از «میراث آلبرتا» تا سوژه های نابی که به آنها پرداخته نشده

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، در چهامین روز خود همچون روزهای گذشته شاهد اکران مستندهای منتخب این جشنواره بود؛ اما در این میان حضور مهمانان جشنواره مهمانانی هم داشت که جشنواره را از صرف نمایش فیلم به یک جشنواره به معنای حقیقی آن مبدل کرده و بحث‌های اندیشه‌ای و تحلیلی را در کنار نمایش فیلم به محتوای جشنواره افزون کردند.

از میان سخنرانان امروز این جشنواره حضور آیت الله حائری شیرازی، استاد دکتر رجبی دوانی و دکتر شهاب اسفندیاری و سخنرانی آنان در پنجمین روز از جشنواره مردمی عمار جالب توجه بود.

از خیانت‌های پهلوی تا راهکارهای رسیدن به سینمای متعالی اسلامی

این روزهای جشنواره عمار شاهد بررسی موضوعات مختلفی در حوزه‌ی سینمای دینی و انقلابی، با حضور مهمانان این جشنواره است. از «سوژه های سینمایی جنایات آمریکا» تا بررسی سوژه‌ی «خیانت های پهلوی»  «آسیب شناسی پرداخت مضامین دینی و انقلابی در سینما» و «راهکارهای رسیدن به سینمای متعالی اسلامی» جمله‌ی موضوعاتی هستند که در جشنواره‌ی عمار بررسی می‌شوند و حول محور موضوعات مختلف مرتبط با سینمای انقلابی و دینی بحث و تحلیل می‌شود.

سه شنبه 17 دی ماه 92، سالن‌های سه‌گانه‌‌ی سینما فلسطین تهران شاهد اکران مستندهای منتخب این جشنواره بود. از مستند «میراث آلبرتا»، «من مدیر جلسه‌ام»، تا مستند طنز «دکتر سلام» از جمله‌ی مستندهای اکران شده در این روز از جشنواره عمار بودند.

سوژه های نابی که به آنها پرداخته نشده است

بعد از ظهر سه شنبه نشست سوژه های سینمایی در تاریخ اسلام با سخنرانی دکتر محمدحسین رجبی دوانی در سینما فلسطین برگزار شد. 

این استاد تاریخ به عنوان مقدمه به این نکته اشاره کرد که زبان سینما زبان بسیار موثر و با نفوذی است که هیچ یک از رسانه های دیگر و ابزارهای گوناگون نمی تواند تأثیرگذاری سینما را داشته باشد. نه کتاب و نه نقاشی و نه هنرهای دیگری مثل تئاتر و سایر هنرهای نمایشی نمی تواند مانند سینما و تلویزیون برد و تأثیر داشته باشد.  به طوری که حتی باراک اوباما هم به صراحت از هالیوود به عنوان بزرگترین ابزار سیاست های آمریکا نام برده است.

رجبی دوانی در سخنان خود به سوژه‌های نابی اشاره کرد که می‌توانند دستمایه‌ی ساخت فیلم‌هایی با مضامین دینی و ارزشی باشند. «غزوه بنی المصطلق» «ازدواج های پیامبر که به شدت بر ضد آن بزرگوار تبلیغات سوء شده است.» ««غارات» با موضوع حمله های غافلگیر کننده معاویه به قلمرو امیرالمومنین» « صلح امام حسن (ع)» و چند موضوع دیگر از جمله‌ سوژه‌های نابی بودند که به اعتقاد دوانی جای کار دارند و کمتر به ابعاد آن‌ها پرداخته شده است.

