به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، غلامعلی حدادعادل در برنامه نشست تخصصی جایگاه کتاب ایران و نقش یونسکو که امروز در کمیسیون ملی یونسکو برگزار شد، با بیان اینکه این جلسه از نظر تعداد، کمیت بالایی ندارد، گفت: با این حال این جلسه می تواند از نظر رسیدگی به واقعیت کتاب جلسه ای باکیفیت باشد و امکان طرح مباحث کارشناسی در این حوزه وجود دارد.
وی با بیان اینکه پزشکان مواردی مانند نبض، تنفس و فشارخون را از علائم حیاتی انسان می دانند، افزود: به عقیده من کتاب یکی از علائم حیاتی جامعه زنده به شمار می رود؛ همچنین کتاب می تواند یکی از علائم حیاتی فرهنگ و هنر یک جامعه به حساب آید. کلاف سردرگم حوزه کتاب، همانند یک مدار الکترونیکی پیچیده و گسترده است و زمانی که یک مدار به خوبی کار نمی کند فرد متخصص باید جز به جز آن مدار را بررسی کرده تا مشکل به وجود آمده را پیدا کند؛ از این رو معاونت فرهنگی وزارت ارشاد به عنوان متولی کتاب در کشور باید مدار الکترونیکی کتاب را مرحله به مرحله بررسی کرده تا بتواند ضعف این حوزه را پیدا و آن را جبران نماید.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه کتاب را از لحاظ اقتصادی می توان به دو حوزه تولید و توزیع تقسیم کرد، گفت: در بخش تولید، کتاب به سه موضوع که جزو موضوعات زیرساختی محسوب می شود، تقسیم می شود. تولید کاغذ، تجهیزات چاپ، تیراژ پایین کاغذ و تربیت نیروی متخصص چاپ از جمله مواردی است که در بخش تولید باید به آن توجه داشت.
حدادعادل در همین زمینه افزود: در بخش تولید کاغذ ممکن است وابستگی به کشورهای خارجی ایجاد شود، از این رو ما باید به سمت تولید داخلی کاغذ پیش برویم؛ درست است که کاغذ نان شب یا بنزین خودرو نیست با این حال اگر کاغذ نباشد، مدارس و دانشگاه های کشورمان تعطیل خواهد شد؛ در واقع کاغذ برای دانشجو و دانش آموز ما به مثابه نان شب به شمار می رود و باید بخشی از کاغذ را در داخل کشور تولید کنیم همان گونه که مقام معظم رهبری نیز بر این مهم تأکید داشتند.
وی با بیان اینکه تجهیزات چاپ از مواردی است که باید وزارت ارشاد افراد را برای تولید آن در داخل کشور تشویق کند، ادامه داد: در واقع وزارت ارشاد باید حمایت های خود را به گونه ای انجام دهد تا در حوزه تجهیزات چاپ سرمایه گذاری صورت گیرد، البته مهم نیست که ما مجهزترین ماشین چاپ را در داخل کشور تولید کنیم، بلکه باید بسیاری از مواد لازم جهت تولید یک کتاب را خودمان تولید کرده تا بعد از آن کم کم به تولید تجهیزات و دستگاه های چاپ برسیم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به مسئله تربیت نیروی انسانی متخصص در تمامی سطوح مربوط به حوزه کتاب گفت: باید این سوال را بپرسیم که متخصص صنعت چاپ در کشورمان چه تعداد است؟ در واقع ما متناسب با نیازمان به حوزه صنعت چاپ در کشور، باید دانشگاه و مراکز فنی مربوط به این حوزه را داشته باشیم، البته تحقق این مهم نیاز به برنامه ریزی دارد؛ به عبارت دیگر گم کردن مسائل مربوط به حوزه کتاب و نشر از وظایف حاکمیتی است و نباید انتظار داشت که دست اندرکاران چاپ در آن دخالت داشته باشند.
وی افزود: در حوزه توزیع نیز که مسئله بسیار مهمی را در بر می گیرد ناشران با مشکلاتی مواجهند و این حوزه به بیماری مزمن صنعت مطبوعات و کتاب تبدیل شده است؛ به طوری که در بسیاری از شهرها و روستاهای کشور، مسئله توزیع کتاب به نقطه کور این حوزه تبدیل، و کتاب به یک کالای گرانبها در چنین مکان هایی مبدل شده است، از این رو باید یک تجدیدنظر در حوزه توزیع کتاب انجام شود.
حدادعادل اظهار داشت: اگر تولید کتاب، مسئله کتابخوانی و مشکلات موجود در کتابخانه ها را برطرف کنیم، ولی توزیع درستی نداشته باشیم در واقع همچنان مشکلات حوزه کتاب باقی خواهد ماند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه شمارگان کتاب در کشور پایین است، افزود: باید کاری کنیم که کتاب های تولیدی از شمارگان معقولی برخوردار شوند که این مسئله راهکارهای متعددی دارد.
وی افزود: بالا بودن قیمت کتاب در کشور محسوس است، از این رو ناشران از راکد بودن حوزه نشر گلایه دارند؛ چرا که کتاب در سبد خرید خانوار اولویت ندارد و اگر درآمد خانواده ها کفاف مایحتاج خود را ندهد آنها مجبورند بخش فرهنگی را از سبد خرید خود حذف کنند؛ در واقع هر گاه مشکلات اقتصادی در جامعه افزایش می یابد اولین تاثیرش را در حوزه فرهنگ خواهد گذاشت.
