گزارش|
زوال درختان بلوط، فاجعه‌ای خاموش در قلب زاگرس
جنگل‌های زاگرس، ریه‌های سبز غرب ایران، این روز‌ها با بحرانی خاموش به نام «زوال بلوط» دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ بحرانی که اگر جدی گرفته نشود، می‌تواند به فاجعه‌ای ملی تبدیل شود.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، جنگل‌های زاگرس، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ذخایر طبیعی ایران، این روز‌ها درگیر بحرانی جدی و نگران‌کننده به نام «زوال بلوط» هستند؛ پدیده‌ای که حیات اکولوژیکی بخش عظیمی از غرب کشور را تهدید می‌کند.
این جنگل‌ها که عمدتاً در استان‌های لرستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان و خوزستان گسترده شده‌اند، نقشی کلیدی در حفظ تعادل محیط‌زیست، جلوگیری از فرسایش خاک، کنترل سیلاب‌ها و تأمین منابع آبی دارند. اما این میراث طبیعی، اکنون در خطر نابودی قرار گرفته است.
آمار نگران‌کننده؛ بیش از ۵۶۰ هزار هکتار درگیر خشکیدگی
به‌گفته‌ی حسین میرزایی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان، حدود ۴۶ درصد از جنگل‌های زاگرس با پدیده زوال بلوط درگیر هستند. از مجموع یک میلیون و ۲۱۷ هزار هکتار جنگل موجود در این منطقه، بیش از ۵۶۳ هزار هکتار در وضعیت هشدار قرار دارند.
مناطق جنوبی لرستان، از جمله خرم‌آباد، کوهدشت، پلدختر و معمولان، با دامنه‌ای بین ۷۵ تا ۱۰۰ درصد خشکیدگی، وضعیت بحرانی‌تری را تجربه می‌کنند.
دلایل زوال بلوط؛ ترکیبی از خشکسالی، آفات و تغییر اقلیم
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که خشکسالی‌های پیاپی، اصلی‌ترین عامل این بحران است؛ با این حال، آفات جنگلی، بیماری‌های قارچی، ریزگرد‌ها و تغییرات اقلیمی نیز به‌عنوان دلایل ثانویه، نقش تشدیدکننده دارند.
گرچه اقداماتی مانند حفر چاله‌های فنسی برای کنترل آفات انجام شده، اما نبود برنامه‌ریزی جامع و تخصیص بودجه پایدار، این تلاش‌ها را به راهکار‌هایی مقطعی و موقت بدل کرده است.
بلوط؛ درختی فراتر از چوب
درختان بلوط که بیش از ۷۰ درصد پوشش جنگلی زاگرس را تشکیل می‌دهند، تنها منبع تولید چوب یا سوخت نیستند. آنها به‌عنوان پایه‌های تنوع زیستی در منطقه، نقشی اساسی در حفظ چرخه‌های طبیعی دارند.
ریشه‌های عمیق بلوط به جذب آب‌های زیرزمینی کمک می‌کند و میوه‌ی آن، منبع غذایی حیوانات وحشی مانند گراز، سنجاب و پرندگان است. از سوی دیگر، این درختان بخشی از هویت فرهنگی زاگرس‌نشینان به‌شمار می‌آیند و در افسانه‌ها و باور‌های محلی جایگاه ویژه‌ای دارند.
نقد سیاست‌های فعلی؛ لزوم تغییر نگاه به جنگل‌های زاگرس
کارشناسان محیط‌زیست معتقدند سیاست‌های کنونی منابع طبیعی، بیشتر جنبه نمایشی داشته و با ریشه‌های بحران مقابله‌ای اصولی نکرده‌اند. به‌گفته‌ی یکی از کارشناسان لرستان در گفت‌و‌گو با ایسنا:
«تا زمانی که منابع طبیعی، قربانی نگاه مقطعی و بی‌توجهی به تغییر اقلیم باشد، بلوط‌های زاگرس یکی پس از دیگری خواهند مرد، بی‌آن‌که کسی صدای شکستن‌شان را بشنود.»
همچنین نقش جوامع محلی در حفاظت از جنگل‌ها نادیده گرفته شده است. این در حالی‌ست که با آموزش و مشارکت واقعی مردم بومی، می‌توان آنها را به بزرگ‌ترین مدافعان محیط‌زیست بدل کرد.
هشدار برای آینده؛ زاگرس در آستانه نیمه‌بیابانی شدن
در حال حاضر، تنها ۶۵۴ هزار هکتار از جنگل‌های لرستان سالم باقی مانده‌اند و ادامه این روند می‌تواند تا ده سال آینده، زاگرس را به منطقه‌ای نیمه‌بیابانی تبدیل کند. نبود اعتبار مالی پایدار باعث شده بسیاری از پروژه‌های احیا، یا ناتمام بمانند یا صرفاً در حد اجرای نمایشی پیش بروند.
نجات زاگرس نیازمند عزمی ملی است
زوال بلوط‌های زاگرس، صرفاً یک بحران زیست‌محیطی نیست؛ این معضل می‌تواند به کاهش منابع آب، افزایش مهاجرت، تضعیف امنیت غذایی و تشدید فرسایش خاک منجر شود. نجات این اکوسیستم ارزشمند تنها با برنامه‌ریزی بلندمدت، تأمین منابع مالی کافی و مشارکت واقعی مردم محلی امکان‌پذیر است.
زاگرس باید نفس بکشد؛ پیش از آن‌که خیلی دیر شود.
لینک کپی شد
گزارش خطا
۰
اخبار مرتبط
ارسال نظر
*شرایط و مقررات*
خبرگزاری دانشجو نظراتی را که حاوی توهین است منتشر نمی کند.
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگیلیش) خودداری نمايید.
توصیه می شود به جای ارسال نظرات مشابه با نظرات منتشر شده، از مثبت یا منفی استفاده فرمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابهی دارند، انتشار نمی یابد.