الگوی کشت بومی پاسخی جهانی به بحران منابع و تغیرات اقلیمی

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، با افزایش جمعیت و فشار بر منابع طبیعی، کشاورزی دیگر صرفاً به کشت محصولاتی برای تأمین غذا محدود نمی‌شود. انتخاب الگو‌های کشت مناسب می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود بهره وری، حفظ محیط زیست و تأمین امنیت غذایی جهانی ایفا کند. توجه به الگوی کشت در شرایطی که تغییرات اقلیمی و بحران‌های زیست محیطی تهدید‌های جدی برای کشاورزی در سراسر جهان به شمار می‌آید، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

 یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه، تناوب سه‌ ساله زراعی است که در سیستم‌های کشاورزی سنتی اروپا به‌ کار گرفته می‌شود. این الگو که شامل کشت غلاتی مانند گندم یا جو در سال اول، حبوبات مانند نخود یا لوبیا در سال دوم و ترک زمین به حالت آیش در سال سوم است که به کشاورزان کمک می‌کند تا زمین را از فرسایش حفظ کنند و کیفیت خاک را برای سال‌های بعد بهبود بخشند. حبوبات در این تناوب نقش مهمی در تثبیت نیتروژن خاک دارند، که به افزایش حاصلخیزی و کاهش نیاز به کود‌های شیمیایی کمک می‌کند.

 آن سوی دیگر جهان، در آفریقا و در کشاورزی مقیاس کوچک، کشت مخلوط به عنوان یک استراتژی موفقیت‌ آمیز شناخته می‌شود. کشاورزان در این مناطق ممکن است ذرت و لوبیا را همزمان در یک زمین بکارند. در این مدل، ذرت به عنوان محصول اصلی رشد می‌کند و لوبیا با تثبیت نیتروژن در خاک، شرایط را برای رشد بهتر ذرت فراهم می‌کند. این الگو نه تنها به کشاورزان کمک می‌کند تا از زمین‌های کوچک بهره‌ وری بیشتری داشته باشند، بلکه باعث بهبود تنوع زیستی و کاهش آسیب آفات نیز می‌شود. قاره آسیا با در اختیار داشتن گستره‌ای متنوع از اقلیم‌ها، فرهنگ‌ها و ساختار‌های اقتصادی، از پیشرو ترین مناطق جهان در زمینه الگو‌های کشت متنوع و بومی‌شده به‌ شمار می‌رود.

هند به عنوان کشوری که یکی از قطب‌های کشاورزی آسیا به حساب می‌آید الگو‌های کشت با تمرکز بر تناوب زراعی و کشت چند محصولی توسعه یافته‌اند. کشاورزان اغلب به‌ صورت ترکیبی برنج، گندم، حبوبات و سبزیجات را در یک فصل زراعی می‌کارند. در بسیاری از مناطق، سیستم‌های سنتی مانند «کشت برنج در تابستان و گندم در زمستان» همچنان اجرا می‌شود و در حالی که در ایالت‌هایی مانند پنجاب و هاریانا، استفاده از فناوری‌های نوین برای افزایش بهره‌وری خاک در حال گسترش است.

 چین یکی دیگر از بزرگ‌ترین تولید کنندگان محصولات کشاورزی جهان است که الگوی کشت بر پایه کشاورزی فشرده و مبتنی بر منابع محدود آب توسعه یافته است. کشاورزان چینی در مناطق جنوبی به کشت برنج دومرحله‌ای روی آورده‌اند.

در کشور‌های جنوب شرقی آسیا مانند اندونزی، فیلیپین و ویتنام، برنج همچنان محصول اصلی به شمار می‌رود. در این کشورها، کشت سیستم‌های برنج-ماهی و برنج-سبزیجات از جمله نوآوری‌هایی هستند که علاوه بر تأمین غذا، به حفظ سلامت خاک و تنوع زیستی کمک می‌کنند. در بسیاری از این مناطق کشاورزی به شدت به تغییرات اقلیمی حساس است؛ از این رو کشاورزان به سمت الگو‌های مقاوم به خشکسالی و طغیان حرکت می‌کنند.

براساس گزارش اخیر FAO، کشور‌های آسیایی نقش تعیین‌کننده‌ای در امنیت غذایی جهان دارند و بهینه‌سازی الگو‌های کشت در این قاره می‌تواند تأثیر جهانی داشته باشد. کارشناسان معتقدند تلفیق دانش سنتی با فناوری‌های نوین، آینده‌ای پایدارتر برای کشاورزی آسیا رقم خواهد زد.

در یک نگاه کلی الگوی کشت در آسیا، ترکیبی از تجربه‌های تاریخی، نوآوری‌های محلی و چالش‌های اقلیمی است. الگویی که نشان می‌دهد چگونه می‌توان با منابع محدود، نیاز‌های گسترده را پاسخ گفت و همزمان در مسیر پایداری گام برداشت.

طبق گزارش‌های سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، حدود ۸۰ درصد از زمین‌های کشاورزی جهان به تولید محصولات زراعی اختصاص دارد. در ۵ دهه اخیر، تولید محصولات زراعی حدود ۳۰۰ درصد افزایش یافته که بخش زیادی از این رشد مدیون استفاده از الگو‌های کشت بهینه و پیشرفت‌های فناوری در بخش کشاورزی است. این امر نشان می‌دهد که با اتخاذ روش‌های علمی و نوآورانه، می‌توان همزمان به افزایش تولید و کاهش اثرات زیست‌ محیطی کشاورزی دست یافت.

الگو‌های کشت نه تنها به بهبود سلامت خاک و کاهش مصرف آب کمک می‌کنند، بلکه می‌توانند اثرات مثبتی بر کاهش گاز‌های گلخانه‌ای و فرسایش خاک داشته باشند. به‌ طور مثال، تناوب زراعی می‌تواند باعث بهبود محتوای مواد آلی خاک شده و نیاز به کود‌های شیمیایی را کاهش دهد، در حالی که کشت مخلوط با حفظ رطوبت خاک و کاهش مصرف آب، به کشاورزان این امکان را می‌دهد که با کمترین منابع، بیشترین بهره‌ وری را داشته باشند.

با این حال، نباید فراموش کرد که هر الگوی کشت می‌تواند اثرات منفی نیز به دنبال داشته باشد. به همین دلیل انتخاب الگوی مناسب باید با توجه به شرایط اقلیمی، نوع خاک و شیوه‌های مدیریتی دقیق انجام شود. 

 اهمیت تنوع کشت و استفاده از الگو‌های بهینه در کشاورزی، نه تنها به کشاورزان این امکان را می‌دهد که معیشت خود را پایدار نگه دارند، بلکه در تأمین امنیت غذایی و حفظ محیط‌زیست نیز نقشی اساسی ایفا می‌کند. کشاورزی آینده، کشاورزی است که بتواند به‌ طور همزمان نیاز‌های انسانی و محیط‌ زیست را تأمین کند.

• در ادامه حتما بخوانید

  مافیای «سم» کشاورزی ایران را بی‌آبرو کرد/ مرجوع شدن پی‌در‌پی کالاها از کشورهای مختلف