زمین‌شناسی فرونشست به‌صورت یکپارچه و یکدست در حال اتفاق‌افتادن است و در سطح زمین کمتر نشانه‌ای از فرو چاله و یا شکاف می‌بینیم و بیشتر بالاآمدگی لوله جداره‌ها است.
مجری طرح احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی گفت: در حوزه جنوب شرق این امر متفاوت است؛ چرا که به‌خاطر شرایط خاص زمین، خشک‌بودن و ویژگی‌های زمین‌شناسی این امر به‌صورت شکاف‌ها، ترک‌ها و فرو چاله‌ها دیده می‌شود و زمانی هم که به سمت مناطق شهری پیش می‌رود می‌تواند در منازل مسکونی موجب ایجاد ترک‌ها و شکاف‌های ریز شده که از لحاظ علمی به این پدیده زلزله خاموش می‌گویند.
زحمت‌کش ادامه داد: چرا که اگر زلزله‌ای در آینده اتفاق بیفتد که نتواند منازل مسکونی را چندان تخریب کند در مناطقی که دچار فرونشست شده می‌تواند یک فاجعه انسانی و تخریب گسترده را رقم بزند که در استان تهران این موضوع به شکل جدی وجود دارد.
وی گفت: یک دستگاه و ارگان خاص نمی‌تواند به‌تن‌هایی این موضوع را حل کند؛ بلکه این امر یک خطر ملی به شمار می‌رود و نیازمند یک عزم ملی است، هم مردم و هم دستگاه‌های مختلف جهت جلوگیری از این پدیده خطرناک باید احساس مسوولیت کرده و برای این چالش راه‌حل ارائه کنند.
مجری طرح احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی ادامه داد: در مناطقی هم که فرونشست اتفاق می‌افتد آبخوان عملاً امکان احیاء نخواهد داشت به همین منظور به آن مرگ آبخوان می‌گویند.
وی افزود: اگر در جایی افت سطح آب داشته باشیم و فرونشست پیش نیاید و در سال‌های آتی بارندگی داشته باشیم سفره مجدد احیاء خواهد شد؛ اما در مناطق دارای فرونشست این احیاء امکان‌پذیر نبوده؛ چون شکاف‌ها و درز‌هایی که محل ذخیره آب بوده فشرده شده و آبی در آن‌ها ذخیره نخواهد شد.
زحمت‌کش خاطرنشان کرد: شرکت آب منطقه‌ای تهران به سهم خود با اقدام‌هایی در طرح احیاء و تعادل بخشی به‌صورت مستمر در حال انجام‌دادن هست، اقدام‌های مهم و چشمگیری داشته؛ اما باید سایر دستگاه‌ها نیز در این مسیر ما را همراهی کنند.