سرآقاسید؛ ماسوله‌ای در دل کوهرنگ با جاذبه‌ها و طعم‌های محلی

به گزارش گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، روستای سر آقا سید یکی از روستاهای شهرستان کوهرنگ است و یک روستای بسیار خاص و تاریخی از جاهای دیدنی چهار محال بختیاری است. از اولین چیزهایی که در مورد این روستا توجه را به خود جلب می‌کند، ساخت خاص و پلکانی آن است که شما را به یاد ماسوله می‌اندازد. این روستا قدمتی تاریخی دارد و مردم آن به روش کاملا سنتی زندگی می‌کنند. طبیعت روستا هم بسیار دیدنی و زیبا است و می‌توانید انواع درختان و گیاهان مختلف را مشاهده کنید.

برای دیدن و آشنایی بیشتر با این روستا با خبرنگار دانشجو همراه شوید.

چرا این روستا را سر آقا سید نامیده‌اند؟

بیش از ۶۰۰ سال پیش شخصی به نام آقا عیسی به‌همراه خانواده و خویشاوندان خود در روستای سر آقا سید زندگی می‌کردند. در حال حاضر امامزاده آقا سید که محل دفن آقا عیسی است، در پایین دست این روستا قرار دارد و خانه‌های پلکانی این روستا مشرف به این مقبره قرار گرفته‌اند.

در گذشته عشایر و روستاییان به زیارت امامزاده آقا سید می‌رفتند و قصد آن‌ها از سفر به این منطقه سر مزار آقا سید رفتن بود. بعضی از محلیان اعتقاد دارند که به همین دلیل به مرور زمان این روستا سر آقا سید نامیده شد. از طرف دیگر امامزاده آقا سید در جنوب روستا قرار دارد و خانه‌ها در نقاط مرتفع و مشرف به آن واقع شده‌اند.

قرار داشتن خانه‌های روستا بالای سر این امامزاده دلیل دیگر نام‌گذاری این روستا است. هرکدام از محلیان این منطقه یکی از این روایت‌ها را وجه تسمیه روستای سر آقا سید می‌دانند. این نام به مرور زمان به وجود آمده است و به همین دلیل نمی‌توان به‌طور قطع بر درستی هرکدام از روایت‌ها پافشاری کرد.

روستای سر آقا سید در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد و ارتفاع بالای این منطقه سبب خنکی هوا در فصل‌های گرم و یخبندان و سرمای شدید در فصل‌های سرد می‌شود. سرمای هوا در فصل‌های پاییز و زمستان تا حدی زیاد است که ساکنان این روستا را دچار مشکل می‌کند. با شروع بارش‌های زمستانی ارتباط مردم روستای سر آقا سید با دیگر شهرها قطع می‌شود و تردد به این روستا و برعکس به‌سختی امکان‌پذیر است.

ساختار خانه‌های روستای سر آقا سید به‌گونه‌ای است که از نفوذ باد و هوای سرد به داخل آن‌ها تا حد زیادی جلوگیری می‌کند. ارتفاع این روستا ۲۵۰۰ متر از سطح دریا است و یکی از بهترین ییلاق‌ها برای عشایر بختیاری به شمار می‌رود.

طبیعت روستای سر آقا سید بکر و دست نخورده است. در گوشه و کنار این روستا درختان بلوط و چنار به چشم می‌خورند. ساکنان این روستا از میوه درخت بلوط استفاده‌های زیادی می‌کنند. از دیگر درختان این روستا می‌توان به گردو، بید و درختچه‌های محلی میلو با میوه‌های ریز و قرمز اشاره کرد. مردم روستای سر آقا سید عمر درختان گردوی اطراف روستا را بیش از ۳۰۰ سال می‌دانند. لابه‌لای کوه‌های این منطقه نیز درختچه‌های کوهی و گیاهان معطر و خوراکی مانند سماق، موسیر، قارچ، تره و کرفس کوهی به چشم می خورد.

سرآقا سید کجاست؟

روستای سر آقا سید در بخش مرکزی دهستان میانکوه در استان چهار محال و بختیاری قرار دارد. این دهستان در شهرستان کوهرنگ و در فاصله ۱۳۵ کیلومتری شمال غربی شهرکرد و ۴۵ کیلومتری «چلگرد» قرار دارد. اطراف این روستای تاریخی را زیباترین جاهای دیدنی استان چهار محال و بختیاری پوشانده‌اند. شهرستان کوهرنگ از معروف‌ترین نقاط این استان به شمار می‌رود و در طول سال از گردشگران زیادی میزبانی می‌کند.

