محقق: باقری گنجینه فرهنگ و ادب سیستان / میرشکاک: عباس باقری نماینده زنده شعر جنوب است

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» کیومرث عباسی متخلص به قصری در مراسم گرامیداشت عباس باقری، شاعر انقلاب اسلامی که عصر روز گذشته در سازمان هنری ورسانه ای اوج برگزار شد، ابتدا به شعرخوانی پرداخت و سپس گفت: باقری یکی از شعرای بی ریا و توانای سیستان و بلوچستان ویکی از بنیان گذاران کنگره سراسری شعر نیمروز در سیستان است.

وی ادامه داد: آخرین باری که کنگره شعر نیمروزبرگزار شد شعری برای ارائه در کنگره سروده بودم که تقدیم عباس باقری کنم اما به دلیل اینکه نتوانستم  در کنگره حضور داشته باشم آن شعر را دراین مراسم تقدیم ایشان می کنم.

در ادامه مراسم محمدرضا سهرابی نژاد، شاعر و یکی از دوستان نزدیک عباس باقری اظهار داشت: من کوچکتر از آن هستم که درباره عباس صحبت کنم آشنایی من با وی به دهه 50بر می گردد, در مجله جوانان آن روزگار که زیرنظر استاد تباهی چاپ می شد صفحات شعری اختصاص داشت که من آنجا با عباس آشنا شدم و در مقطعی که شاعران را با عکس و بیوگرافی معرفی می کردند من ایشان را با محاسن دیدم.

وی افزود: در آن روزگار بسیاری از شاعران ما  به لاابالی گری افتخار می کردند اما عباس در خاطراتش نوشته بود من بسیاری از اوقاتم را قرآن گوش میدهم و تلاوت می کنم؛ این برای من در آن روزگار شیرین بود, بعدها دیدم وی اهل ریا و تظاهر نبوده و فرد رنج کشیده ای است. تمام دغدغه باقری مردم سرزمین, باورهای دینی و ملی اش است.
 

سهرابی نژاد گفت: کسانی که کوچکتر از باقری هستند به مراتب بالاتری از وی رسیده اند اما عباس به دلیل علاقه به مردم, نیاکان و باورهایش در زابل ماند. از اینکه دوست ایشان هستم به خودم افتخار می کنم.

وی ابراز داشت: در دهه 70 کنگره ای در زابل برگزار شد که شرکت کنندگان با محرومیت های زابل و سیستان و بلوچستان آشنا شده و در شعرهایشان منعکس کردند.بااینکه در سال های بعد به این کنگره توجه شد اما کافی نبود. البته بسیاری از شاعرانی که در کنگره دعوت شدند بعدها در وصف سیستان شعر گفتند. بنده هم حدود 25رباعی برای استان زابل و مردمانش سرودم.

سهرابی نژاد عنوان کرد: ایشان تمام زندگی اش را صرف باورهایش کرده، شاعر نجیب و دوست داشتنی است  و با تمام مشکلاتی که دارد همیشه با لبخند با او مواجه می شویم. باقری برای من قابل احترام است شاعری نام آشنا، مطرح و بخشی از شرق ایران که از اینکه نکوداشتی برای وی برگزار می شود به نوبه خود تشکر می کنم. ایشان شاعر تاثیرگذاری است که انسان های زیادی را تربیت کرده و خواهد کرد.

در بخش دیگری از مراسم جواد محقق، پژوهشگر کشورمان تصریح کرد: عباس باقری بی تعارف گنجینه فرهنگ وادب سیستان است وی در کنار همه ویژگی های مثبت علمی، ادبی و فرهنگی انسانی اخلاق مدار است و طبیعتا این برای کسانی که در ادب و هنر فعالیت دارند این امر یک ویژگی قابل تامل به شمار می آید.این ویژگی از سالهای دور در عباس وجود دارد و در طول این چهل و چندسالی که وی را می شناسم به یاد ندارم صدای بلند ایشان را شنیده باشم و یا تندی کرده باشد. وجود ایشان در محافل ادبی  بر خلاف دیگران که آرامش را سلب می کنند آرامش را به حاضرین منتقل می کند.

محقق با اشاره به اینکه باقری دین دار و دین مداری پرهیاهودرحین پرکار و فعال است، اظهار داشت: در آن زمان شاعرانی بودند که به وظایف دینی خود توجهی نمی کردند اما خوشبختانه عباس باقری اینگونه نبود؛ به عبارتی دیگر دین داری پرهیایو پایه اخلاق مداری وی است. در سال های قبل از انقلاب، نسل های اول آن زمان در مطبوعات فعال بودند که از میان آنها غالبشان را شاعران و نویسندگان نسل اول انقلاب تشکیل دادند.

