در نشست ترجمه و علوم انسانی مطرح شد:
به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، همایش ترجمه و علوم انسانی عصر امروز به همت موسسه ترجمان و با همکاری بسیج دانشجویی دانشگاه تهران در تالار کمال دانشکده ادبیات و علوم انسانی این دانشگاه برگزار شد و دکتر حمید طالب زاده عضو هیات علمی گروه فلسفه دانشگاه تهران و دبیر شورای تحول علوم انسانی به ارائه سخنانی پرداخت.
طالب زاده گفت: اهمیت ترجمه موکول به دیدگاهی است که ما درباره زبان داریم. بسته به این که چه تلقی از زبان داشته باشیم اهمیت ترجمه هم متفاوت می شود. دیدگاه رایج درباره زبان این است که زبان وسیله ای برای انتقال مفاهیم است و ارزش آن در حد سایر ابزارهاست اما اگر اصالت با مفاهیم باشد ابزار جنبه ثانویه دارد و هر چه مترجم بتواند از زبان پاکیزه تر استفاده کند مفاهیم هم بهتر عرضه می شود.
وی افزود: در اینجا تقدمی میان الفاظ و مفاهیم وجود دارد. مفاهیم موادی هستند که در قالب الفاظ شکل می گیرند و وسیله ای برای گفتگو هستند. اگر به قضیه این گونه نگاه کنیم ترجمه عبارتست از این که زبانی را به خوبی یاد بگیریم و زبان مادری خود را نیز به خوبی بلد باشیم و بتوانیم رفت و برگشتی میان این دو زبان ایجاد کنیم و آنها را به هم تبدیل کنیم و انتقال دهیم.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه گفت: اگر به زبان این گونه نگاه کنیم که معنا جدای از زبان امکان تحقق ندارد و نمی توانیم در ساحتی بیندیشیم مگر این که در آن ساحت زبان وجود داشته باشد پس زبان مظهر و محل ظهور مفاهیم است نه قالبی که مفاهیم را بسته بندی می کند. اگر زبان و معنا آن چنان با یکدیگر عجین شده باشند که معانی در صور زبان ظهور کند به جای این که زبان قالب و صورت باشد و مفاهیم ماده باشند، زبان ماده و معانی صورت این ماده می شوند.
طالب زاده با بیان این که بر حسب این که چه نوع تلقی از عالم داشته باشیم زبان صورت و بار تازه ای از مفاهیم می گیرد اظهار داشت: اگر این تلقی از زبان وجود داشته باشد این فکر قابل دفاع است که فهم ما از معانی امری تاریخی است و یک امر ثابت و یکنواخت نیست بلکه ارتباط ما با جهان بستگی به شرایط تاریخی و سنت ما دارد که در آن سنت زندگی کرده ایم، پس فهم حقیقتی سنتی و تاریخی است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه بیان داشت: با این برداشت، تلقی ما از جهان با فهم تاریخی ما و تلقی تاریخی ما از زبان هویتی واحد می یابد. با این تلقی، زبان خانه هستی و وجود است. اگر این طور باشد ترجمه این نیست که مفاهیم را از زبانی به زبانی دیگر انتقال دهیم بلکه ترجمه خلاقیت و بازآفرینی سنتی در سنت دیگر و فهمی در فهم دیگر می شود و این امکان پذیر نیست مگر این که افق های مشترکی در اندیشه و فهم پدید آید.
دبیر شورای تحول علوم انسانی ضمن بیان اهمیت ترجمه افزود: اگر نهضت ترجمه نبود و آثار یونانی ترجمه نمی شدند آیا ما می توانستیم انتظار داشته باشیم که فارابی و ابن سینا و علامه حلی و ... پدید آیند و آیا می توانستیم از دیگر علوم اسلامی بهره مند شویم؟ همچنین اگر آثار بوعلی سینا به لاتین ترجمه نمی شد و کتاب الهیات شفا تدریس نمی شد امکان داشت که مشکلات اندیشه قرون وسطی حل شود؟
وی ادامه داد: با ترجمه الهیات شفا و آشنا شدن اندیشه مسیحی با معارفی که در اندیشه نوابغی مانند فارابی وجود داشت راه تازه ای پدید آمد. اگر آثار ابن سینا ترجمه نمی شد امکان نداشت در غرب دکارت پدید آید. این آثار و ترجمه آنها زمینه شکوفایی بودند. آثار کلاسیک می توانند چنین تحولی ایجاد کنند و اگر آثار کلاسیک ترجمه نشوند امکان ندارد آن سنت خود را در قالب زبان دیگری خلق کند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: اکنون هم برای این که بتوانیم اندیشه بومی داشته باشیم و تألیف واقعی کنیم راهی نداریم جز این که آثار برجسته و کلاسیکی که در غرب وجود دارد را ترجمه کنیم. یعنی کسی با تسلط کامل به زبان مبدأ و زبان مقصد و فهم درست از موضوع در مقام خلاقیت برآید و معنا را در زبان ما بازآفرینی کند. آن وقت هنگامی که نخبه ها و دانشجویان این ترجمه ها را بخوانند بذری می شود که رشد می کند و درخت پر باری خواهد شد.
وی اولین قدم برای نقد هر اندیشه را فهم درست آن دانست و خاطر نشان کرد: نمی دانم چطور کسی به خود جرات می دهد کتاب منطق هگل را ترجمه کند و وقتی کتاب را باز می کنی از آشفتگی موجود در آن شوکه می شوی. با این ترجمه ها سوءتفاهم ایجاد می شود چون این آثار توسط کسانی ترجمه می شود که صرفا زبان بلد هستند اما ترجمه باید توسط کسی صورت گیرد که با معانی و مفاهیم و زبان آشنا باشد. باید مراقب باشیم کسانی که علاقمند به ترجمه هستند ابتدا معارفی را تحصیل کنند و بعد قدم در راه ترجمه بگذارند.
ارسال نظرات