روستای سر آقا سید ماسوله زاگرس

روستای سر آقا سید یکی از روستاهای کوهستانی ایران به شمار می‌رود و ساختاری پلکانی دارد. این روستا میان کوه‌های زردکوه بختیاری واقع شده است و شباهت‌ زیادی به روستای ماسوله در استان گیلان دارد. به همین دلیل از آن با نام «ماسوله زاگرس» یاد می‌کنند؛ البته برخلاف روستای ماسوله، روستای سر آقا سید بین گردشگران چندان شناخته شده نیست و داخل این روستا رستوران و بازارچه سنتی وجود ندارد.

شهرستان کوهرنگ در طول سال‌های اخیر از طرف فرمانداری استان چهار محال و بختیاری به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی گردشگری در این استان معرفی شده است. این منطقه از مهم‌ترین نواحی کوچ ییلاقی عشایر کشور ما نیز به شمار می‌رود و اگر در فصل‌های بهار و تابستان به این منطقه سفر کنید، می‌توانید چادرهای عشایر را بر دامنه‌های سرسبز زاگرس ببینید.

با وجود ظرفیت‌های برجسته گردشگری در این منطقه ساکنان روستای سر آقا سید امکانات محدودی دارند و به همین دلیل به سنتی‌ترین روش‌ها زندگی خود را می‌گذرانند. کودکان و نوجوانان این روستا تنها می‌توانند تا پایان مقطع راهنمایی را در روستا بگذرانند و برای ادامه تحصیل در مقطع دبیرستان باید به روستاها و شهرهای اطراف بروند. در این روستا تنها انرژی برق وجود دارد و برای گرم کردن منازل و پختن غذا از روش‌های سنتی استفاده می‌شود.

اطراف روستای سر آقا سید را کوهستان‌های انبوه پوشانده‌اند و این روستا از شمال با کوه «کنگله»، از شمال شرقی با کوه «نرمه» و از جنوب با کوه‌های «وند» و «خیمه» احاطه می‌شود. تنها مسیر دسترسی به این روستا از شهر «چلگرد» می‌گذرد که در مرکز شهرستان کوهرنگ قرار دارد. برای رسیدن به شهرستان کوهرنگ ابتدا باید به استان چهار محال و بختیاری وارد شوید. این استان در مرکز ایران و نزدیک به شرق کشور ما قرار گرفته است. با توجه به محل سکونت خود و قرار داشتن شهرستان کوهرنگ در شمال غربی این استان، نزدیک‌ترین مسیر به این شهرستان را انتخاب کنید.

مسیر دسترسی روستای سرآقاسید

تنها مسیر دسترسی به روستای سر آقا سید از غرب شهر چلگرد، در مرکز شهرستان کوهرنگ آغاز می‌شود. بیشتر این مسیر خاکی است و در زمان بارش برف زمستانی مسدود می‌شود.

مسیر دسترسی به روستای سر آقا سید از غرب شهر چلگرد آغاز می‌شود. فاصله این شهر تا روستای سر آقا سید در حدود ۵۰ کیلومتر است. در ابتدای مسیر این جاده به روستای «شیخ علیخان» خواهید رسید. پس از آن جاده آسفالت تمام می‌شود و ادامه مسیر را باید در جاده‌ای خاکی و پرپیچ‌وخم طی کنید. در طول این مسیر می‌توانید از جاذبه‌های طبیعی زیبایی مانند «غار یخی چما» و «قله زردکوه» دیدن کنید.

در مسیر چلگرد تا روستای سر آقا سید خودروهای محلی تردد می‌کنند و در صورت تمایل می‌توانید ماشین خود را در شهر چلگرد پارک کنید و باماشین‌های خطی به‌سمت این روستا بروید. جاده خاکی روستای سر آقا سید تنها مسیر ارتباطی مردم این روستا با شهرها و روستاهای دیگر است که در سال ۱۳۶۳ ساخته شد. این جاده در طول فصل‌های سرد به‌دلیل یخ زدگی مسیر و احتمال بالای ریزش سنگ، مسدود می‌شود.

