کرسی‌های مدیریت اقتصادی فارس؛ سهمیه جناح‌ها یا جایگاه تخصص؟

به گزارش خبرنگارگروه استان‌های خبرگزاری دانشجو؛ بر اساس آمار اداره کل صنعت، معدن و تجارت فارس، ظرفیت اشتغال در واحدهای بزرگ صنعتی استان طی دهه گذشته به طور متوسط بیش از ۴۰ درصد کاهش یافته است.

نرخ بیکاری جوانان نیز به بیش از ۱۶ درصد رسیده و سهم بخش صنعت در تولید ناخالص داخلی استان کاهش یافته است.

بحران در واحدهای صنعتی بزرگ

کارخانه آزمایش مرودشت روزگاری یکی از بزرگ‌ترین واحدهای تولید لوازم خانگی کشور بود و بیش از ۱۲۰۰ کارگر در آن مشغول به کار بودند. این کارخانه توانایی تولید ۱۲ نوع محصول مختلف، از یخچال و اجاق گاز گرفته تا ماشین لباسشویی و جاروبرقی را داشت و به‌عنوان یکی از قطب‌های صنعتی استان فارس و حتی کشور شناخته می‌شد.

پس از خصوصی‌سازی در سال ۱۳۸۳، مسیر تولید کارخانه وارد چالش شد و مشکلات مدیریتی و کمبود سرمایه باعث شد که روند فعالیت آن با کاهش شدید مواجه شود. طی دهه ۹۰، فعالیت کارخانه به طور کامل متوقف شد و سوله‌ها و تجهیزات آن به تدریج خالی و متروکه و یا تبدیل به انبار پیاز شدند.

امروزه بخش بزرگی از فضای کارخانه به انبار فروشگاه‌های زنجیره‌ای و کارگاه‌های کوچک اختصاص یافته و حدود ۷۰۰ نفر در قالب مشاغل خدماتی، انبارداری و بسته‌بندی در این مجموعه فعالیت می‌کنند؛ یعنی کمتر از نیمی از ظرفیت اشتغال پیشین. این وضعیت نه تنها باعث کاهش تولید داخلی شده، بلکه اثر مستقیم بر بازار کار منطقه و اقتصاد محلی داشته است.

کارشناسان اقتصادی معتقدند که احیای آزمایش مرودشت نیازمند سرمایه‌گذاری هدفمند، بازسازی خطوط تولید و جذب مدیران متخصص است. همچنین، ایجاد زنجیره تأمین داخلی و توسعه بازار فروش محصولات می‌تواند به بازگرداندن این کارخانه به چرخه تولید کمک کند. از سوی دیگر، استفاده از فناوری‌های نوین در تولید لوازم خانگی و بهره‌گیری از مشوق‌های دولتی، می‌تواند مسیر بازسازی را تسریع کند.

به گفته فعالان اقتصادی استان، بازگشت کارخانه آزمایش مرودشت به چرخه تولید نه تنها اشتغال را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند به عنوان نمونه‌ای موفق از احیای صنایع تعطیل‌شده در فارس مورد الگو قرار گیرد.

آی‌تی‌ام‌سی؛ غول مخابرات با ظرفیت بلااستفاده

کارخانجات مخابرات ایران، معروف به «زیمنس شیراز»، در سال ۱۳۴۵ تأسیس شد و به سرعت به یکی از بزرگ‌ترین واحدهای صنعتی جنوب کشور تبدیل شد. این کارخانه در اوج فعالیت خود قادر بود بیش از ۴ هزار نفر را به‌صورت مستقیم استخدام کند و محصولات متنوعی در حوزه تجهیزات مخابراتی، بردهای الکترونیکی و تجهیزات شبکه تولید می‌کرد. آی‌تی‌ام‌سی نقش مهمی در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی استان و حتی کشور ایفا می‌کرد و به عنوان یک نقطه قوت صنعتی فارس شناخته می‌شد.

با این حال، طی سال‌های اخیر مشکلات مالی و مدیریتی، بدهی‌های سنگین بانکی و سهامداری ناموفق باعث شد این کارخانه عملاً به کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت خود کاهش یابد. امروز تنها حدود ۳۰۰ نفر در این واحد مشغول به کار هستند و بخش بزرگی از تجهیزات و خطوط تولید به دلیل کمبود منابع و سرمایه از کار افتاده است. این کاهش ظرفیت نه تنها فرصت‌های شغلی هزاران نفر را از بین برده، بلکه تأثیر منفی مستقیم بر زنجیره تأمین صنایع مرتبط و اقتصاد محلی گذاشته است.

