به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، نگرانی‌های مرتبط با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها خیلی زود پس از معرفی آن‌ها به دنیای پزشکی در سال‌های ۱۹۴۰ میلادی ایجاد شد. آنتی بیوتیک‌ها از جمله رایج‌ترین دارو‌های مصرفی در جهان هستند. اگر چه این دسته از داروها، می‌توانند نجات بخش جان بسیاری از مردم جهان از بیماری‌های عفونی و ویروسی باشد، اما استفاده بی‌رویه از آن‌ها سبب بروز عوارض متعددی می‌شود که سالهاست جامعه پزشکی جهان را نگران کرده است.
آنتی‌بیوتیک‌ها زمانی در دهه‌های ۴۰ و ۱۹۵۰ میلادی جان میلیون‌ها انسان را نجات داده‌اند، اما امروزه به دلیل مصرف بیش از حد آن، بسیاری از آنتی بیوتیک‌ها در برابر باکتری‌هایی که زمانی کشته‌اند، دیگر مؤثر نیستند.
یکی از خطرناک‌ترین عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیک‌ها واکنش‌های آلرژیک است که روزانه افراد زیادی را بدون اینکه بدانند چرا، راهی بیمارستان می‌کنند
مصرف بی مورد آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند موجب مقاومت بدن به این دارو شود که این خود خطری بزرگ برای سلامتی هر انسان به شمار می‌آید همچنین یکی از خطرناک‌ترین عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیک‌ها واکنش‌های آلرژیک است که روزانه افراد زیادی را بدون اینکه بدانند چرا، راهی بیمارستان می‌کنند.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که حدود ۳۰ درصد کل نسخه‌های آنتی بیوتیکی در سالانه در سراسر جهان تجویز می‌شود، غیرضروری است.
آموکسی سیلین و اسید آموکسی سیلین، کلاوولانیک اسید متداول‌ترین آنتی بیوتیک‌ها در سراسر جهان هستند که توسط پزشکان تجویز می‌شوند. این داروها توسط WHO به عنوان درمان خط اول برای عفونت‌های شایع عنوان شده‌اند.
سازمان بهداشت جهانی (who)، کشور‌هایی که بیشترین آنتی بیوتیک‌ها را مصرف می‌کنند را اعلام کرده است. این آمار بر اساس "دوز‌های تعیین شده روزانه در هر ۱۰۰۰ نفر" مشخص شده و جدیدترین داده‌هایی است که از کشور‌ها ارائه شده است.
تفاوت زیاد در استفاده از آنتی بیوتیک‌ها در سراسر جهان نشان می‌دهد که بسیاری از کشور‌ها بیشتر از میانگین جهانی از آنتی بیوتیک‌ها استفاده می‌کنند و این در حالی است که برخی از کشور‌ها ممکن است دسترسی کافی به این داروها برای نجات دهنده زندگی بیماران خود نداشته باشند.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، ایران دومین مصرف کننده آنتی بیوتیک در جهان است و حدود ۳۰ درصد آنتی بیوتیک‌هایی که تجویز می‌شود غیر ضروری هستند همچنین طبق اظهارات رئیس سازمان غذا دارو آموکسی سیلین پرمصرف‌ترین آنتی بیوتیک در سطح کشور است.
سالانه ۷۵۰ هزار نفر به علت مقاومت دارویی جان خود را از دست می‌دهند همچنین مرگ ۵۰ میلیون انسان تخمین زده شده تا سال ۲۰۵۰ به علت مقاومت دارویی تخمین زده شده است.
سرپرست گروه ارزیابی فناوری سلامت و مطالعات مدیریتی و اقتصادی سازمان غذا و دارو، نسبت به مصرف بی‌رویه و خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها، هشدار داد و آن را یکی از مهمترین دلایل به وجود آمدن مقاومت دارویی، عنوان کرد.