روستایی از دوران پارینه‌سنگی

این روستا در محیطی کوهستانی در ارتفاعات زاگرس و کوه «هفت تنان» ساخته شده است. شواهدی در اطراف روستای سر آقا سید وجود دارند که بر اساس آن‌ها کارشناسان قدمت این روستا را مربوط به دوره پارینه‌سنگی می‌دانند.

به اعتقاد باستان‌شناسان روستای سر آقا سید مانند بسیاری از روستاهای کنده شده در دل کوه، از نخستین پناهگاه‌های انسان بوده است و قدمت آن به هزاران سال پیش می‌رسد. در حال حاضر تنها سند موجود از عمر روستای سر آقا سید شجره نامه امامزاه آن است که سکونت فردی به نام آقا عیسی به‌همراه خویشاوندان او را بیش از ۶۰۰ سال پیش در این روستا را نشان می‌دهد.

معماری روستای سرآقاسید

در روستای سر آقا سید هنوز معماری بومی به چشم می‌خورد و مردم این منطقه به‌وسیله کشاورزی، دامداری و استخراج نمک امرار معاش می‌کنند. در طول سالیان اخیر رشد فعالیت‌های گردشگری در این روستا سبب بهبود اقتصاد آن شده است. در حال حاضر مردم این روستا همه نیازمندی‌های خود را از داخل آن تهیه می‌کنند و امکانات نسبی برای پذیرای از گردشگران نیز تدارک دیده‌اند.

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های روستای سر آقا سید شکل معماری خانه‌های این روستا است. روستای سر آقا سید معماری پلکانی دارد و حیاط یک خانه، پشت بام خانه دیگر است. به این ترتیب خانه‌های این روستا به‌شکل به هم پیوسته ساخته شده‌اند و مصالح به کار رفته در این خانه‌ها خشت خام، سنگ و چوب هستند. با این وجود خانه‌های این روستا استحکام زیادی دارند و دیوارهای پهن و درهای چوبی کوچک تا حدود زیادی از نفوذ سرمای زمستانی به داخل جلوگیری می‌کنند.

امامزاده آقا سید در پایین دست روستا قرار دارد و در و پنجره‌های خانه‌ها رو به آن باز می‌شوند. به این ترتیب چشم ‌انداز شمال و جنوب این روستا زیبا است و علاقه‌مندان به عکاسی را جذب می‌کند. نمای بیرونی و از بالای کوه روستای سر آقا سید نیز توجه بسیاری از عکاسان را به خود جلب کرده است. هنگام غروب با روشن شدن چراغ خانه‌های این روستا، زیبایی این منظره نیز دوچندان می‌شود.

خانه‌ها در روستای سر آقا سید به دو بخش مسکونی و محل نگهداری دام و طیور تقسیم می‌شوند. بخش مسکونی نیز شامل دو قسمت مهمان‌خانه و نشیمن است. گرچه در طول سال‌های اخیر بخش‌های زیادی از این روستا را بازسازی کرده‌اند، نمای کلی آن هنوز بافتی تاریخی و قدیمی دارد. متاسفانه در طول یک دهه گذشته دو بار خانه‌های روستای سر آقا سید طعمه حریق شدند و تعدادی از آ‌ن‌ها به‌طور کامل از بین رفتند.

سوغات سرآقاسید

بافت چادر شب از موی بز و انواع قالی، جاجیم و گلیم با نخ پشمی از صنایع دستی متداول در این روستا هستند. هنر موسیقی و رقص محلی در این روستا مانند سایر مناطق لرستان رونق زیادی دارد. ساکنان روستای سر آقا سید در مراسم و جشن‌های مختلف به نواختن سرنا (ساز محلی لرستان)، خواندن آواز و رقص‌های محلی می‌پردازند و هر مراسم آواز و رقص مخصوص به خود دارد.

از سوغات این روستای زیبا می توان به صنایع دستی كه حاصل دست زنان روستا می باشد از جمله فرش و گلیم و جاجیم و دست بافت‌های لباس های محلی خود، كه دنیایی از فرهنگ و هنر را با خود به همراه دارد اشاره کرد. لبنیات محلی و البته بلوط تازه را می توان در تمام روستا به راحتی یافت. از مهم ترین سوغات این روستا نمك است كه در اطراف و كوهستان ها به راحتی یافت می شود و می توان برای مصارف خود نمكی طبیعی را از این روستا تهیه كرد.

