واقعه 11 سپتامبر به ترور احمد شاه مربوط بود/پايتخت فراموشي نثري نشان از ژورناليسم حرفه‌اي دارد/ چرا در كتاب لفظ شهيد براي احمد شاه به كار برده نشده؟

به گزارش خبرنگار فرهنگي «خبرگزاري دانشجو»، جلسه نقد و بررسی کتاب «پایتخت فراموشی» نوشته محمدحسین جعفریان، نویسنده، مستندساز و روزنامه‌نگار عصر امروز در فرهنگسرای اندیشه برگزار ‌شد.
 
در اين نشست، جعفريان، نويسنده كتاب؛ بهروز افخمي، کارگردان و محمدسرور رجايي، شاعر و نویسنده افغان در فرهنگسراي انديشه حضور داشتند.

 

 

جعفريان در اين نشست گفت:  زماني كه مي خواستم به افغانستان بروم افخمي از من خواست كه با من در اين سفر همسفر باشد در آن زمان به دليل موقعيت سياسي كه داشت من نگران بودم كه براي خروج از ايران دچار مشكل بشود اما خوشبختانه اين فرآيند خيلي زود طي شد.
 
وي در خصوص همسفر بودنش با اين كارگردان ايراني گفت: در اين سفر خيلي چيزها از افخمي ياد گرفتم و واكنش هاي مردم افغانستان به خاطر سابقه فرهنگي و سياسي كه افخمي داشت نسبت به اين سفر براي ما جالب بود.
 
اين نويسنده در خصوص محتواي كتاب پايتخت فراموشي گفت: نقطه جذاب اين كتاب به دليل به تصوير كشيدن شهر كابل در چند ماهي است كه اين شهر از چنگ طالبان خارج شده و افغانستان و در واقع تاريخ مستند اين كشور در زمان رهايي از طالبان به تصوير كشيده شده است.
 
*نثركتاب طنز است و باعث جذابيت شده

 

جعفريان در خصوص ادبيات اين كتاب گفت: براي اينكه اين كتاب براي مخاطب جاذبه پيدا كند سعي كردم آن را به نثر روان و با قلمي طنز بنويسم اما هيچ وقت فكر نمي‌كردم كه اين كتاب اين  قدر مورد استقبال قرار بگيرد و بعد از دو هفته چاپ اولش تمام شود.
 
وي در ادامه از زحمات اميد مهدي نژاد براي به چاپ رسيدن كتاب قدرداني كرد و گفت: اگر مهدي نژاد نبود كتاب به نمايشگاه نمي‌رسيد.
 
اين نويسنده بيان كرد: يكي از بركت‌هاي سفرنامه نويسي اين نكته است كه پاي آدم‌هايي مانند افخمي را به كشورها باز مي كند.

 

جعفريان در ادامه در خصوص اهميت سفر افخمي به افغانستان تأكيد ‌كرد: به قول سيد مرتضي آويني اگر در سينماي ايران پديده‌اي به نام هاليوود اسلامي وجود داشته باشد بهترين كارگردان اين هاليوود، افخمي است.

 

وي در ادامه گفت: من اين نقد را به كتاب وارد مي‌دانم كه كتاب صرفا حالت گزارشي دارد و در آن كار تحليلي صورت نگرفته است.

 

 

اين نويسنده در خصوص ضعف‌هايي كه در كتاب وجود دارد، خاطرنشان كرد: من كتاب را خيلي سريع نوشتم و چون تأكيد داشتم كه كتاب سريع‌تر به نمايشگاه برسد از اشكالاتش سطحي عبور كردم چرا كه اگر فرصت بيشتري گذاشته مي‌شد كتاب به نمايشگاه نمي رسيد.

 

جعفريان تأكيد كرد:‌يكي از مهم‌ترين عواملي كه در شكل گيري انگيزه من براي نوشتن اين كتاب موثر بود عدم توجه ايراني‌ها به مردم افغانستان است.

 

وي در ادامه تأكيد كرد: حضرت آقا بارها در ملاقات با رايزن‌هاي فرهنگي تأكيد كردند در كشورهاي مختلف در فضاي فرهنگي ما دو رسالت اصلي داريم اولين گسترش اسلام است و مقوله دوم گسترش زبان فارسي.

