آموزگار و شريف ‌امامي؛ دموكراسي و آشتي‌ ملي با خونريزي + عکس

گروه سیاسی «خبرگزاری دانشجو»؛ سردرگمی محمدرضا پهلوی در ماه های آخر حکومت خود، به گونه ای بود که برای حفظ قدرت بارها دست به تغییر نخست وزیر و کابینه زد تا به این ترتیب خود را متمایل به برآورده شدن خواسته های مردم نشان داده و مبارزات مردمی را کاهش دهد، اما این اقدام با رهنمودهای امام و هوشیاری مردم هرگز به نتیجه دلخواه نرسید.

در ادامه نگاهی کوتاه به دوران نخست وزیری جمشید آموزگار، جعفر شریف امامی، غلامرضا ازهاری و شاپور بختیار و سرنوشت آنها پس از پیروزی انقلاب می اندازیم.

جمشید آموزگار؛ نخست‌وزیری و دبیرکلی حزب رستاخیز با حکم شاه!

در ۱۶ مردادماه ۱۳۵۶، شاه که با نارضایتی روزافزون عمومی و مشکلات فراوان اقتصادی مواجه بود، امیرعباس هویدا را از سمت نخست‌وزیری برکنار، و پست وزارت دربار را به وی داد و آموزگار را به جای وی نشاند؛ در واقع شاه مي خواست با طرح وعده «گسترش فضای باز سیاسی از طریق وارد کردن اعضای جدید و جوان کابینه» در صدد جلب نظر مخالفان برآید؛ براي همین خصوص دولت آموزگار را سکوی پرش به دوره «آزادی‌، پیشرفت و دموکراسی» اعلام کرد.

در ۲۵ مرداد ۱۳۵۷ در شهرهای اصفهان‌، نجف‌آباد، شهرضا و همایون‌شهر، اعتراضات علیه دولت به اوج رسید و در همین ایام حکومت نظامی در این شهر‌ها اعلام شد، از این پس مردم علناً خواهان سقوط شاه و تغییر رژیم شدند.

از رویدادهای دوران نخست‏ وزیری جمشید آموزگار که به جریان سرنگونی حکومت پهلوی سرعت بیشتری بخشید، می توان به جشن هنر شیراز و اعتراضات گسترده مردم، درگذشت مصطفی خمینی و برگزاری مراسم ترحیم و یادبود از سوی گروهی، چاپ مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه و پیامدهای آن، ایجاد حکومت نظامی در شهرهایی چون اصفهان و آتش‌سوزی سینما رکس آبادان اشاره کرد.

یک هفته بعد از فاجعه سینمای رکس آبادان در ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ که منجر به کشتار صدها نفر از اهالی شهر شد، آموزگار در مقابل اعتراض عمومی در سراسر کشور به علت ناتوانی در پاسخگویی به خواسته‌های مردم، از مقام نخست‌وزیری و دبیرکلی حزب رستاخیز استعفا داد؛ هفت روز پس از استعفای آموزگار، حزب رستاخیز متلاشی و مدتی بعد منحل شد؛ به دنبال آن آزادی احزاب‌ اعلام شد و استعفای آموزگار مورد پذیرش شاه قرار گرفت‌.

فرار از کشور و زندگی در آمریکا

پس از اینکه دولت ازهاری برای مهار انقلاب‌، تعدادی از دست‌اندرکاران دولت‌های گذشته از جمله امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر اسبق را دستگیر و به حبس فرستاد‌، آموزگار با اجازه شاه و دریافت گذرنامه سیاسی به بهانه بیماری همسرش از کشور خارج شد.

آموزگار پس از ترک ایران ابتدا به ایالت فلوریدای آمریکا رفت‌، سپس در ایالت میامی نزد پدر زن یهودی خود مقیم شد و یک شرکت ساختمانی تأسیس کرد.

