هاشم‌زاده: نوشته‌های فراستی در سینما جنجال برانگیز است/ «لذت نقد» پر از فکرهای بکر است

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»،  سید ناصر هاشم زاده در مراسم رونمایی از کتاب «لذت نقد» که عصر روز گذشته در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد، گفت:  انتخاب «لذت نقد» برای اسم کتاب، انتخاب بجایی است. با توجه به اینکه فراستی جزو معدود کسانی است که نوشته هایش در سینما جنجال برانگیز و تامل برانگیز می باشد، بنابراین معتقدم «لذت نقد» کتابی تامل برانگیز و خواندنی است، بویژه اگر از مسعود فراستی رسانه ای بگذریم و دوباره کتاب را بخوانیم، این موضوع بوضوح دیده می شود. در این کتاب به مسائل مهمی از سینمای ایران پرداخته شده است.

وی ادامه داد: «لذت نقد» پراز فکرهای بکر است که در سینما مغفول مانده و موجب شده سینما به وضع فعلی دچار شود. این کتاب برای من جدی است، بویژه قسمت هایی که به تحلیل روند و تاریخ سینمای چند دهه اخیر ما اشاره کرده است.

منتقد سینما افزود: معتقدم نقد تیغ عقل است و از این جهت کار عقل و دلی کردن سخت است و این موضوع در نقدهای فراستی دیده می شود؛ به عبارتی دیگر نقد یک کار متفکرانه است و این افسوس وجود دارد که فاقد تفکرات عمیق در سطح سینما هستیم، از این رو  وقتی در سینما متفکرانه نگاه می شود برخی سینماگران واکنش نشان می دهند، بنابراین نیاز داریم سینما رشد کند  و باید در این راستا به مسائل فکری توجه ویژه ای داشته باشیم.

هاشم زاده با بیان اینکه گاهی در سینما دغدغه های ملی و آرمانی دیده می شود، گفت: رسانه ای بودن سطحی نیست، اما متاسفانه این موضوع در حال حاضر در جامعه دیده می شود؛ این در حالی است که تفکرات را به سطح عام آوردن کار سختی است.

وی تصریح کرد:  در نقد به دنبال معیار هستیم و چون کار نقد بر مبنای عقل است، معیار هم باید منطقی و عقلی باشد، البته باید بررسی شود نقدهایی که در کتاب «لذت نقد» آورده شده به معیار رسیده و آیا فراستی به واسطه معیار عقلانی به دنبال نقد رفته است یا نه؟

این منتقد سینما در همین زمینه افزود: همچنین باید بررسی شود که آیا نقد رایج دوران ما به سلیقگی تن داده است یا نه؟  معتقدم وارد کردن سلایق به حیطه نقد ما را وادار می کند اثری را قبول و یا رد کنیم، از این رو  معیار داشتن مهم است. باید جایگاهی را برای خود در نقد مشخص کنیم، گرچه ممکن است مخاطب با این جایگاه موافق نباشد، ولی اگر طبق سلایق پیش رویم طبیعتاً معیاری نخواهیم داشت.

هاشم زاده گفت: گاهی برخی از نقدها ناشی از اهداف و نیات مولف است که این موضوع می تواند گاهی تامل برانگیز و برخی اوقات درست باشد. نظرات خاصی در اندیشه فراستی است که در نقدهایش می توان به آن پی برد و می توان گفت با معیار وارد صحنه شده، اما همیشه بر روی این معیار تاکید نکرده است. یکی از امتیازات خوبی که برای فراستی قائل هستم این است که با خواندن چند نقد و یا متن منتقد نشده و با یک مبانی فکری و فلسفی وارد این حوزه شده است؛ شیوه ای که جلال آل احمد در قصه نویسی دنبال می کرد، فراستی در نقد دارد و این موضوع به دلیل معیار است. فراستی عالم دیگری را در سینمای ما مشاهده می کند که ارزشمند است.

وی با اشاره به برخی از نقدهای فراستی در کتاب «لذت نقد» عنوان کرد: آنچه که فراستی درباره رنگ خدا نوشته است، نقد نیست و در خدمت ادبیات قرار گرفته؛ در نوع نقد فراستی نوسان وجود دارد. در واقع از دید وی «بچه های آسمان» متر سینمای ایران است و در سینمای ملی از معیار برخوردار است، اما در مقابل دیده می شود در «آواز گنجشک ها» فیلمساز سعی کرده با نوع فرم، خودش را نشان دهد، به طوری که یک نوع سرگردانی در قصه دیده می شود؛ در مورد این فیلم با یک نقد ساختاری مواجه می شویم که فراستی در نقد از اثر به مولف رجوع کرده است. در هر صورت معتقدم در «بچه های آسمان» و «رنگ خدا» نقدی در کار نیست و شاهد یک نوع توصیف هستیم.

منتقد سینما افزود: در سینمای ایران نادر است که فیلم بعدی یک فیلمساز در جهت رشد فیلم قبلی وی باشد و حتی این موضوع در تاریخ سینمای دنیا هم کمتر دیده شده است.

هاشم زاده گفت: از قدیم نقد در فرهنگ ما بوده و البته نقد محتوایی زیاد داریم. بعضی ها اثر حافظ را مورد نقد قرار داده اند و هنوز هم فرهنگ نقادی حافظ قوی ترین نقادی در میان ما ایرانیان است. در نهایت معتقدم قبل از هر چیز اول معیار نقد باید مشخص شود. اینکه منتقد در چه مقامی به نقد بپردازد، مهم است. گاهی اوقات وجه هنری فراستی وارد نقد شده و شکواییه هنرمندانه ای از هنرمندان ارائه می دهد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: فراستی  یک نوع تیپ سازی در سینما دارد. انتظار دارم معیارهایی را که بدست آورده - که یقین دارم روی اصول ایستاده و حرف می زند - در مقدمه بنویسد و خواننده پس از خواندن آنها وارد مباحث کتاب شود.