کارشناسان معتقدند که احیای آی‌تی‌ام‌سی نیازمند بازسازی ساختار مالی، تسویه بدهی‌ها و واگذاری مدیریت به تیم‌های متخصص صنعتی است. علاوه بر این، عقد قراردادهای بلندمدت با وزارت ارتباطات و شرکت‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات و مخابرات می‌تواند مسیر بازگشت کارخانه به چرخه تولید را هموار کند.

بازگشت آی‌تی‌ام‌سی به ظرفیت واقعی خود، علاوه بر افزایش اشتغال مستقیم، می‌تواند به تقویت زنجیره صنعتی فارس و افزایش تولید داخلی تجهیزات مخابراتی کمک کند و نمونه‌ای موفق از مدیریت علمی و تخصص‌محور در صنایع استان باشد.

قند ممسنی؛ وعده‌های بی‌نتیجه

کارخانه قند ممسنی، یکی از قدیمی‌ترین واحدهای صنعتی استان فارس، سال‌هاست که تعطیل مانده است. این کارخانه که روزگاری ظرفیت اشتغال چندصد نفر را داشت و بخشی از نیاز داخلی استان به شکر خام و تصفیه‌شده را تأمین می‌کرد، در پی مشکلات مدیریتی، کمبود سرمایه و تصمیمات غیرکارشناسی فعالیتش متوقف شد.

طی سال‌های اخیر، مسئولان استانی و کشوری بارها وعده احیای این کارخانه را داده‌اند، اما تلاش‌ها تاکنون به نتیجه نرسیده و جلسات متعدد تنها به طرح‌ها و تصمیمات نیمه‌کاره محدود شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه روند غیرکارشناسی، علاوه بر تعطیلی طولانی‌مدت کارخانه، می‌تواند بحران بدهی‌ها، آسیب به تجهیزات و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران را تشدید کند.

زنگ خطر شاخص‌های اقتصادی فارس

بر اساس آخرین گزارش‌های اقتصادی، نرخ بیکاری استان فارس بیش از ۱۶ درصد است که بالاتر از میانگین کشوری به شمار می‌رود و نشان‌دهنده فشار قابل توجه بر بازار کار استان است. سهم بخش صنعت در تولید ناخالص داخلی استان طی پنج سال گذشته روند نزولی داشته و بیش از ۳۰ درصد از واحدهای تولیدی با ظرفیت کمتر از نصف فعالیت می‌کنند. این وضعیت بیانگر آن است که بخش قابل توجهی از توان تولیدی استان بلااستفاده باقی مانده و صنایع فرصت اشتغال‌زایی و ایجاد ارزش افزوده را از دست داده‌اند.

علاوه بر این، کاهش سرمایه‌گذاری صنعتی به دلیل نااطمینانی مدیریتی، بدهی‌های سنگین واحدها و فقدان برنامه‌ریزی بلندمدت، روند احیای اقتصاد استان را کند کرده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند که بدون اصلاح ساختار مدیریتی، جذب سرمایه‌گذار متخصص و ارائه تسهیلات و مشوق‌های حمایتی، امکان افزایش ظرفیت تولید و کاهش نرخ بیکاری بسیار محدود خواهد بود.

به گفته تحلیلگران، بازگرداندن اعتماد سرمایه‌گذاران، فعال کردن واحدهای نیمه‌تعطیل و افزایش بهره‌وری صنایع موجود، تنها راه‌حل پایدار برای خروج فارس از رکود صنعتی و کاهش فشار بر بازار کار است.

اما چند روزی است که خبر رسیده استاندار فارس در صدد تغییر وضعیت موجود است و این اقدام در پی احتمال تغییر مدیرکل اقتصادی استانداری صورت می‌گیرد. فعالان اقتصادی و کارشناسان تأکید دارند که انتخاب فردی با تجربه و تخصص در مدیریت اقتصادی، می‌تواند فرصت احیای واحدهای صنعتی و افزایش ظرفیت تولید در استان را فراهم کند و فضای مدیریتی را از رقابت‌های جناحی دور نگه دارد. تنها در چنین شرایطی است که امید به بازگشت رونق اقتصادی و کاهش بحران بیکاری در فارس محقق خواهد شد.