نقش خبرنگاران حوزه کودک و نوجوان در کنش‌گری فرهنگی

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، متن کامل پیام حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری به مناسبت روز خبرنگار به شرح زیر است:

خبرنگار راویِ روزگار است، مفسر و مترجم معنای زمانه و آیینه‌دار میان مردم و حقیقت. خبرنگار در میراث معنوی ما همواره منزلتی والا داشته است، آن‌جا که واژه‌ی «راوی» در متون کهن ما می‌آید، سایه‌ی بزرگمردی صدیق و راستی‌جو همچو ابوالفضل بیهقی بر آن افتاده است؛ آنان که با صدقِ نقل، از تحریفِ تاریخ جلوگیری کردند و با روشن‌گری خویش، حافظ حافظه‌ی جمعی یک ملت شدند. از این روست که در فرهنگ ما همواره جایگاه خبرنگار به مثابه پرسشگری مسئول، تفسیرگر اجتماعی و آموزگار معنا حفظ شده است.

امروز نیز که دیگر مسئله‌ی اصلی جوامع، «نبود اطلاعات» نیست، بلکه انباشت اطلاعات بی‌سند و جهت‌دار است خبرنگار محکی راستی‌آزماست و در برابر فروکاست تأمل به تیتر، ایستادگی می‌کند و از این‌جاست که نسبت میان «خبرنگاری» و «فرهنگ»، از یک رابطه‌ی فنی و ابزاری، به رابطه‌ای معرفتی و تمدنی ارتقا می‌یابد. خبرنگار، به‌ویژه در جهان امروز، کنش‌گر فرهنگی است؛ راویِ نه فقط آن‌چه رخ داده، بلکه آن‌چه می‌باید فهمیده شود.

در چنین جهانی نگرش ما در نهاد‌های فرهنگی –به‌ویژه در حوزه تربیت کودکان و نوجوانان– نمی‌تواند به مصرف رسانه‌ای محدود شود. این نسل، نه تنها مخاطب منفعل خبر، بلکه آینده‌سازِ کنش خبری است. حال پرسش این‌جاست: آیا ما در حال پرورش نسلی هستیم که در مواجهه با خبر «نقاد، تحلیل‌گر و انتخاب‌گر» باشد؟

جهان امروز، به مدد فناوری، هر کودک را به یک رسانه بالقوه تبدیل کرده است. اما آیا او از سواد رسانه‌ای کافی برخوردار است؟ آیا توان تشخیص راست از دروغ، خبر از تبلیغ، پرسش از هیاهو را دارد؟ و مهم‌تر؛ آیا توان مقاومت در برابر فرسایش معنای حقیقت را دارد؟

در عصری که اخبار در چند ثانیه به مخاطبان می‌رسد، زمانِ اندیشیدن به‌شدت کاهش یافته است. خبرنگار امروز نه تنها بر سرعت و صحت خبر، بلکه راهبر مخاطب در تأمل و تشخیص است. به بیان دیگر، خبرنگار در عصر لحظه‌زدگی، حافظِ تداوم فکری و ژرف‌نگری است و این نقش، اگر از سطح رسانه‌های رسمی به عرصه تربیت عمومی نرسد، خطرناک خواهد بود. اینجاست که خبرنگاری در حوزه کودک و نوجوان، از جایگاه حاشیه‌ای در رسانه‌ها باید به خط مقدم سیاست‌گذاری آموزشی و فرهنگی منتقل شود. از سوی دیگر، خبرنگار امروز -در هر رده‌ای که باشد– باید خود را نسبت به وضعیت سواد رسانه‌ای نسل جدید مسئول بداند. این نسل، هم مخاطب اوست، و هم ادامه‌دهنده‌ی مسیر او. اگر نسل امروز کودکان ما، در دل این آشوب رسانه‌ای، فرصتی داشته باشد تا پرسیدن، راستی‌آزمایی، و دیدنِ سویه‌های پنهان واقعیت را یاد بگیرد، دیگر دست‌مایه‌ی عملیات روانی، تحریف و بی‌ثباتی نخواهد شد؛ بنابراین خبرنگار راستین باید خود را مربی جامعه بداند. این مسئولیت حاصل یک سلوک فکری، یک منش اخلاقی و یک خودآگاهی فرهنگی‌ست که خبرنگار می‌داند هر خبر، بخشی‌ست از پیکره‌ی روایت جمعی ما درباره جهان، درباره خود، و درباره آینده است و از این منظر حقیقی، رسالت خبرنگار، هم‌طراز با معلم و فیلسوف، تمدن‌ساز می‌شود.

روز خبرنگار، روزِ خجسته اندیشیدن به مسائل بنیادی پیرامون چگونگی تجلی آگاهی و روشنی‌بخشی است. به همه پاسداران روشنی و طلایه‌داران جبهه بیداری درود می‌فرستم. آنان قلم و نگاه‌شان چراغی‌ست در تاریکی‌ها، امیدی‌ست در سطرسطر روزگار و نشانی‌ست از ماندگاری حقیقت.