وی درهمین زمینه افزود: درواقع عباس باقری یکی از آنها بود که درآن زمان در مجله ای تحت عنوان جوانان فعالیت می کرد و آثارش در آنجا به چاپ می رسید. من درآن زمان به عنوان دانش آموز و دانشجو در جریان کارهای ایشان قرار می گرفتم. در آن سال ها که سال غرب دین و دین داران بود 4سوال از سوی مسئول شعر مجله طرح و از شاعران خواسته شده بود به آنها پاسخ دهند و درنهایت پاسخ ها به ضمیمه عکس درمجله چاپ گردد درواقع آنجا بود که من با چهره شاعران آشنا شدم که البته عباس باقری یکی ازهمان افراد بود.
 

 پژوهشگر کشورمان ادامه داد: در فضایی که در آن سال ها حاکم بود، ایشان با صراحت و شجاعت درخاطراتشان نوشتند که قرآن می خوانند شاید این پاسخ در فضای امروز که فضای جمهوری اسلامی است رنگ و بوی تظاهر به خود بگیرد اما درآن سالها که غرب دین و دین داران بود کاری شجاعانه به حساب می آید که البته خیلی از افراد این شجاعت را ندارند.

محقق گفت: شاید همین نکات بود که ایشان برخلاف یاران و همکاران خود و با همه وسوسه هایی که تهران نشینی داشت در زابل، زادگاه خود ماند و برای شاعران معلمی کرد. یکی دیگر از ویژگی های وی شاگردپروری است که هرچند آموزش و پرورشی نبود اما دختران و پسران جوانی را به مراتب بالاتر رساند و به مجامع شعری وادبی معرفی کرد,  البته شاعرانی را داریم که همه وقت شان را صرف خودشان می کنند.

وی به روز بودن را یکی دیگر از ویژگی های عباس باقری دانست و ادامه داد: باتوجه به اینکه ایشان در استان محروم زندگی می کرد؛ وی در آن سال ها همواره  به عنوان شاعر مطلع، به روز و توانمند بود که البته این ویژگی ها در آینه آثار و اشعارش دیده می شد.

محقق با اشاره به اینکه باقری در تمامی غالب های شعری آثار متعددی آفریده است، خاطرنشان کرد: تعادل شخصیتی در شعرهای ایشان دیده می شود, درواقع وی از شخصیتی کارامد, توانمند، صالح، اخلاق مند و متعهد به آرمان های بومی و سرزمین خود برخوردار است. اگرچه به باقری همانند بسیاری از بزرگان روزگار کم تر بی مهری نشده  اما امروزه بسیاری از بزرگان استان زابل از وی به عنوان یک چهره محبوب یاد می کنند.

در ادامه علیرضا قزوه، شاعر کشورمان و مدیر دفتر مرکز آفرینش های ادبی حوزه هنری عنوان کرد: امروز در اختیار یکی از چهره های شاخص شعر انقلاب هستیم. در زمانی که شعر انقلاب در فضای سپید طرفداری نداشت و شاعران بیشتر کلاسیک بودند حضور باقری به عنوان نخستین شاعر انقلاب که از زبان پخته ای برخوردار بود احساس می شد. سال ها فقط باقری را در سیستان داشتیم به دنبال این هستیم که شاگردان ایشان  خود را پس از سه دهه نشان دهند.

وی گفت:  من درهرجایی بودم عباس باقری را فراموش نکردم, در سفرهایی که به خارج از کشور داشتم, در مراسم تجلیل از نخستین شاعران فجر, هنگام ترجمه کتاب ها به زبان های دیگر همیشه ایشان در ذهن من بوده و ارادت من به وی همیشه محفوظ است. من همیشه ایشان را به عنوان استادم قبول دارم و وی همیشه با صمیمیت با من برخورد می کند. مسلما اگر عباس باقری در تهران و جغرافیای مرکز بود قطعا نامش بزرگتر می شد.

قزوه در همین زمینه ادامه داد: متاسفانه جو جامعه ما اینگونه است و همیشه زود فراموش می کند اما من نتوانستم ایشان را از حافظه ام پاک کنم حضور ایشان در تمامی مواقع پررنگ بوده و امیدوارم همیشه اینگونه باشد.  
 