حدادعادل افزود: فعالیت در عرصه کتاب توجیه اقتصادی ندارد و امروز به دشواری می توان تصور کرد که مؤلف یا مترجمی زندگی خود را از راه کتاب بگذراند؛ به عبارت دیگر مؤلفان و مترجمان کار کتاب را فعالیت جنبی خود قرار می دهند؛ چرا که کسی که یک کتاب را تالیف و یا ترجمه می کند زمان زیادی طول خواهد کشید درآمد خود را از این راه بدست بیاورد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اینکه موضوع تبلیغ و معرفی کتاب از جمله مواردی است که باید به آن توجه شود، گفت: یعنی جامعه ما باید از انتشار کتاب های جدید مطلع شود؛ همچنین گسترش کتابخانه های عمومی از دیگر مواردی است که نیاز به توجه دارد.
وی افزود: مسئله کتابخوانی در واقع یک تربیت است؛ به طوری که اگر در دبستان و دبیرستان، دانش آموزان با این تربیت آشنا نشوند، قطعاً در بزرگسالی نمی توان با برگزاری مراسم ها و ابلاغ آیین نامه ها آنها را کتابخوان کرد؛ علاوه بر آن، کتاب های درسی باید به گونه ای باشند که دانش آموز احساس کند برای موفقیت در امتحانات حتماً باید به کتاب های موجود در کتابخانه مدارس مراجعه کند؛ به عبارت دیگر باید یک بسته کمک درسی و درسی در کنار هم در مدارس وجود داشته باشد.
حدادعادل در ادامه گفت: باید یک آمایش سرزمینی از نظر تولید، عرضه و استفاده از کتاب در کشور صورت بگیرد؛ ایران 80 میلیونی همه باید به کتاب دسترسی داشته باشند، در حالی که متاسفانه برخی از شهرهای کشورمان اصلاً کتاب فروشی ندارد و وزارت ارشاد باید این مسئله را پیگیری کند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه افق های جدیدی به دلیل تحولات فناوری پیش روی حوزه کتاب است، گفت: فضای مجازی از جمله این افق هاست؛ در حال حاضر کتابخانه ها در حال تغییر شکل هستند و قطعاً فناوری جدیدی جای کاغذ را خواهد گرفت، از این رو وزارت ارشاد باید در حوزه کتاب، آینده نگری داشته باشد و کارهای زیادی نیاز است که در این حوزه انجام شود.
وی در همین زمینه افزود: تعیین زیرساخت های حقوقی از جمله کارهایی است که وزارت ارشاد باید در راستای افق های جدید این حوزه انجام دهد؛ در واقع این ارشاد است که باید پیش نویس این قانون را تدوین کرده و برای تصویب به مجلس شورای اسلامی بفرستد. باید در نظر داشته باشید که این کار بسیار پیچیده و جهانی است؛ چرا که فردی می خواهد در حوزه کتاب و فضای مجازی سرمایه گذاری کند، در حالی که هیچ گونه تضمین حقوقی برای بازگشت سرمایه خود ندارد.
حدادعادل با اشاره به مسئله ممیزی کتاب گفت: ممیزی مسئله بسیار مهمی است؛ چرا که هر ملتی، مقدسات و فرهنگ مربوط به خود را دارد، از این رو ممیزی در هر کشوری لازم است و برای حفظ حریم این مقدسات و فرهنگ، وجود ممیزی ضروری می باشد؛ این مسئله ربطی به ایران و انقلاب اسلامی ندارد؛ در واقع اگر انقلاب هم نمی شد باز کشور حریمی برای خود قائل بود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه وزارت ارشاد باید از ناشران حمایت کند، افزود: در واقع وزارت ارشاد باید حامی ناشران باشد و به آنها مشاوره حقوقی بدهد؛ چرا که گاهی ناشر با مؤلف، بازماندگان یک مولف یا ناشر دیگر به اختلاف می رسد، از این رو وزارت ارشاد باید با ارائه مشاوره حقوقی به ناشران بتواند مشکلات آنها را برطرف کند.
وی افزود: همچنین وزارت ارشاد باید زمینه ای را فراهم کند تا ایرانیان مقیم خارج بتوانند به راحتی به ناشران ایرانی دسترسی داشته باشند؛ علاوه بر آن، حفظ و پاسداشت زبان فارسی از دیگر موضوعاتی است که هم وزارت ارشاد و هم فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی باید به آن توجه داشته باشد.
حدادعادل ادامه داد: فرهنگستان زبان و ادب فارسی در زمینه واژه گزینی برای اصطلاحات خارجی اقدامات بسیار خوبی را انجام داده؛ به گونه ای که بیش از 40 هزار واژه به فارسی ترجمه شده است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: 70 گروه در فرهنگستان زبان و ادب فارسی فعال هستند؛ با این حال نیاز داریم تا با مولفان و مترجمان همکاری داشته باشیم.
وی با بیان اینکه مسئله کتاب بعد از انقلاب به مسئله جدی تبدیل شده است، گفت: در سال 1354و 1355 تعداد کتاب های چاپی در کشورمان به 1000 عنوان نمی رسید، در حالی که امروزه با دو برابر شدن جمعیت این مقدار 100 برابر شده است.
حدادعادل با بیان اینکه امروزه چهار و نیم میلیون دانشجو در کشور داریم، گفت: از این رو ناشران به صورت تخصصی به نشر کتاب می پردازند؛ یعنی ما ناشران دفاع مقدس، ناشران دانشگاهی و ... داریم و همچنین در موضوعاتی مانند دفاع مقدس بیش از ده ها هزار کتاب به چاپ رسیده و این تعداد کمی نیست؛ به گونه ای که برخی از آثار به چاپ رسیده در این زمینه به چاپ 150 رسیده است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: ما بعد از انقلاب با ناشرانی روبرو هستیم که به صورت تخصصی به چاپ کتاب می پردازند.