سینمای ملی یک مفهوم واضح است

در ادامه نشست های تخصصی با رویکرد آسیب شناسی سینمای ایران جلسه دوم این نشست ها با حضور دکتر شهاب اسفندیاری دکترای مطالعات فیلم از دانشگاه ناتینگهام انگلستان و استادیار دانشکده سینما برگزار شد. موضوع این جلسه رهیافت های انتقادی به مفهوم سینمای ملی بود. این نشست در طبقه سوم سینما فلسطین در ساعت 14:45 الی 16:15 صورت گرفت.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «اید توجه کرد که در جایی ملی گرایی برابر مبارزه با استعمار است و در جایی دیگر در تعریفی دیگر قرار می گیرد. همچنین نسبتی میان ملی گرایی و فاشیسم وجود دارد. این نسبت به خصوص در آلمان نازی دیده می شد. در آن دوره اگر حرف از ملی گرایی زده می شد متهم به فاشیسم بودن می شدید. ناسیونالیسم در فضاهای روشنفکری آن زمان مفهوم منفی پیدا کرده بود.»

سوالی که در نهایت پیش می آید این است که موافقان و مخالفان در انتها چه می گویند. آیا سینمای ملی مفید است یا مضر است؟ آیا شیوه ای برای پنهان کردن اختلافات فرهنگی است؟ یا روشی برای در دست گرفتن کنترل مردم به نفع کسانی است که در قدرت هستند؟

مثلا جشنواره عمار در مقابل همین به حاشیه راندن سینمای ملی به پا خاسته و می گوید بسیاری از سوژه ها در سینمای ما کنار گذاشته شده است.

عده ای می گویند اگر شما سینمای ملی را بکوبید به چه می رسید؟ مردم به سمت سینمای هالیوود می روند. این عده معتقدند که اتفاقا سینمای ملی برای ایستادن در مقابل فرهنگ یک پارچه جهانی لازم است.

از طرف دیگر هم ما معتقدیم باید برای جدا شدن از سینمای هالیوود باید رنگ و فرم و محتوای سینمای ما متفاوت از سینمای هالیوود باشد. قبل از انقلاب خیلی از مذهبی ها و نخبگان برای دیدن فیلم های فارسی به سینما نمی رفتند. چون کیفیت آن را نمی پسندیدند. پس مشخص است که اگر سینمای ملی آن کیفیت را نداشته باشد نمی تواند مخاطب خود را حفظ کند.

مفهوم سینمای ملی وقتی برای کل جامعه سیاست گذاری می نماییم می تواند مفید باشد. چون در مقابل محصولات فرهنگی بیگانه جبهه دارد. اما  باید اهداف دیگری هم مد نظر ما باشد. مفهوم سینمای اسلامی باید غیر از تعریف مضحک اول انقلاب که مخملباف و سایرین از سینمای اسلامی دادند تعریف شود. باید سینمای اسلامی را به عنوان یک جریان و یک پروژه در نظر بگیریم. برای بخش بزرگی از ملت که این مساله برای آن ها اهمیت دارد.

سینمای ملی مفهومی است که وابسته به سیاست و قدرت است. ما باید موضع خودمان را با خاستگاه ملی گرایی مشخص نماییم.

اسفندیاری در پایان گفت: اگر سینمای ملی بتواند این مفاهیم را در کنار هم قرار دهد می توان به سینمای ملی به عنوان یک راهکار نگاه مثبت داشت. نباید به گونه ای به سینمای ملی و سینمای اسلامی نگاه شود که گویی مانع الجمعند. نباید در مقوله سینمای اسلامی و ملی دچار افراط و تفریط شویم. طبق گفته آوینی زنده کردن سینمای اسلامی وظیفه ای گران بر گرده ماست که باید بابت آن خطر کرد. زمانی تلاش های ما ارزش پیدا می کند که بابت آن هزینه نماییم.

نشست‌ها و اکران های جشنواره‌ی مردمی فیلم عمار در پنجمین روز خود با اکران مستندهای آخرین سانس خود در سالن‌های سینما فلسطین ساعت 23 به پایان رسید.

گفتنی است علاقمندان می‌توانند علاقمندان می‌توانند با اطلاع از برنامه‌‌ی اکران‌های مردمی از طریق تارنمای این جشنواره به آدرس www.ammarfilm.ir  به صورت رایگان به تماشای فیلم‌ها بنشینند.