«یونیفرم دانشجویی»؛ پرونده‌ای که هنوز مفتوح مانده است

گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»؛ بحث یونیفرم دانشجویی از آن بحث هایی است که در سال های مختلف و در دوره های متفاوت در مورد آن صحبت و تصمیم گیری شده اما به دلیل پیچیدگی و ملاحظات خاصش، تا به امروز بی نتیجه مانده است.

اگر دانشگاه را محلی بدانیم برای تعلیم و تربیت و علم آموزی، می توان این مکان را جایی مقدس دانست. در فضایی که نخبگان جامعه در آن حضور دارند، دیده شدن صحنه های هنجارشکنانه زشت و غیرقابل تحمل است. از این روست که بحث لباس فرم دانشجویی همواره مورد توجه مسئولین امور فرهنگی و دانشجویی بوده و هست.

یونیفرم چیست؟

یونیفرم به مجموعه لباسی گفته می‌شود که توسط اعضای یک نهاد استفاده می‌شود. این لباس‌ها مشابه بوده و باعث بازشناسی آسان‌تر اعضای نهاد توسط خود آنان یا توسط دیگران می‌شود. امروزه بسیاری از نهادها برای راحتی کار خود، رعایت نظم، مسایل بهداشتی و بهداشت کار و یا الزامات قانونی از لباس متحدالشکل استفاده می‌کنند. استفاده کنندگان اصلی از لباس متحدالشکل گروه‌هایی مانند زندانیان، نظامیان و ارتشیان، نیروهای امدادی و آتشنشانان، درمانگران و پزشکان، نیروهای امنیتی و پلیس، دانش آموزان‌مدارس، بازیکنان تیم‌های ورزشی، کارگران و کارکنان کارخانجات و مناطق صنعتی، معدنی و ساختمانی، و حتی کارمندان برخی از شرکت‌ها هستند.

آغاز بحث یونیفرم دانشجویی
شاید دقیق نتوان گفت بحث لباس متحدالشکل برای دانشجویان از چه زمانی مطرح شد اما به شهادت تاریخ در دولت پیشین، پیشنهادی از سوی وزارت کشور دولت وقت به منظور طراحی لباس دانشجویی مطرح و تدابیری برای این امر اتخاذ شد. این پیشنهاد موافقان و مخالفانی داشت که البته دسته ای از مخالفت ها نه فقط به خاطر مخالفت با خودِ قضیه، که به منظور جوسازی علیه دولت و سیاست هایش صورت گرفت.

در همان سال بود که معاون دانشجویی و امور فرهنگی وزارت بهداشت یکی از فعالیت‌های شورای سیاستگذاری فرهنگی معاونت دانشجویی را مربوط به حوزه پوشش و حجاب دانست و گفت: دانشگاه باید یونیفرم خاص خود را داشته باشد که طی آن باید ضوابط آن را مشخص کرد.

فرحناز ترکستانی برای تصمیماتی که قرار بود گرفته شود دلیل هم آورد و اظهار کرد: گاهی اوقات شنیده می‌شود اعتقادات مذهبی برخی از دانشجویان در زمان فارغ‌التحصیلی نسبت به زمان ورود کمرنگ تر شده است که این موضوع برای ما خیلی دردناک است، ‌بنابراین باید سیاست‌هایمان را به گونه‌ای تنظیم کنیم که دانشجویان در زمان فارغ التحصیلی تکامل یافته‌تر باشند.

همین امر نشان می داد که مسئله ی پوشش دانشجویی، یکی از معضلات بزرگ فرهنگی حال حاضر دانشگاه های کشور است.

این مسئله و تصمیمات در این مورد همین طور در کش و قوس تصویب و تکمیل و موافقت و مخالفت باقی ماند تا این که بالاخره در سال نود، تصمیم متعادل تری در این مورد گرفته شد. کارگروه حجاب و عفاف وزارت کشور بر آن شد که با ارائه لباس هایی مطابق با شاخص های ایرانی و اسلامی در دانشگاه های کشور، لباس دانشجویان را اصلاح کند.

در همین راستا رئیس کارگروه حجاب و عفاف وزارت کشور با بیان اینکه پوشاکی که از این طریق به دانشجویان ارائه می‌شود نباید بی‌کیفیت باشد و شاخص‌هایی را که نسل جوان می‌پسندند رعایت کند، گفت: جوانی که لباس پوشیده را انتخاب می‌کند دوست دارد تا این لباس دارای تنوع رنگ و مدل باشد به‌گونه‌ای که علاوه بر معیار پوشش شاخصه‌های زیبایی را هم داشته باشد. نسل جوان دوست دارد مدل‌هایی به او عرضه شود که نماد هویت ایرانی و اسلامی را دارا باشد در نظر‌سنجی‌های مختلف از جوانان مشاهده کردیم آنها به مدهای ایرانی تمایل دارند بنابراین باید تلاش کنیم تا این مدها را فراگیر کنیم.

