گاز ارزان نیروگاه‌ها را بد عادت کرده است/ عمر مفید ۵۰ درصد از نیروگاه‌های کشور پایان یافته

ابراهیم خوش گفتار نایب رئیس هیات مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو با اشاره به راندمان پایین نیروگاه‌ها گفت: مسئله‌ای که امروز در رابطه با تولید برق در کشور مطرح است، راندمان نیروگاه‌ها و میزان اتلاف انرژی است. ما به این فرآیند تبدیل انرژی می‌گوییم، یعنی اگر تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی در نیروگاه‌ها به گونه‌ای باشد که با مصرف سوخت کمتر، برق بیشتری تولید کنیم، دارای راندمان بالاتری هستیم. به طور ساده اگر یک متر مکعب گاز به نیروگاه داده شود، در قبال آن ۳.۷ کیلووات ساعت برق تولید می‌شود. در حال حاضر، طبق آمار‌ها و جدول‌هایی که توانیر منتشر می‌کند، میانگین راندمان نیروگاه‌های کشور ۳۷ درصد است. این یعنی به ازای هر متر مکعب گاز مصرفی، بخش عمده‌ای از آن اتلاف می‌شود و تنها قسمتی از آن به انرژی برق تبدیل می‌گردد.

وی افزود: علت پایین بودن راندمان نیروگاه‌ها در ایران، به ارزان بودن قیمت سوخت برمی‌گردد. قیمت پایین سوخت در کشور باعث شده که بسیاری از امکانات موجود برای تبدیل انرژی به برق به درستی استفاده نشود. به طور مثال، در بسیاری از کشور‌های دنیا، در جایی که حرارت زیادی تولید می‌شود، از آن حرارت برای تولید برق استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، در کارخانه‌هایی مانند سیمان، حرارت بالای ۳۰۰ یا ۳۵۰ درجه تولید می‌شود که می‌تواند برای تولید برق استفاده شود. اما در ایران، به دلیل ارزان بودن قیمت سوخت، چنین روش‌هایی به صرفه نیست. در حالی که در کشور‌های دیگر به دلیل گرانی سوخت، این تبدیل انرژی به برق انجام می‌شود اما در ایران به دلیل ارزان بودن سوخت، چنین سرمایه‌گذاری‌هایی برای افزایش بهره‌وری و راندمان انجام نمی‌شود. به همین علت، راندمان نیروگاه‌ها در ایران به طور قابل توجهی پایین‌تر از بسیاری از کشور‌های دنیاست. به عنوان مثال، در ترکیه که قیمت سوخت بالاست، راندمان نیروگاه‌ها به دلیل استفاده بهینه از منابع بالا نگه داشته می‌شود. به طوری که نیروگاه‌های با راندمان کمتر از ۵۰ درصد از مدار خارج می‌شوند. اما در ایران، به دلیل ارزان بودن سوخت، کمتر توجهی به بهبود راندمان و صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌شود. این نادرستی در استفاده از منابع باعث می‌شود که بخش زیادی از انرژی به هدر رود.

این فعال اقتصادی ادامه داد: در مورد اتلاف انرژی، طبق برآورد‌ها حدود ۱۰ درصد از برق تولیدی در نیروگاه‌ها از طریق فرآیند انتقال از بین می‌رود. این اتلاف به دلیل استفاده از تجهیزات کهنه و قدیمی در شبکه توزیع است. شبکه توزیع کشور به شدت فرسوده شده است و برای بهبود آن نیاز به سرمایه‌گذاری و نوسازی داریم. متاسفانه به دلیل مشکلات اقتصادی و کمبود بودجه، این نوسازی‌ها انجام نمی‌شود. در نتیجه، میزان اتلاف انرژی افزایش یافته و باعث بروز مشکلات مختلفی در سیستم انرژی کشور می‌شود.

خوش گفتار با اشاره به قدیمی بودن نیروگاه‌های کشور، بیان کرد: بسیاری از نیروگاه‌ها زمان عمر مفیدشان به پایان رسیده اما همچنان در مدار تولید برق هستند. به عنوان مثال، نیروگاه منتظر قائم، که بیش از ۲۰ سال از عمر مفیدش گذشته و ۱۰ سال پیش باید از مدار خارج می‌شد اما هنوز در حال تولید برق است. این نیروگاه در یک ثانیه ۴۵۰ لیتر آب برای تولید مصرف می‌کند. مثال دیگر، نیروگاه بعثت تهران است که در یک ثانیه ۱۵۵ لیتر آب مصرف می‌کند، این نیروگاه با وجود چنین مصرف بالایی در حال فعالیت است، در حالی که در هیچ کشوری یک نیروگاه با این میزان مصرف وارد مدار نمی‌شود. این نیروگاه‌ها در شرایطی به تولید خود ادامه می‌دهند که نهاد‌های مختلف از مردم خواهش می‌کنند که آب کمتری مصرف کنند.

وی ادامه داد: در طی این سال‌ها هیچ اقدامی برای بازسازی نیروگاه‌ها انجام نشده و فقط تعمیراتی برای فعالیت آنها در سال بعدی صورت می‌گیرد. در حال حاضر ۵۰ درصد نیروگاه‌های ایران با راندمان بسیار پایین در مدار هستند و عمر مفیدشان به پایان رسیده است. به طور میانگین، عمر بالای نیروگاه‌ها و راندمان پایین آنها باعث از بین رفتن سالانه ۱۰ تا ۱۵ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی می‌شود.

نائب رئیس هیات مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق در ادامه گفت: اولین مشکل ما این است که اقتصاد را به‌طور جدی نمی‌شناسیم. به‌عبارت ساده‌تر، ما افراد اقتصادی نیستیم که برای بهبود وضعیت اقتصادی ملی تصمیمات درست بگیریم. به عنوان مثال، اگر گاز خود را به کشور‌های همسایه، مانند عراق، صادر کنیم، سالانه دو میلیارد دلار نقدینگی به کشور وارد می‌شود. این نقدینگی می‌تواند شرایط زندگی بسیاری از مردم را بهبود ببخشد.

خوش گفتار ادامه داد: یکی از مسائلی که باید به آن توجه کنیم، بازسازی نیروگاه‌هاست. اگر بازسازی‌ها انجام می‌شد، امروز مجبور نبودیم از سوخت‌های فسیلی مانند گازوئیل استفاده کنیم. در حال حاضر، به دلیل راندمان پایین نیروگاه‌ها، گاهی مجبور می‌شویم از منابع سوختی دیگری استفاده کنیم که علاوه بر افزایش هزینه‌ها، باعث آلودگی بیشتر نیز می‌شود.

وی در پایان اظهار کرد: این مسائل فقط به نیروگاه‌ها محدود نمی‌شود. برخی نیروگاه‌ها در شهر‌های بزرگ قرار دارند که مشکلات جانبی بیشتری را به همراه دارند. در نهایت، استفاده از سوخت‌های آلاینده و راندمان پایین نیروگاه‌ها باعث افزایش آلودگی و مشکلات زیست‌محیطی می‌شود.