
فرایند قانونی دریافت گذرنامه برای افراد زیر ۱۸ سال در ایام اربعین/ راهنمای گامبهگام برای خانوادهها
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو- ساسان سوری، راهپیمایی اربعین به یکی از بزرگترین گردهمایی مذهبی جهان بدل شده است، و هر ساله شمار زیادی از زائران ایرانی، بهویژه خانوادهها، در این مراسم عظیم شرکت میکنند.
بسیاری از خانوادهها مایلاند فرزندان زیر ۱۸ سال خود را نیز همراه داشته باشند، اما باید توجه داشت که سفر افراد نابالغ به خارج از کشور مستلزم اخذ گذرنامه مجزا، موافقت ولی یا قیم، و انجام تشریفات قانونی ویژه است، در این گزارش، فرایند قانونی دریافت گذرنامه برای افراد زیر ۱۸ سال را بررسی میکنیم.
اصول قانونی صدور گذرنامه برای افراد زیر ۱۸ سال
مطابق با ماده ۱۸ قانون گذرنامه جمهوری اسلامی ایران، صدور گذرنامه برای افراد زیر ۱۸ سال (اعم از دختر و پسر) تنها با رضایت کتبی ولی یا قیم قانونی آنان ممکن است، قانونگذار، خروج اشخاص نابالغ را منوط به نظارت ولی یا سرپرست قانونی دانسته تا از بروز مشکلات احتمالی در حوزه حقوق کودک و امنیت سفر جلوگیری شود.
برخلاف بزرگسالان که با مراجعه فردی و ارائه مدارک شناسایی میتوانند اقدام به دریافت گذرنامه کنند، برای افراد زیر سن قانونی، همراهی ولی یا قیم، یا ارائه وکالتنامه رسمی از سوی او الزامی است.
در صورتی که کودک فاقد ولی طبیعی (پدر یا جد پدری) باشد، ارائه حکم سرپرستی یا قیومت از دادگاه صالح الزامی خواهد بود، این مسئله در مواردی مانند فرزندان طلاق، فوت پدر یا موارد مشابه مصداق دارد.
مراحل گامبهگام دریافت گذرنامه برای افراد زیر ۱۸ سال
مرحله نخست: اخذ نوبت اینترنتی از سامانه پلیس +۱۰
در ایام اربعین، بهدلیل حجم بالای متقاضیان، مراجعه حضوری بدون نوبت قبلی اغلب امکانپذیر نیست، از اینرو خانوادهها باید ابتدا از طریق سامانه نوبتدهی پلیس +۱۰ نسبت به دریافت نوبت اقدام کنند.
مرحله دوم: تهیه مدارک شناسایی و تکمیل فرمها
مدارک موردنیاز برای صدور گذرنامه برای افراد زیر ۱۸ سال به شرح زیر است ۱- اصل شناسنامه فرد زیر ۱۸ سال و یک عدد کپی از تمام صفحات ۲- کارت ملی ولی قانونی یا قیم (و کپی آن) ۳- دو قطعه عکس ۴×۶ رنگی با زمینه سفید، تمامرخ و بدون عینک ۴- اصل و کپی سند رضایتنامه محضری یا حضور حضوری پدر (یا ولی) در دفتر پلیس۱۰+، ۵-در صورت طلاق والدین، حکم حضانت صادره از دادگاه ۶- در صورت فوت پدر، گواهی فوت و مدارک قیومت یا سرپرستی.
تذکر: برای دختران زیر ۱۸ سال، برخلاف افراد بالغ، نیازی به اجازه محضری همسر (در صورت ازدواج) نیست، اما اجازه ولی همچنان ضروری است.
مرحله سوم: مراجعه به دفتر خدمات پلیس +۱۰
با در دست داشتن مدارک فوق، مراجعه حضوری به دفتر خدمات انتظامی پلیس +۱۰ انجام میشود، در این مرحله، فرمهای مخصوص تکمیل و امضای والد (یا قیم) اخذ میشود، حضور کودک برای ثبت اثر انگشت و تأیید عکس نیز در برخی دفاتر الزامی است.
مرحله چهارم: پرداخت هزینههای قانونی
هزینه صدور گذرنامه برای افراد زیر ۱۸ سال برابر با نرخ مصوب جاری است و شامل
هزینه صدور گذرنامه (در سال ۱۴۰۴، حدود ۱۵۰ هزار تومان)
هزینه عوارض ثبت سند
هزینه پست و بستهبندی
پرداختها معمولاً بهصورت کارتخوان در همان دفتر پلیس +۱۰ انجام میشود
مرحله پنجم: انتظار برای دریافت گذرنامه
پس از ثبت درخواست، گذرنامه ظرف حدود ۵ الی ۷ روز کاری از طریق پست به نشانی متقاضی ارسال میشود، در ایام پرتردد مانند هفتههای منتهی به اربعین، زمان صدور ممکن است بیشتر شود، لذا توصیه میشود حداقل ۲ هفته پیش از تاریخ حرکت اقدام شود.