آش کاردین معروفترین غذای روستای سرآقاسید

از معروف‌ترین غذاهای روستای سر آقا سید می‌توان به آش کاردین یا کارده، آش برگ، نان گلک و کباب بختیاری اشاره کرد. آش کاردین یکی از مهم‌ترین غذاهای مردم این روستا است که با نوعی گیاه کوهی که در کوهستان‌های اطراف می‌روید، دوغ، برنج و انواع ادویه پخته می‌شود. آش برگ را با خمیر محلی رشته شده، روغن حیوانی و حبوبات مختلف طبخ می‌کنند و خمیر نان گلک از میوه درخت بلوط تهیه می‌شود.

در این روستا حتما كباب معروف بختیاری كه در منوی تمام رستوران ها و هتل های كشور موجود است و البته برخواسته از همین دیار است را امتحان كنید. كبابی كه اغلب با گوشت شكار و بره تهیه می شد و نوع پخت آن طعم لذیذی را به آن می دهد.

مردم روستای سر آقا سید به مراسم مذهبی و اعتقادات دینی پایبندی زیادی دارند. در امامزاده آقا سید مناسبت‌های مذهبی باشکوه کامل برگزار می‌شوند و ماه رمضان و روزهای عزاداری ماه محرم در این روستا حال و هوای خاصی دارند.

آقا سید عیسی به روستا برکت داد

بنا به اعتقاد مردم روستای سر آقا سید، با آمدن آقا سید عیسی به این روستا خشک‌سالی از بین رفته و برکت و خیر آمده است. مردم روستای سر آقا سید علم داخل امامزاده را متعلق به آقا سید عیسی می‌دانند که در جنگ‌ها و زمان دعوت مردم به اسلام در دست داشت.

زمان خشک‌سالی و شیوع بیماری در این روستا، مردم این علم را در روستا می‌گردانند تا رفع بلا شود. روی کوه «خیمه» در مقابل روستای سر آقا سید نیز نشانه‌ای به‌شکل عدد هشت به چشم می‌خورد. ساکنان روستا این علامت را محل پرتاب نیزه به دست آقا سید برای تعیین جهت قبله می‌دانند.

«مراد چشمه» در همین کوه نیز محل اجابت دعا و آرزو برای ساکنان روستای سر آقا سید است. در نزدیکی این روستا چشمه دیگری به نام «خدر» وجود دارد که مردم آن را متعلق به حضرت خضر می‌دانند و از آب این چشمه برای شست‌وشو استفاده نمی‌کنند.

جاذبه‌های گردشگری روستا

روستای سر آقا سید دو نوع جاذبه دارد حوضچه های نمک و بارگاه امامزاده سید آقا عیسی. حوضچه‌های نمک در فاصله ۲۰ کیلومتری روستا قرار دارند و نه تنها جاذبه ای تماشایی برای گردشگران به شمار می روند بلکه یکی از اصلی ترین مکان‌های کسب و کار روستاییان هم هستند.

مردم روستا از این حوضچه ها نمک برداشت می کنند. بقعه امامزاده سر آقا سید دیگر جاذبه اصلی روستاست که برای روستاییان ارزش زیادی دارد تا حدی که نام روستا را نیز سر آقا سید گذاشتند. از قدمت امام زاده تاریخ دقیق در دست نیست اما شجره ایشان به بیش از ۶۰۰ سال قبل برمی گردد که همین نشان است قدمت و تاریخ کهن روستا دارد.

«پیست اسکی چلگرد» در ارتفاعات زاگرس و نزدیکی روستای سر آقا سید از پرطرفدارترین پیست‌های اسکی در استان چهار محال و بختیاری است که ظرفیت پذیرایی از ۲۰ تا ۳۰ هزار ورزشکار را در طول سال دارد. برای استفاده گردشگران از این پیست، جاده آسفالت و امکانات رفاهی مناسب در آن تعبیه کرده‌اند.

«پیست اسکی چال میشان» نیز با پوشش گسترده برف در تمام طول سال امکان اسکی کردن در فصل تابستان برای گردشگران را فراهم می‌کند. این پیست در نزدیکی غار یخی چما قرار دارد و محل برگزاری مسابقات تابستانی اسکی است که از همگان برای دیدن این منطقه دعوت می‌شود.