به مناسبت سالگرد وفات دکتر صفارزاده؛
گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ دکتر طاهره صفارزاده شاعر، نویسنده، محقق و مترجم در 27 آبان 1315 در سیرجان در خانواده‌ای متوسط که پیشینه‌ای عرفانی داشتند متولد شد. او پدر و مادرش را در 5 سالگی از دست داد و تحت تکفل مادربزرگ خود قرار گرفت که چشم پزشک و شاعر بود و در کرمان زندگی می‌کرد. در 6 سالگی تجوید و قرائت و حفظ قرآن را در مکتب محل آموخت و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را نیز در کرمان گذراند.
استخاره برای انتخاب رشته
طاهره نخستین شعر خود را در 13 سالگی سرود که نقش روزنامه دیواری مدرسه شد. او اولین جایزه شعر را که یک جلد دیوان جامی بود در سال چهارم دبیرستان به پیشنهاد دکتر باستانی پاریزی که آن زمان از دبیران دبیرستان بهمنیار بود، از رئیس آموزش و پرورش استان دریافت کرد. در امتحان ورودی دانشگاه در رشته‌های حقوق، زبان و ادبیات فارسی، و زبان و ادبیات انگلیسی قبول شد و چون تردید در انتخاب داشت خانواده‌اش به استخاره رجوع کردند و در نتیجه رشته زبان و ادبیات انگلیسی لیسانس را انتخاب کرد و در این رشته لیسانس گرفت.
جدایی از همسر معتاد و استخدام در شرکت نفت
طاهره پس از سه سال زندگی با همسری معتاد از او جدا شد و به همراه فرزندش به تهران مهاجرت کرد. مدتی برای گذران زندگی به کار در یک شرکت بیمه، تدریس زبان انگلیسی و نوشتن داستان برای مطبوعات پرداخت و همزمان با مسئولیت صفحه شعر یکی از مجلات، به عنوان مترجم متون فنی در شرکت نفت استخدام شد اما به دنبال یک سخنرانی در اردوی تابستانی فرزندان کارگران شرکت نفت علیه تبعیض موجود و عوامل ستمی که مایه فقر و محرومیت کارگران و فرزندان آنها بود، مجبور شد کار خود را ترک کند.
صفارزاده؛ پایه‌گذار آموزش ترجمه در ایران
او برای ادامه تحصیل به انگلستان و سپس به آمریکا رفت. در دانشگاه آیوا، در گروه نویسندگان بین‌المللی پذیرفته شد و در همین دانشگاه PHD خود را دریافت کرد. در بازگشت به ایران اگرچه به دلیل روشنگری‌های سیاسی در ایران و خارج، مشکلاتی برای استخدام او وجود داشت اما چون در کارنامه‌اش از 48 واحد درسی 8 واحد ترجمه ثبت شده بود و کمبود و نبود استاد ترجمه برای رشته‌های زبان خارجی باعث گله‌مندی گروه‌های زبان بود، در سال 1349 مقامات آن زمان با استخدام او در دانشگاه ملی (شهید بهشتی) موافقت کردند. صفارزاده پایه‌گذار آموزش ترجمه به عنوان یک علم و برگزارکننده نخستین «نقد عملی ترجمه» در دانشگاه‌های ایران محسوب می‌شود.
او از ابتدای تدریس خود در ایران متدی مبنی بر شناخت و تطابق مفهومی، دستوری و ساختاری دو زبان مبدأ و مقصد ابداع کرد و این شیوه پیشنهادی در درسی که سابقه تدریس قانونمند نداشت نزد بسیاری از همکاران وی الگو قرار گرفت. پس از انقلاب اسلامی تعیین کتاب «اصول و مبانی ترجمه» اثر وی به عنوان کتاب درسی در زمینه شناخت نظریه‌ها و نقد عملی ترجمه به ویژه برای دانشجویان رشته «ترجمه» مفید افتاد.
طنینی که مورد پسند حکومت نبود
طاهره صفارزاده در زمینه شعر و شاعری نیز به دلیل مطالعات و تحقیقات ادبی به معرفی زبان و سبک جدیدی از شعر با عنوان شعر «طنین» توفیق یافت؛ زمزمه‌ای روشنفکرانه که بی دغدغه وزن، با استعاره‌ای روشن، حرکتی در ذهن خواننده را به وجود می‌آورد اما از آنجا که نمونه‌های این قبیل شعرهای طاهره صفارزاده با توجه به مضامین و درونمایه‌های خود از گونه شعر مقاومت دینی و طنز سیاسی به شمار می‌آمد و حکومت‌پسند نبود، شعر طنین در آغاز بسیار بحث‌انگیز شد.
اخراج از دانشگاه و ثمره خانه‌نشینی
سرانجام در سال 1355 به اتهام نوشتن شعر مقاومت دینی و امضا نکردن برگه عضویت اجباری در حزب رستاخیز از دانشگاه اخراج شد و برای دومین بار به خانه‌نشینی و فراغت اجباری رفت و در ایام تنهایی و مشاهده پاره‌ای خیانت‌های سیاسی و اجتماعی، درونِ مذهبی او بیش از پیش متوجه حمایت خداوند گردید و تحولی شدید در او ایجاد شد؛ به طوری که در زمان خانه‌نشینی، تمام وقت خود را وقف خواندن تفاسیر و مطالعات قرآنی کرد. کتاب «سَفَر پنجم» او که دربرگیرنده اشعار مقاومت با مضامین دینی است در سال 56 در دو ماه به سه چاپ با شمارگان سی هزار رسید.
پایه‌گذاری حوزه هنری
صفارزاده در آغاز نهضت اسلامی، با کمک نویسندگان سرشناس و متعهد مسلمان اقدام به تأسیس مرکزی به نام «کانون فرهنگی نهضت اسلامی» نمود. در مدت مسئولیت او حدود 300 هنرجو در رشته‌های سینما، عکاسی، تئاتر، نقاشی، گرافیک، شعر و داستان، در آن مرکز پرورش یافتند که بعدها از دست‌اندکاران و مسئولان فرهنگی و هنری انقلاب شدند. کانون فرهنگی نهضت اسلامی پس از آن که صفارزاده آن را به جوان‌ها واگذار کرد، به «حوزه اندیشه و هنر اسلامی» و بعدها به «حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی» تغییر نام داد.
استاد نمونه و خادم القرآن
دکتر صفارزاده در سال 71 از سوی وزارت علوم و آموزش عالی «استاد نمونه» اعلام گردید و در سال 80 پس از انتشار ترجمه «قرآن حکیم» به افتخار عنوان «خادم القرآن» نایل شد. او در کتاب «ترجمه مفاهیم بنیادی قرآن مجید» به کشف یکی از کاستی‌های مهم ترجمه‌های فارسی و انگلیسی - یعنی عدم ایجاد ارتباط نام‌های خداوند (اسماءُ الحسنی) با آیات قرآن - دست یافته است که این تشخیص می‌تواند سرآغاز تحولی در ترجمه کلام الهی به زبانهای مختلف باشد.
دکتر طاهره صفارزاده در ماه مارس 2006 همزمان با برپایی جشن روز جهانی زن، از سوی سازمان نویسندگان آفریقا و آسیا (Afro - Asian Writers' Organization) به عنوان شاعر مبارز و زن نخبه و دانشمند مسلمان برگزیده شد.
طاهره صفارزاده شاعر و استاد دانشگاه پس از یک دوره بیماری در بیمارستان ایرانمهر تهران در سن 72 سالگی درگذشت.
ارسال نظرات