مدیر دفترمرکز آفرینش های ادبی حوزه هنری ابراز داشت: 4دهه از ادبیات ما می گذرد هنوز پهلوان واقعی این عرصه شاعران دهه 60 هستند و درواقع اتفاقات جدی را همان ها رقم زدند. شاعرانی همچون احمد عزیزی و علی معلم  از این دسته اند و در دهه 60 به لحاظ سبک خود را ثبت کردند.

وی درهمین زمینه افزود: بعد از این شاعران پهلوانانی نیامدند که بتوانیم بگوییم از انها رشیدتر بودند البته جوانانی آمدندکه پابه پای شاعران دهه 60 به فعالیت کنند, اما به هرحال معتقدم درحال حاضر دوره تثبیت این ادبیات است دوره ای است که علاوه برتجلیل نیاز به تذکره و نقد نویسی داریم. باید دید در این سی و چندسال آیا تعداد کتاب های مستقل شعرمان به 10هزار می رسد یا خیر؟ که البته به عقیده من مسلما می رسد و حتی تعداد آنها فراتر هم خواهد رفت.

قزوه با اشاره به اینکه تعداد کسانی که درحال حاضر در زمینه تذکره نویسی کار می کنند به انگشتان یک دست هم نمی رسد, ابراز داشت: حتی آنهایی هم که دراین زمینه فعال هستند به شکل علمی قادر به نوشتن تذکره نیستند متاسفانه درحال حاضر دراین فضا کم کاری می شود. البته تجلیل و شاخص کردن چهره هایی که حق شان است خوب است اما به شرط آنکه در کنار آن ها نقد جدی هم صورت بگیرد.

شاعر کشورمان با بیان اینکه تذکره نویسی نباید ما را از نقد جدی غافل کند, عنوان کرد: باید دراین زمینه تجلیل صورت گیرد در دانشگاه تحلیل شود و حتی دراین رابطه پایان نامه نوشته شود. درواقع باید از تکنیک های گذشته استفاده کنیم تا ادبیات کشور به سبک انقلاب اسلامی برسد. البته دراین راه نیاز به برنامه ریزی داریم به عبارتی دیگر می توان 20هزار مجموعه شعر داشت اما به سبک نرسید.

مدیر دفتر مرکز آفرینش های ادبی حوزه هنری اظهار داشت: باید بررسی شود چه تعداد از دانشگاه سراسر کشور ادبیات دفاع مقدس تدریس می کنند؟ و آیا تکلیف فقط شعرگفتن و برگزاری مراسم تجلیل است؟ به عنوان مثال اگر عباس باقری در کشورهای دیگر بود از وی یک شخصیت و چهره جهانی و برجسته می ساختند, حق وی این است که بیشتر راجع به ایشان کار شود.

وی تصریح کرد: در کشورهای زیادی برای نویسندگانشان حتی پس از مرگ بزرگذاشت برگزار می کنند من معتقد به این ها نیستم و عظمت و بزرگی را جدا ازاین مسائل می دانم.

قزوه گفت: عباس باقری شاعری در حد واندازه جهانی است, به عبارتی دیگر شعرهایش  قابل ترجمه است و حق وی به عنوان یک شاعر انقلاب محفوظ است.

در بخش دیگری از مراسم مصطفی محدثی خراسانی به اجرای شعری پرداخت و عنوان کرد: باقری فردی آرام است و هیجانات بیش از دو نسل شاعران انقلاب در جانش جای گرفته, وی به مشکلات همه شاعران از همه شهرها توجه دارد و همیشه درصدد برطرف کردن مشکلات آنها است.

همچنین در ادامه دکتر عالی نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه زبان قاصر از بیان سجایای اخلاقی، هنری وادبی عباس باقری است به اجرای شعری در وصف وی پرداخت.

یوسف علی میرشکاک یکی دیگر از شاعرانی بود که دراین مراسم حضور داشت، وی باقری را نماینده زنده شعر جنوب دانست و گفت: درواقع به معنای اساطیر جغرافیا و فضای جنوب با رویکرد بومی گرایی و سمبولیزم این نهضت با نیما شروع شد او کسی بودکه فضای پیرامونش را وارد شعر کرد. اغلب شعرهای نیما نشان می دهد زادبوم وی مازندران است و این مساله به واسطه برخی از واژه های خاصی که در شعرهایش به کاررفته  کاملا نمایان است. البته پیش ار نیما شاعری یافت نمی شود که بتوان از میان شعرهایش دریافت که زادبومش کجاست.