اين نويسنده تأكيد كرد: حضرت آقا در ديدارشان تأكيد كرده‌ بودند كه در بين اين دو وظيفه رايزنان فرهنگي، گسترش زبان فارسي در اولويت قرار دارد.

 

 

جعفريان گفت: در هند كه با زبان فارسي بيگانه هستند مركز فارسي زبان ايجاد شده اما ما متأسفانه در افغانستان همچن مركزي نداريم.

 

اين رايزن فرهنگي سابق تأكيد كرد: امروز در خبرگزاري تابناك خواندم كه رايزن فرهنگي ما در اتيوپي كلاس عربي برگزار كرده در حالي كه شخص اول مملكت مهم‌ترين كار را گسترش زبان فارسي قلمداد كرده بود.

 

جعفريان در خصوص نقدهايي كه به كتاب وارد شده بود، گفت: به علت شتابزدگي در كتاب پنج تا شش غلط چاپي وجود دارد كه به علت شتابزدگي‌ است.

 

وي در خصوص نقد استفاده از واژه افغاني به جاي افغانستاني گفت: من به اين اشكال واقف بودم اما به دليل آسان‌تر بودن لفظ افغاني براي مخاطب مجبور شدم اين اصطلاح را جايگزين كنم.

 

 

جعفريان در پايان صحبتش در خصوص نقدي كه راجع ‌به خودشيفتگي ارتباطش با احمدشاه مسعود گفت: بارها به من گفته شده بود كه وقتي آقاي خرازي براي ديدار با شاه احمد مسعود به افغانستان مي‌آمد احمدشاه تا يك هفته فرصت ملاقات با وي را نداشت اما در همان زمان احمدشاه 4 ساعت با من صحبت مي كرد.

 

 

اين مستند ساز گفت: چند سال پيش ما به عنوان اولين افراد به آقاي لاريجاني پيشنهاد داديم به دليل اينكه در افغانستان صدا و سيماي سراسري وجود ندارد ايران باني اين كار شود و با اين كار ما سود كلاني مي‌كرديم و تأثير زيادي در اين كشور مي‌گذاشتيم اما متأسفانه پيشنهاد ما مورد توجه قرار نگرفت و اين فرصت از دست رفت و در حال حاضر 30 شبكه در افغانستان افتتاح شده كه مورد استقبال مردم قرار گرفته است.
 
*افخمي: واقعه 11 سپتامبر به ترور احمد شاه مربوط بود

 

در ادامه برنامه افخمي در خصوص سفرش به افغانستان گفت: من سال‌هاست كه براي ساخت فيلمي راجع به افغانستان تحقيق مي‌كنم من به احمدشاه مسعود بسيار علاقه مند بودم و معتقد بودم كه ترور وي در 9 سبتامبر ارتباطي نزديك با واقعه 11 سپتامبر دارد چرا كه براي واقعه دوم بايد فرمانروايي طبيعي افغانستان را از بين مي بردند.
 
وي در خصوص سوالي كه در ذهنش شكل گرفته بود تأكيد كرد: من مطمئن بودم واقعه 11 سپتامبر به اين سادگي نيست و نمي‌تواند توسط القاعده صورت گرفته باشد.
 
*افغانستان بخشي از ايران بزرگ است

 

اين كارگردان در ادامه خاطرنشان كرد: علاوه بر جنبه هاي سياسي افغانستان جنبه‌هاي فرهنگي اين كشور نيز براي من حائز اهميت است چرا كه من افغانستان را جزو ايران مي‌دانم و به نظر من اين كشور بخشي از ايران بزرگ است.
 
افخمي در خصوص علاقه مندي اش براي ساخت فيلم راجع ‌به افغانستان گفت: فيلم‌هاي زيادي را علاقه‌مند هستم راجع به كشورهاي گوناگون بسازم اما به دليل اين تفكرم كه افغانستان بخشي از ايران است اين كار را در اولويت قرار دادم.
 

افخمي نماينده سابق مردم ايران در ادامه تاكيد كرد:در فضاي فرهنگي مردم افغانستان بيشتر بخش ادبيات داستاني انها مدنظر من است و اميد وارم بتوانم با تيمي متشكل از خود مردم افغانستان فيلمي ساخته شود.

