چرا صادرات کشاورزی ترکیه ۶ برابر ایران است؟ / صادرات ایران؛ تنها ۵.۲ میلیارد دلار

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، صادرات محصولات کشاورزی از جمله شاخص‌های مهم اقتصادی و نماد توانمندی کشور‌ها در حوزه تولید، بازاریابی و تجارت بین‌المللی به‌ شمار می‌رود. در این میان، ایران و ترکیه به عنوان دو قدرت منطقه‌ای با ظرفیت‌های قابل توجه در تولیدات کشاورزی، نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی و حضور در بازار‌های جهانی ایفا می‌کنند.

ظرفیت‌های تولیدی و میزان صادرات ترکیه با برخورداری از حدود ۲۳.۹ میلیون هکتار اراضی زیر کشت، علاوه بر آنکه توانسته نیاز‌های داخلی بیش از ۸۵ میلیون نفر جمعیت و حدود ۵۰ میلیون گردشگر سالانه را تأمین کند، بلکه به‌ عنوان پیشتاز کشاورزی اروپا نیز شناخته می‌شود. این کشور در سال ۲۰۲۳ توانست صادرات کشاورزی و غذایی خود را به ۳۱ میلیارد دلار برساند؛ رقمی که از سال ۲۰۰۲ تا کنون، رشدی حدود ۷ برابر را نشان می‌دهد. مازاد تجاری بخش کشاورزی ترکیه نیز در همین سال ۶.۹ میلیارد دلار اعلام شد.  ترکیه در تولید جهانی برخی اقلام نظیر فندق، گیلاس، انجیر، زردآلو و به رتبه نخست را داراست. این کشور همچنین در صادرات زردآلو خشک، انجیر خشک، کشمش و فرآورده‌های به پیشتاز است. رتبه‌های جهانی ترکیه در محصولات دیگری، چون توت‌ فرنگی، گوجه‌ فرنگی، نخود، شاه‌ بلوط، گردو و عدس نیز قابل‌توجه است.

در طرف دیگر  صادرات کشاورزی ایران در سال ۱۴۰۳ با رشد ۲۹ درصدی به ۵.۲ میلیارد دلار رسید. بر اساس آمار گمرک، ۷.۶ میلیون تن محصولات کشاورزی از کشور صادر شد که از نظر وزنی ۱۱ درصد افزایش نسبت به سال گذشته خود (۱۴۰۲) داشته است. ایران در تولید و صادرات محصولاتی چون پسته، گوجه‌ فرنگی، خرما و زعفران سهم چشمگیری دارد. 

کشورمان ایران با صادرات ۱.۵ میلیارد دلار پسته در سال ۱۴۰۳ جایگاه ممتازی دارد. صادرات گوجه‌ فرنگی (۲۳۳ میلیون دلار) و خرما (۲۰۵ میلیون دلار) نیز در کنار زعفران (۱۸۵ میلیون دلار)، نشان‌دهنده قدرت رقابتی برخی اقلام ایرانی در بازار جهانی است. با این حال، صادرات زعفران نسبت به سال قبل، از نظر وزنی ۴ درصد و از نظر ارزشی ۱۳ درصد کاهش یافته است. 

 ایران در سال گذشته توانسته ۱۹۶ هزار تن محصولات شیلاتی به ارزش ۳۷۲ میلیون دلار صادر کند که از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب ۲۹ و ۱۷ درصد رشد را تجربه کرده است. میگو، ماهی تن و ماهی کپور از مهم‌ترین اقلام صادراتی این بخش بوده‌اند. کشور‌های چین، عراق و امارات نیز اصلی‌ترین خریداران محسوب می‌شوند.در مقابل، آمار مشخصی از صادرات محصولات شیلات در ترکیه منتشر نشده و به‌ نظر می‌رسد تمرکز این کشور بیشتر بر صادرات محصولات کشاورزی و غذایی اصلی بوده است.

 

ترکیه با بهره‌گیری از اراضی گسترده، تنوع اقلیمی، زیرساخت‌های قوی صادراتی و سیاست‌های کارآمد توسعه، توانسته است جایگاهی تثبیت‌شده در بازار جهانی کشاورزی به‌دست آورد. در مقابل، ایران با وجود توان بالقوه و تولید محصولات خاص با ارزش افزوده بالا همچنان نیازمند بهبود در زیرساخت‌های صادراتی، تنوع‌بخشی به محصولات و توسعه بازارهای هدف است.

برای افزایش سهم ایران در تجارت جهانی کشاورزی، تمرکز بر دیپلماسی اقتصادی، ارتقاء کیفیت تولید، بسته‌بندی استاندارد و توسعه زنجیره ارزش امری ضروری است که باید مورد توجه ویژه نهادهای ذیربط قرار گیرد.