وی افزود: ازجمه کسانی که از این نوع شعرها استقبال کرد مرحوم منوچهر آتشی بود. از روزگار قبل از انقلاب و دهه ای که به انقلاب منجر شد عباس باقری در مطبوعات مشغول به کار بود. گاهی افتخار می کردم که کارهایم درکنار اثرهای ایشان چاپ می شد. ایشان از همان زمان نشان داد یکی از مستعدترین کسانی است که می تواند این رویکرد را دنبال و با استفاده از عناصر زیست محیطی و طبیعت پیرامونش حرف هایش را به صورت غیر مستقیم بازگو گند و از عناصر بومی به عنوان نماد استفاده کند.

میرشکاک عنوان کرد: باقری در اخرین اثرش یک کلیشه و عنوان را برای سرودن قطعه های کوتاه به کاربرده . درواقع نیروی شاعر درتوانمندی ازبیرون کشیدن نماد از عناصر طبیعی و تبدیل عناصر طبیعی به نماد همچنان در اثرهایش نمایان است. همچنین واژه ها در فضای شعر باقری جا به جا می شوند واین توانمندی است که اغلب شعرای ما یا به ان بی اعتنا هستند و یا از آن بهره ای ندارند.

شاعر کشورمان اظهار داشت: هرگاه ارتباط شعر با مخاطب مستقیم باشد  حتما بعد از گذشت چندسال هم شعر فرود خواهد آمد و هم مخاطب به شعر پشت می کند. درواقع توانمندی شعر هنگامی بروز و ظهور می کند که هر مخاطبی بتواند آن را دریافت و به نوعی منش جمعی جامعه اش را درشعر متجلی ببیند. به عبارتی دیگر مفهوم شعر نباید فقط محدود به شاعر و مخاطب خاص باشد.

وی گفت: به عنوان مثال آیینه هیچ تصویری از خودش ندارد, سازنده اولین کسی است که چهره خود را برای اولین بار درآینه می بیند و خریدار توقع ندارد که فقط تصویر سازنده را ببیند درواقع شعر هم باید اینگونه باشد. تجربه ثابت کرده شعری می تواند از یک فرهنگ به فرهنگ دیگری منتقل شود که ویژگی آینه بودن را داشته باشد.

وی ابراز داشت:  درحال حاضر بسیاری از شاعران جز یک حوزه محدود و سرراست نمی توانند حرف بزنند و حتی به فاصله کوتاه پس از مرگ بکلی فراموش می شوند. دلیل این امر آن است که به ذات زبان راه نیافته اند.

میرشکاک درهمین زمینه افزود: البته بن مایه این رویکرد به قبل از انقلاب بر می گردد همه شاعران ناگزیر بودند به نمادگرایی روی بیاورند و درمیان آنها شاعرانی که طبیعت را در اختیار نماد به کار بگیرند اندک بودند.

دربخش پایانی مراسم عباس باقری گفت: من لایق این همه بزرگواری, محبت و یک اندیشی شما نبودم ارزش های وجودی من و ساحتی که برای خود انتخاب کردم پائین تر از ارجمندهایی است که برای من درنظر گرفته اید. امیدوارم مدیون شما نشوم.

وی افزود: این راستا را مردم برای من تعریف می کنند سپاسگذار همه نام آشنایانی که مرا به نام نیک یاد کردند هستم, خداکند بخشی از این واقعیت های وجودی و  این همه بزرگواری و هویت مداری انسان شناسانه را در وجود خودم پیدا کنم.

باقری خاطرنشان کرد: خداکند شعر پلی باشد که از واقعیت های موجود به موعود برسیم و نیز بر روابط انسانی و رفتارهایمان تاثیربگذارد.

وی درپایان به اجرای چندقطعه از شعرهایش پرداخت.

گفتنی است، دربخش هایی از این مراسم دو کلیپ در غالب مستند از عباس باقری برای حاضرین پخش گردید و درپایان با حضور نماینده نهادها و تشکلات مختلف از جمله نمایندگان حوزه هنری و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بوچستان، سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس،  حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، موسسه فرهنگی اشراق، سازمان بسیج، باغ موزه دفاع مقدس، انجمن قلم ایران و موسسه هنری و رسانه ای اوج از عباس باقری و همسر وی بتول فیروزکوهی با اهدای لوحی تقدیر و تشکر بعمل آمد.