تانک های کرار در کشتی های جنگی نیروی دریایی جا گرفتند و عملیات آزادسازی جزایر را تمرین کردند/ اهمیت عملیات بیچینگ در جزایر خلیج فارس

به گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، عملیات‌های آبی-خاکی یکی از پیچیده‌ترین و استراتژیک‌ترین نوع جنگ‌ها در تاریخ نظامی به شمار می‌روند. اهمیت این نوع عملیات‌ها به دلیل استفاده از قابلیت‌های ترکیبی نیروهای دریایی، زمینی و گاهی هوایی برای تسلط بر مناطق ساحلی و آغاز عملیات‌های گسترده‌تر در عمق سرزمین دشمن است. از جمله بخش‌های حیاتی این نوع جنگ‌ها، عملیات بیچینگ (Beaching) است که نقش کلیدی در پیاده کردن نیروها و تجهیزات در سواحل دشمن و تثبیت یک سرپل ایفا می‌کند.

در رزمایش اخیر ذوالفقار 1403 ارتش جمهوری اسلامی ایران، تمرین‌های مربوط به رزم آبی-خاکی و عملیات بیچینگ با استفاده از تانک‌های ایرانی کرار و نفربرهای زرهی BMP-2 انجام شد. با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک و شرایط ساحلی ایران، رزم آبی-خاکی اهمیت ویژه‌ای برای ارتقای توانایی‌های دفاعی و عملیات‌های تهاجمی دارد. در این گزارش به معرفی عملیات‌های آبی-خاکی، نقش بیچینگ در این عملیات‌ها، اهمیت رزم آبی-خاکی در اقلیم ایران و ابعاد مختلف اجرای این عملیات در  رزمایش ذوالفقار 1403 خواهیم پرداخت:

عملیات آبی خاکی چیست؟

عملیات‌های آبی-خاکی یک نوع عملیات نظامی ترکیبی است که شامل حمله یا دفاع از یک منطقه ساحلی توسط نیروهای دریایی و زمینی است. هدف اصلی این عملیات، تصرف سواحل استراتژیک دشمن یا حفاظت از سواحل خودی در برابر تهدیدات احتمالی است. نکته حیاتی در این گونه جنگ‌ها، توانایی سرعت در جابجایی و استفاده هماهنگ از نیروهای مختلف است؛ به طوری که بتوان نیروها و تجهیزات را در مکان و زمان مناسب مستقر کرد.

عملیات آبی-خاکی به طور کلی دارای پنج مرحله زیر است:
1. طرح‌ریزی: بررسی دقیق ساحل دشمن، شناسایی نقاط ضعف و قدرت آن و تعیین استراتژی برای حمله.  
2. بارگیری: سوار کردن نیروها، تجهیزات و وسایل زرهی بر روی ناوها و آماده‌سازی لجستیکی.  
3. تمرین: هماهنگی بین نیروهای زمینی، دریایی و هوایی و شبیه‌سازی عملیات در شرایط مشابه واقعی.  
4. حرکت: نزدیک شدن ناوها به منطقه عملیاتی بدون جلب توجه یا ایجاد آسیب‌پذیری.  
5. هجوم: پیاده کردن نیروها و تجهیزات از طریق عملیات بیچینگ و تصرف موقعیت‌های کلیدی در ساحل.  

عملیات بیچینگ و اهمیت آن در رزم جزیره ای
عملیات بیچینگ به فرآیند فرود ناوهای آبی-خاکی در نزدیکی ساحل دشمن و پیاده کردن تجهیزات سنگین، نیروهای زرهی و نفرات برای تصرف منطقه ساحلی گفته می‌شود. در این بخش، نقش ناوهای آبی-خاکی بسیار حیاتی است، زیرا این ناوها از قابلیت نزدیک شدن به ساحل و حمل تعداد بالایی نیرو و تجهیزات برخوردارند. تجهیزات زرهی مانند تانک‌ها و نفربرها از ناوها تخلیه شده و در خاک دشمن وارد عمل می‌شوند. هدف نهایی بیچینگ، ایجاد یک سرپل امن و تثبیت مواضع در خاک دشمن برای اجرای فازهای بعدی عملیات است.  البته باید به این نکته توجه کرد که عملیات بیچینگ خود بخشی از یک شبکه رزمی پیچیده و متحد است و قبل از اجرایی کردن این عملیات باید یگان های دفاع ساحلی سرکوب شوند و پوشش هوایی مناسب برای جلوگیری از حملات پهپادی و بمباران سواحل توسط دشمن انجام شود. در ادامه برخی چالش های عملیات بیچینگ مورد بررسی قرر میگیرد.