در سال‌های نخستین اقامت آموزگار در آمریکا، وی با باشگاه «پان امپریال» همکاری داشت‌، ارتشبد اویسی و اردشیر زاهدی از گردانندگان دیگر این کلوپ بودند؛ هدف این باشگاه تلاش برای اتحاد ایرانیان مقیم آمریکا و اروپا و اجرای طرح مبارزه با جمهوری اسلامی ایران بود. سرمایه این کلوپ از محل اجاره ساختمان بزرگ بنیاد پهلوی در نیویورک که از طرف شاه در اختیار هوشنگ رام‌، مدیرعامل فراری بانک عمران گذاشته شده بود، تأمین می‌شد.

وی هم اکنون در سن 88 سالگی در آمریکا زندگی می کند. 

جمشید آموزگار در دوران نخست وزیری 

آموزگار در مراسم یکصدمین سال تولد رضاشاه 

آموزگار در حال بوسیدن دست فرح پهلوی، همسر شاه

جعفر شریف امامی؛ آشتی ملی با طعم خون

در پی برکناری جمشید آموزگار از سمت نخست‌وزیری، در روز ۵ شهریور ۱۳۵۷، جعفر شریف‌امامی با شعار «دولت آشتی ملی» و با اختیارات تام از سوی شاه به مقام صدارت رسید. شریف امامی با ایراد چند نطق و اعلامیه، مخصوصاً نطق معروف «من شریف‌امامی بیست روز پیش نیستم»، ضمن اعلام وابستگی خود به خاندان روحانیون، از ملت خواست تا برای تشکیل «دولت آشتی ملی» بپا خیزند.

شریف‌امامی در ابتدای نخست‌وزیری حتی برای جلب نظر مردم به چند اقدام صوری از قبیل تغییر استانداران، تغییر تقویم شاهنشاهی به هجری شمسی، برکناری وزیر دربار و دادن امتیاز به کارمندان، اعطای آزادی به مطبوعات و رادیو و تلویزیون برای نشر حقایق، دادن امتیاز به کارمندان، عزل مدیران نالایق و انحلال حزب رستاخیز و تعطیلي مراکز فساد، قمارخانه‌ها و نظایر آن نیز اقدام کرد، اما این ترفند‌ها ثمری نداشت.

وی در دومین هفته صدارت خود با برقراری حکومت نظامی در تهران و ۱۱ شهر دیگر کشور و سپس کشتار مردم تهران در میدان ژاله در روز ۱۷ شهریور، چهره اصلی خود و «کابینه آشتی ملی» را نشان داد.

استعفا، فرار از کشور و مرگ

شریف‌امامی سرانجام در پی گسترش اعتراض‌ها به عملکردش، در ۱۴ آبان ۱۳۵۷ از صدارت استعفا داد و جای خود را به دولت نظامی ارتشبد غلامرضا ازهاری سپرد. شریف‌امامی ثروت زیادی در دوران حیات خویش اندوخت و به گفته یکی از نزدیکانش به نام احمد شیبانی، وی هنگام خروج از ایران در بهمن ماه ۵۷، ۱۷ میلیون دلار به حساب خود در خارج از کشور واریز کرده بود. شریف‌امامی در روزهای اوج‌گیری انقلاب و پیش از ورود امام به ایران به انگلیس پناهنده شد و بعد از چندی به آمریکا رفت.

او سرانجام در سال ۱۳۷۸ در سن ۸۷ سالگی بر اثر سکته در نیویورک آمریکا مرد. 

از چپ به راست: جمشید آموزگار، نخست‌وزیر؛ جعفر شريف‌امامی، رئيس سنا؛ عبدالله ریاضی، رئيس مجلس شورای ملی و سید حسن امامی، امام جمعه تهران

از راست به چپ: ‌عبدالله رياضي، جعفر شريف امامي و ارتشبد قره باغي
 

شریف امامی و فرح پهلوی

ادامه دارد ...