پيشبرد طرح صادرات گاز به پاكستان متاثر از نقش آمريكا

گروه اقتصادي «خبرگزاري دانشجو»؛ خط لوله صلح، طرح انتقال گاز از ایران به کشورهای دیگر است، ایران، با داشتن ذخایر عظیم گازی، بازارهای غرب و جنوب غربی آسیا را نشانه رفته است و موضوع انتقال گاز ایران به هند و پاکستان محرک در فرایند اعتماد سازی دو کشور شده است.

 

کارشناسان سیاسی معتقدند طرح خط لوله صلح گذشته از مزایای اقتصادی، برای هند و پاکستان ایجاد صلح و امنیت خواهد کرد. موفقیت این طرح به اراده سیاسی و توافق این کشورها با یکدیگر بستگی دارد.

خط لوله انتقال گاز ایران به هند و پالایشگاه مشترک ایران - پاکستان، در دوران اصلاحات مورد بررسی قرار گرفت و موضوع همکاری‌های اقتصادی دو کشور در بخش انرژی مطرح شد. به عقیده دولت پاکستان،‌ اجرای این طرح می‌تواند موجب تقویت صلح و ثبات در منطقه جنوب آسیا گردد. در مورد انتقال گاز ایران به هند از طریق پاکستان راه‌های متعددی وجود دارد. پس از مطالعات امکان‌سنجی خط لوله گاز ایران به هند، سه کشور می‌توانند از طریق یک نشست سه جانبه در تهران درباره اجرای طرح آن تصمیم بگیرند. البته با فشارهاي بيش از پيش آمريكا بر هند، اين كشور تا حدودي از اجراي اين قرارداد عقب نشيني كرده است.

روابط دو کشور ایران و پاکستان از هر دو بُعد اقتصادی و سیاسی حائز اهمیت است. کشور ما در مباحث مرتبط با انرژی و همچنین صادرات کالا به پاکستان فعال است. در سال 1991، دو کشور اولین قرارداد انرژی را امضا کردند و البته هنوز خط لوله صلح مذکور به نتیجه قطعی نرسیده است. حضور و یا عدم حضور هند در این پروژه یکی از محدودیت‌های این خط لوله است.

كارشناسان معتقدند که راه‌اندازی این خط لوله می‌تواند منجر به افزایش نفوذ ایران در منطقه جنوب آسیا گردد.

از سوي ديگر نقش آمريكا در سرعت روند اجراي اين طرح به شدت تاثير گذار بوده است. روزنامه ملت پاکستان طی گزارشی اعلام کرد مقامات آمریکایی در حال انجام رایزنی های جدی با مقامات پاکستانی برای متقاعد کردن این کشور به کنار کشیدن از پروژه انتقال گاز ایران هستند. در مقابل ، آنها فروش گاز مایع (ال ان جی) با بهایی کم را به پاکستان پیشنهاد کرده اند.

بر اساس این گزارش در حالی که این پیشنهاد از جانب آمریکا جذاب به نظر می رسد، اما هر گونه تصمیم گیری در این خصوص توسط پاکستان، دارای تبعات جدی حقوقی، اقتصادی و سیاسی برای این کشور خواهد بود. بنابراین، پیش از اتخاذ هر تصمیمی در مورد پیشنهاد آمریکا، ضروری است اسلام آباد به دقت عواقب و تاثیرات اعلام انصراف از تکمیل خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد.

کمبود انرژی و بخصوص گاز، همواره نقشی مخرب را در اقتصاد پاکستان داشته است. تاسیسات صنعتی در پاکستان به دلیل کمبود منابع انرژی همواره به میزان قابل توجهی پایین تر از ظرفیت واقعی کار می کنند و همین مسئله موجب کاهش میزان تولید و کم شدن فرصت های شغلی در این کشور شده است. این کمبود انرژی موجب کمبود تولید کالا و تاثیر مستقیم بر مشتریان و مصرف کنندگان داخلی نیز شده است.

 

در چنین شرایطی، توافق ایران و پاکستان در می ۲۰۰۹ در خصوص ساخت خط لوله انتقال گاز، تغییر مثبت و امیدوار کننده ای بود. این خط لوله قرار بود ولو به میزان محدود، بخشی از مشکل کمبود انرژی در پاکستان را مرتفع سازد. 