دکتر آزینا نبی زاده، با اشاره به اینکه مقاومت آنتی بیوتیکی درواقع زیرمجموعه مقاومت ضد میکروبی بوده و مهمترین دلیل به وجود آمدن آن استفاده بیش از حد و نادرست از آنتی بیوتیک‌ها است، گفت: یکی از عواملی که منجر به بروز مقاومت دارویی می‌شود، استفاده بیش از حد و مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌هاست.
وی افزود: مصرف آنتی بیوتیک‌ها زمانی که بدن به آن‌ها احتیاج ندارد، نه تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند باعث بروز مقاومت هم شود. به عنوان مثال اکثر موارد گلودرد ویروسی بوده و نیاز به مصرف آنتی بیوتیک ندارد.
سرپرست گروه ارزیابی فناوری سلامت و مطالعات مدیریتی و اقتصادی یکی دیگر از دلایل بروز مقاومت به آنتی بیوتیک‌ها را استفاده نادرست از آن عنوان کرد و گفت: باکتری‌ها از هر فرصتی برای تکثیر استفاده می‌کنند. در این شرایط اگر فرد مصرف داروی خود را حتی یک یا چند روز فراموش کند، درمانش را زودتر از زمانی که پزشک معالج درنظر گرفته قطع کند یا از آنتی‌بیوتیک مناسب استفاده نکند مثلا، داروی فرد دیگری را مصرف کند، باکتری‌ها شروع به تکثیر کرده و در روند تکثیر با تغییرات و جهش‌هایی که اتفاق می‌افتد نسبت به برخی آنتی بیوتیک‌ها مقاوم می‌شوند.
به گفته وی، در حوزه دامپروری نیز مصرف آنتی بیوتیک‌ها برای از بین بردن باکتری‌های موجود در بدن حیوانات، از جمله دلایل بروز مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک هاست، همچنین گاهی اوقات ساختار ژنتیکی باکتری‌ها خود به خود دچار تغییر شده و باعث می‌شود که آنتی بیوتیک قادر به شناسایی باکتری و از بین بردن آن نباشد. از سوی دیگر، ممکن است باکتری مقاوم به درمان آنتی بیوتیکی به حیوان دیگری سرایت کند و بیمار جدید به آنتی بیوتیک پاسخ ندهد.
بر اساس شاخص اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، میانگین نسخ حاوی آنتی‌بیوتیک در ایران از ۵۵ درصد در سال ۱۳۷۵ به ۳۶ درصد در سال ۱۴۰۱ کاهش یافته است. این کاهش نشان دهنده ثمر بخش بودن آموزش‌ها و نظارت‌های به عمل آمده توسط وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور است.
سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو نیز پیش‌تر با بیان اینکه اکنون کاهش شاخص نسخ حاوی آنتی‌بیوتیک کافی نیست و توجه به نوع آنتی بیوتیک تجویزی بر اساس توصیه سازمان جهانی بهداشت، ضروری است، گفت: گروه درمانگر نسبت به گروه آنتی‌بیوتیکی که ظرفیت مقاومت بالاتری دارند و در معرض خطر نسبتا بالای مقاومت باکتریایی هستند، توجه ویژه‌ای داشته باشند، زیرا مصرف نکردن مسئولانه از این گروه، تهدید جدی به شمار می‌آید و با ادامه این روند کم کم به طور کامل در مقابل میکروب‌ها خلع سلاح می‌شویم.
وی افزود: بنابراین توجه جدی به رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، رعایت اصول تجویز و مصرف منطقی دارو‌های ضدمیکروبی، عدم مصرف خودسرانه دارو‌های ضدمیکروبی و کنترل عفونت‌های بیمارستانی، راه حل جدی و مهم، برای پیشگیری از بروز مقاومت میکروبی و کاهش مصرف دارو‌های ضد میکروبی است.
محمدی تاکید کرد: رسالت سازمان غذا و دارو در این زمینه، آموزش و آگاه‌سازی عمومی، نظارت و پایش مصرف دارو‌های آنتی میکروبیال و تدوین شیوه‌نامه‌های استفاده صحیح و بهینه از ضدعفونی کننده‌ها در مراکز درمانی است.