شرایط ثبتنام و دریافت مجوز اربعین در سامانه سماح برای زائران زیر ۱۸ سال
سامانه «سماح» به عنوان درگاه رسمی ثبتنام زائران اربعین از سوی سازمان حج و زیارت طراحی شده و همه زائران ایرانی، اعم از بزرگسال یا خردسال، باید برای شرکت در راهپیمایی اربعین در این سامانه ثبتنام کنند، افراد زیر ۱۸ سال نیز مشمول این الزام هستند، اما با شرایط خاصی.
بر اساس دستورالعملهای سالهای اخیر، زائران زیر ۱۸ سال تنها در صورتی مجاز به ثبتنام هستند که همراهی ولی قانونی (پدر یا جد پدری) یا قیّم رسمی را داشته باشند، در فرم ثبتنام، باید کد ملی ولی همراه در بخش مربوطه درج شود و اطلاعات سفر (از جمله گذرنامه و بیمه) برای هر دو نفر وارد گردد، بدون درج اطلاعات ولی همراه، سامانه اجازه ادامه فرآیند ثبتنام را نمیدهد.
نکته مهم اینکه برخلاف بزرگسالان، افراد زیر ۱۸ سال نمیتوانند به صورت انفرادی به مرز مراجعه کنند یا خدمات بیمهای مستقل دریافت کنند، از اینرو، متولیان توصیه میکنند والدین پیش از اقدام به ثبتنام، از صحت و اعتبار گذرنامه فرزند خود مطمئن شوند و فرآیند دریافت یا تمدید گذرنامه را پیش از تکمیل ثبتنام سماح آغاز کنند.
همچنین اگر کودک، گذرنامه انفرادی دارد، باید اطلاعات آن به صورت دقیق در سامانه وارد شود و اگر گذرنامهاش همراه مادر است، ثبتنام باید به شکل خانوادگی انجام شود.
نکات و شرایط ویژه ایام اربعین
الف) صدور گذرنامه زیارتی ویژه اربعین
در سالهای اخیر، برای تسهیل زیارت اربعین، طرحی با عنوان «گذرنامه زیارتی» یا «گذرنامه موقت اربعین» مطرح شده که امکان سفر کوتاهمدت بدون گذرنامه دائمی را فراهم میکرد، با این حال، این طرح بیشتر مخصوص بزرگسالان است و برای افراد زیر ۱۸ سال همچنان گذرنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران الزامی است.
ب) خروج از کشور با قیم یا شخص ثالث
اگر فرزند قرار است با شخص دیگری جز ولی قانونی (مثلاً دایی، عمو یا گروه زیارتی) به عراق برود، علاوه بر صدور گذرنامه، نیاز به رضایتنامه خروج از کشور بهصورت محضری وجود دارد که در آن مشخصات کامل همراه درج شده و اجازه خروج صریح اعلام شده باشد.
ج) همراه داشتن مدارک در مرز
در ایام اربعین، حضور میلیونی زائران و شلوغی مرزهای زمینی (مهران، شلمچه، چذابه و خسروی) ایجاب میکند که خانوادهها اصل شناسنامه کودک، گذرنامه و رضایتنامه خروج از کشور را همراه داشته باشند، چرا که کنترل مرزی ممکن است به بررسی اصالت مدارک منجر شود.
د) پیگیری وضعیت درخواست گذرنامه
خانوادهها میتوانند با مراجعه به سامانه رهگیری گذرنامه از وضعیت صدور مطلع شوند.
دریافت گذرنامه برای افراد زیر ۱۸ سال نیازمند توجه ویژه به الزامات قانونی و تشریفات اداری است، در شرایط خاص ایام اربعین که مراجعان بسیار زیادند، برنامهریزی زودهنگام، تهیه کامل مدارک، و اطمینان از صدور مجوزهای لازم مانند رضایتنامه پدر یا قیم از اهمیت بسزایی برخوردار است.
اگرچه شور زیارت کربلا برای خانوادهها ستودنی است، اما بیتوجهی به فرایندهای قانونی ممکن است باعث تأخیر یا ممانعت از سفر شود، بنابراین پیشنهاد میشود تا حد امکان امور مربوط به گذرنامه کودکان را در نیمه نخست ماه محرم نهایی کرده و از اقدام در روزهای پایانی پرهیز شود.
در صورت نیاز، میتوان راهنماییهای محلی از دفاتر پلیس +۱۰، دفاتر اسناد رسمی برای تنظیم رضایتنامه، یا تماس با سامانه ۱۱۰ یا ۱۹۷ پلیس گذرنامه جهت پرسشهای دقیقتر دریافت کرد.