چالش‌های عملیات بیچینگ:
 دسترسی به نقاط مناسب برای نزدیک شدن ناوها به ساحل: سواحل انواع مختلفی دارد و بسته به فضای عملیات و نوع ساحل، طرح ریزی عملیات بریچینپگ انجام می شود و این متغیر بودن اوضاع و احوال در دو فاز طبیعی(جغرافیایی) و تصنعی( استعداد نیرو های دفاع ساحلی دشمن) اجرای این عملیات را چالشی و سخت میکند وباید اشراف دقیقی بر منطقه ساحلی صورت بگیرد چرا که کوچک ترین اشتباهی تبعات منفی زیادی در بحث نظامی و امنیتی خواهد داشت و میتواند باعث شکست عملیات شود.

 تهدیدات ساحلی دشمن، مانند مین‌گذاری‌ها یا توپخانه ساحلی: همانطور که در مورد قبلی اشاره شد بحث چالش های تصنعی دشمن مانند تاکتیک های دفاع ساحلی عملیات بریچینگ را با چالش های جدی مواجه میکند و هم کشتی حامل نیروها و هم خود نیرو ها و ادوات در خطر حمله مستقیم دشمن قرار دارند.

 شرایط نامساعد جوی، مانند امواج خروشان و بادهای شدید: فارغ از عامل نوع ساحل و جغرافیای زمین درگیری به دلیل درگیر کردن عنصر دریا در عملیات( لندینگ کرفت ها) خود دریا میتواند چالش جداگانه ای باشد و این امر مستلزم داشتن بانک اطلاعاتی جامع از جغرافیای درگیری و همچنین شناسایی منطقه و استعلام از واحد های مربوط به پایش تخصصی دریایی است.

 لزوم هماهنگی دقیق بین نیروهای آبی، هوایی و زمینی: همانطور که پیشتر بیان شد بیچینگ بخشی از یک شبکه پیچیده رزمی است و در فرایند خروج از شناور تا استقرار در ساحل ادوات و نیرو ها آسیب پذیری بالایی دارند به همین دلیل قبل از اجرایی کردن این عملیات هماهنگی های بالایی میان نیرو ها باید وجود داشته باشد. 

در واقع نیرو های زمینی و دریایی در زمینه خود عملیات و نیروی هوایی در زمینه تامین امنیت آسمان و سرکوب نیرو های ساحلی نقش محوری ایفا میکنند.

به طور کلی  تنها ارتش های آبدیده و آموزش دیده از پس چنین مواردی بر می آیند و دلیل گنجاندن این عملیات در رزمایش های سالانه ارتش و سپاه هم افزایش تجربیات نیرو ها در این نوع عملیات است.

 اهمیت رزم آبی-خاکی در اقلیم ایران  
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی، اهمیت بالایی در توسعه و اجرای توانمندی‌های آبی-خاکی دارد. این اهمیت به چند دلیل عمده بازمی‌گردد:

1. مرزهای طولانی ساحلی:
   ایران دارای بیش از 5800 کیلومتر خط ساحلی در جنوب (خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان) و شمال (دریای خزر) است. اهمیت این مرزها به دلیل وجود تنگه‌های حیاتی مانند تنگه هرمز و بنادر استراتژیک، مانند بندرعباس و کنارک، دوچندان می‌شود.  

2. حضور تهدیدات منطقه‌ای و بین‌المللی:
   حضور نیروهای خارجی در منطقه خلیج فارس و تهدیدات احتمالی از سوی کشورها یا قدرت‌های فرامنطقه‌ای، ایران را به توسعه توانمندی‌های رزمی آبی-خاکی برای دفاع یا تهاجم احتمالی ملزم کرده است.