از سال 2005 تاکنون، نیاز اسلام آباد به انرژی روندی رو به رشد را پیموده است. این نیاز فزاینده که در راستای برنامه‌های توسعه اقتصادی این کشور صورت گرفته، باعث شد که از سال 2008 قراردادی بین دو کشور بسته شود و بر اساس آن، ایران باید هزار مگاوات برق مورد نیاز این کشور را به آن صادر کند.
 

با تمام این اوصاف، سیاست‌های بین‌المللی و به خصوص نقش ایالات متحد اجازه نداده روابط ایران و پاکستان در حد و حدودی که باید باشد گسترش یابد. این موضوع باید برطرف شود و تردیدها باید کنار گذاشته شوند، وگرنه روابط گسترده‌ امروز می‌توانند با این تهدیدها تنزل یابند.

این گزارش افزود: با توجه به اینکه آمریکا دارای منابع قابل توجه گازی است، پیشنهاد این کشور برای فروش گاز مایع به پاکستان با بهای کم، برای اسلام آباد پیشنهادی اغوا کننده است. حتی اگر انگیزه طرح این پیشنهاد اعمال فشار بر ایران باشد، این شرایط می تواند یک موقعیت مناسب برای پاکستان محسوب شود.
 

 

این پیشنهاد علاوه بر منافع اقتصادی برای پاکستان، برای آمریکا نیز سودآور خواهد بود، بعلاوه ایفای نقش آمریکا در حل بحران انرژی پاکستان، وجهه ای مثبت به این کشور خواهد بخشید.

بر اساس این گزارش، از سوی دیگر، پذیرش پیشنهاد آمریکا از سوی پاکستان به معنای کنار کشیدن اسلام آباد از تکمیل خط لوله انتقال گاز از ایران خواهد بود و این اقدام نه تنها به منزله نقض تعهدات پاکستان در چهارچوب حقوق بین الملل خواهد بود، بلکه موجب زیان هنگفت اقتصادی پاکستان به دلیل جبران ضرر و زیان وارده بر ایران در نتیجه توقف این پروژه می شود.

خط لوله یاد شده که بی‌تردید یکی از سیاسی‌ترین طرح‌های در دست اجرای نفت و گاز در سراسر جهان است علاوه بر چالش‌های خارجی، در داخل ایران نیز بحث‌های انتقادی گسترده‌ای را، به‌خصوص طی ۵ سال گذشته و بر سر بهای گاز صادراتی، برانگیخته است.

براساس قرارداد امضا شده بین تهران و اسلام آباد، ایران سالانه هشت میلیارد و هفتصد میلیون متر مکعب گاز به پاکستان صادر خواهد کرد.

تکمیل خط لوله گاز ایران پاکستان به معنی فروش میلیون ها بشکه سوخت و درآمدی معادل صدها میلیون دلار برای ایران خواهد بود، این درحالی است که آمریکا تلاش می کند کشورهای طرف معامله انرژی ایران را از خرید سوخت این کشور منصرف کند.

مقامات آمریکایی مدت هاست بر متحدان آسیایی خود مانند کره جنوبی و ژاپن فشار می آورند تا وابستگی شان را به سوخت ایران کاهش دهند. پاکستان به شدت به کمک های مالی و نظامی آمریکا وابسته است با این همه با افزایش تنش در رابطه آمریکا و پاکستان، واشنگتن دیگر نفوذ قدیم خود را در این کشور ندارد.

کمبود انرژی در پاکستان به شدت به مردم این کشور فشار می آورد.

به گزارش آسوشیتدپرس زمستان سال جاری بیشتر مناطق در پاکستان با قطعی برق تا 18 ساعت در روز مواجه بوده اند. کمبود گاز نیز مناطق مسکونی و کارخانه ها را با دشواری روبرو کرده است. وزیر خارجه پاکستان گفته منفعت ملی کشور حکم می کند سوخت خود را از هرجا که صلاح می داند و به نفعش است خریداری کند.

پاکستان حدود ۷۰۰ کیلومتر از خط لوله ایران-پاکستان را در مرزهای خود خواهد ساخت و ایران نیز ۳۰۰ کیلومتر از این خط لوله را از ایرانشهر به مرزهای پاکستان در بندر چابهار مرتبط خواهد کرد.

طبق قرارداد، ایران از فروردین ۱۳۹۳ (۲۰۱۴ میلادی) روزانه ۲۱ میلیون و ۵۰۰ هزار متر مکعب و سالانه ۷٫۸ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به پاکستان صادر می کند.