حتی این مقام مسئول در آن سال گفت که دانشگاه اداره نیست که بتوان یونیفورم خاصی را برای پوشش به جوانان ارائه کرد اما باید تلاش کرد تا لباس‌های مطابق با معیارهای ایرانی و اسلامی را در فضای دانشگاه گسترش داد باید اقتضائات نسل جوان را در نظر گرفت و لباس‌هایی را به آنها ارائه کرد که ضمن تنوع مدل و رنگ‌های قابل قبول، شاخصه‌های دینی را دارا باشند در این صورت گستره وسیعی از انتخاب را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهیم و تأثیرگذاری مثبتی را به لحاظ نوع پوشش در فضای دانشگاه خواهیم داشت.

دست اندرکاران این موضوع همواره بر این موضوع تاکید داشته اند که اصلا به دنبال یکسان کردن شکل، رنگ و طرح لباس دانشجویان نیستند و همواره می گفتند که تنوع رنگ و مدل در لباس فرم، مطابق با عرف پوششی جامعه از اولویتهای آنهاست و حتی به صراحت عنوان می کردند که به دنبال رنگهای تیره هم نیستیم، بلکه رنگها و مدلهای عرف جامعه امروز مد نظر است و چیزی که باعث شده این طرح شکل بگیرد ساماندهی وضع موجود با حفظ تنوع در رنگ و مدل فرمهای پیشنهادی است.

در نهایت قرار بود که 20 تا 30 مدل لباس برای دانشگاه ها نهایی شود و حتی وزارت علوم نیز طرحهایی را در حوزه مد و لباس به وزارت کشور ارائه داد . حتی در این بین چند نمایشگاه مد و لباس دانشجویی نیز به همت وزارت علوم برگزار شد.

به جریان افتادنِ دوباره ی پرونده لباس دانشجویی

اما این ها همچنان در حد طرح و حرف باقی ماندتا این که پرونده ی لباس دانشجویی دوباره در اردیبهشت امسال به جریان بیفتد و مدیرکل امور فرهنگی دانشگاه تهران، بار دیگر این بحث را پیش بکشد. این مقام مسئول، برنامه ی دانشگاه تهران را در زمینه حجاب و عفاف در سه سطح دانشجویان، اساتید و کارکنان تشریح کرد و گفت: در حوزه کارکنان، حوزه کارکنان خانم، لباس فرمی طراحی شده و به عنوان هدیه به آنها ارایه شده است که از سال جاری کارکنان موظف هستند از این لباس استفاده کنند، کسی هم که تخلف کند به کمیته انظباطی کارکنان فراخوانده می شود. در مورد دانشجویان، در فضای دانشگاه هم کارهای مختلفی در زمینه ساماندهی پوشش و حجاب و عفاف صورت گرفته است از جمله این کارها می توان به جداسازی بوفه‌های دانشجویی مختلط اشاره کرد. بعضی از سالن‌های مطالعه و قرائت خانه دانشگاه هم که محل اختلاط بود، جدا شد.

مشابه همین اقدامات در دانشگاه های دیگر هم مصوب شد که شکل اجرایی آن با هم متفاوت بود.

اخیرا، دبیر کارگروه ساماندهی مد و لباس نیز از تشکیل شورای راهبردی مد و لباس دانشجویی خبر داده و گفته است: شورای راهبردی دانشگاه و مد و لباس تشکیل و نزدیک به یک گروه 70 نفری از دانشگاههای کشور را دعوت کردیم که در این شورا عضویت داشته باشند. دانشگاههای مرتبط با حوزه مد و لباس و فعال در این زمینه احکام خود را برای عضویت در این شورا دریافت کردند. همزمان با برنامه ریزی ها از منابع دانشگاهی و علمی برای سامان دادن به حوزه لباس دانشجویی استفاده خواهد شد.

قبادی همچنین از پیش بینی سرفصلهای درسی در حوزه مد و لباس خبر داد و گفت: در این سرفصلها طراحی پارچه و دوخت در نظر گرفته می شود و این مباحث در جلسات شورای راهبردی که برخی روسا و معاونان دانشگاهها در آن عضویت دارند مطرح شد و برخی اعضا نیز نظرات خود را در این باره مطرح کردند. این شورا یک مرکز مولد و علمی که در خدمت مد و لباس دانشجویی قرار می گیرد، به شمار می آید.

همین امر نشان می دهد که پرونده ی لباس دانشجویی همچنان باز است و توجه به آن، هنوز در دستور کار مسئولین فرهنگی و دانشجویی کشور قرار دارد.