 

اين كارگردان سينمادرخصوص نثر كتاب خاطرنشان كرد:كتاب پايتخت فراموشي بيشتر توصيفي نوشته شده و به دور از اظهار نظر و تحليل است؛به نظر من نشان دهنده يك نوع نثر ژورناليسم حرفه است و به همين دليل مخاطب با ان ارتباط برقرار مي كند.

*تكه كلام شدن عبارت  «منم ببر »درجبهه

 

وي در آخر در خصوص طرح خواسه اش براي همسفر شدن با جعفريان به طرح خاطره اي در جبهه پرداخت و گفت:وقتي جعفريان گفت قرار است به افغانستان برود به او گفتم: «منم ببر»

 

افخمي در خصوص استفاده لفظ «منم ببر» در جنگ گفت:خاطرم هست براي فيلم برداري در عمليات مقدماتي والفجر حضور داشتيم؛مجري كه براي كار همراه ما امده بود خيلي ترسيده بود و من به تهيه كننده گفتم اين فرد به درد كار ما نمي خورد.

 

افخمي تاكيد كرد:بعد به سراغ چند رزمنده رفتيم كه براي مجري گري از آنها تست بگيريم؛يك رزمنده كه بنا شد كار اجرارا انجام دهد كمي عقلش شيرين بود و به ديگران گفته بود اين تيم فيلم برداري مي خواهند من را با هيليكوپتر به تهران ببرند؛همرزمش بي خودي يك دفعه گفت:«منم ببر»

 

افخمي ضمن اشاره به تيكه كلاكم شدن اين عبارت در بين تيم فيلم برداري تاكيد كرد وقتي جعفريان گفت قرار است به افغانستان رود گفتم «منم ببر»

 

*ماجراي آشنا شدن منتقد افغانستاني از طريق شعر با جعفريان

 

در ادامه سرور رجايي، منتقد ادبي افغانستاني ضمن تشكر از فعاليت‌هاي فرهنگي محمدحسين جعفريان، راجع به آشنايي‌اش با وي گفت: من در سال‌هاي 71 و 72 در زمان جنگ در كابل بودم و نام جعفريان را از دور شنيده‌ بودم وقتي به ايران براي مهاجرت آمدم در سال 75 روزنامه قدس را خريدم كه شعري از جعفريان به چاپ رسيده‌ بود من با آن شعر بشدت تحت تأثير قرار گرفتم و ياد روزهايي افتادم كه در افغانستان بودم.
 
اين منتقد ادبي در ادامه در خصوص نقدهايش به اين كتاب گفت: نقد من ساختاري و محتواي نيست چرا كه جعفريان شناخت زيادي نسبت به افغانستان دارد.
 
وي در ادامه خاطرنشان كرد: اما به نظرم در كتاب سهل‌انگاري‌هاي صورت گرفته كه جعفريان بايد به آنها توجه مي‌كرد.
 

 

رجايي در ادامه اين سهل‌انگاري‌ها را اين طور برشمرد و گفت: به  مردم افغانستاني در كشور افغانستان افغاني نمي‌گويند افغاني واحد پول مردم افغانستان است در كتاب به جاي لفظ افغاني بايد از لفظ افغانستاني استفاده مي‌شد.
 
اين منتقد ادبي در ادامه انتقاد از جعفريان خاطرنشان كرد: ارتباط صميمي محمدحسين جعفريان و احمد شاه مسعود در كتاب بسيار اقراق شده بيان شده طوري كه مخاطب احساس مي‌كند نويسنده دچار خودشيفتگي در فضاي ارتباطش با احمد شاه شده است.

 

اين منتقد افغانستاني در خصوص مقدمه كتاب اظهارداشت:تعداد زيادي از مزدم افغانستان از به كار بردن لفظ ترور به جاي شهادت براي واقعه احمد شاه مسعود گله مند شدند و جعفريان بايد به اين نكته دقت مي كرد.

 

 

رجايي در آخر در خصوص چگونه مطلع شدندش از ماجراي نوشتن كتاب گفت:از سوره مهر با من تماس گرفتند و گفتند ايا كلاه افغاني داري؟من گفتم چه جور كلاهي مي خواهيد؛ گفتند كلاه احمد شاه مسعود و من كلاهم را برايشان بردم و براي تصوير روي جلد از آن عكس گرفتند.