3. نیاز به قدرت تهاجمی چندبعدی:
   ایران نه‌تنها باید توان دفاع ساحلی خود را افزایش دهد، بلکه در صورت درگیری، باید قادر به اجرای عملیات تهاجمی در مناطق ساحلی دشمن نیز باشد. عملیات آبی-خاکی به ویژه برای تسخیر بنادر حیاتی یا حفاظت از خطوط مواصلاتی دریایی دارای اهمیت است.

4. تجربه عملیاتی: 
   ارتش ایران از رزمایش‌های مداوم و تمرین‌های منظم آبی-خاکی برای افزایش آمادگی خود استفاده می‌کند. این رزمایش‌ها به طور ویژه برای آشنایی با شرایط سخت اقلیم ایران (مانند گرما، طوفان‌های ماسه و جزر و مد) طراحی شده‌اند.  

 عملیات بیچینگ در رزمایش ذوالفقار 1403  
رزمایش مشترک ذوالفقار 1403 ارتش جمهوری اسلامی ایران یکی از تمرین‌های استراتژیک سالانه است که در آن هماهنگی میان نیروهای دریایی، زمینی، هوایی و پدافندی ارتش بررسی و تقویت می‌شود. در این رزمایش، عملیات آبی-خاکی با محوریت عملیات بیچینگ در منطقه سوم دریایی کنارک (واقع در سواحل دریای عمان) اجرا شد.  

در این عملیات:
- ناو آبی‌-خاکی تنب نیروها و تجهیزات سنگین، شامل تانک‌های کرار و نفربرهای زرهی BMP-2، را به ساحل منتقل کرد.  
- ناو به اندازه‌ای به ساحل نزدیک شد که توانست با دقت بالا تجهیزات را در نقطه مورد نظر پیاده کند.  
- نیروهای زرهی در فازهای بعدی عملیات با موفقیت سواحل فرضی دشمن (نیروی نارنجی) را تصرف و منطقه را به سرپل ایمن تبدیل کردند.  
- نیروهای زمینی و دریایی در این عملیات با پشتیبانی هوایی، اقدام به مقابله با تهدیدات فرضی دشمن ساحلی کردند.

عملیات مذکور از چند جهت شایان توجه است:
1. استفاده از تانک های هوشمند و مدرن کرار:
   تانک کرار به عنوان یکی از مدرن‌ترین تانک‌های زرهی ارتش ایران، در این عملیات نقشی کلیدی داشت. کرار با قابلیت‌های پیشرفته خود توانست در شرایط سخت ساحلی قدرت مانور و ضربه‌زنی بالایی نشان دهد.

2. هماهنگی بین نیروهای نظامی:
   رزمایش نشان داد که نیروهای ارتش به خوبی قادر به اجرای هماهنگ عملیات‌های پیچیده آبی-خاکی هستند و نیروی زمینی و دریایی در یک شبکه منظم فرماندهی در یک عملیات واحد به اجرای ماموریت پرداختند.

3. پیام سیاسی به برخی کشور های متخاصم راجع به توان ایران در دفاع از تمامیت ارضی خود

مشخصاً جزایر خط مقدم تمام منازعات امنیتی ایران و دشمنان هستند و مانند دوران جنگ تحمیلی حفظ جزایر نقش محوری در منازعات ایفا میکند. اجرایی کردن عملیات های اینچنینی که به محوریت حفظ تمامیت ارضی ایران اجرا می شود خود بعد جدیدی از دیپلماسی دریایی کشور را نشان میدهد.

با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک و اقلیم ایران، تسلط بر توانایی‌های رزم آبی-خاکی از اهمیت بالایی برخوردار است. عملیات بیچینگ یکی از حساس‌ترین و حیاتی‌ترین قسمت‌های این نوع عملیات محسوب می‌شود که نیازمند تجهیزات پیشرفته و هماهنگی دقیق بین نیروهای مختلف است. رزمایش ذوالفقار 1403 نمایانگر آمادگی ارتش جمهوری اسلامی ایران برای دفاع از مرزهای آبی و اجرای عملیات‌های تهاجمی در برابر هر تهدید موجودیتی است.

سیدنویدرضا موسوی