مشکلات مالی، نشریات دانشجویی را به کجا می‌برد؟

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ هر دانشگاهی به فراخور امکانات و تسهیلاتی که در اختیار دارد به فعالیت مطبوعاتی می پردازد که البته با توجه به حال و هوای دانشگاه مربوطه هر کدام از نشریات دانشجویی دارای موضوعات مختلفی هستند.

همه نشریات دانشجویی یک آرمان و هدف مشخص را دنبال می کنند، اما قطعاً در این راه فراز و نشیب های زیادی وجود دارد که البته این مسئله هم بستگی به شرایط حاکم در دانشگاه موردنظر دارد.

طبیعی است که رسیدن به این آرمان و هدف یک بودجه مناسب و کافی و البته حمایت و پشتیبانی مسئولان مربوطه را می طلبد؛ چرا که در غیر این صورت بتدریج از اشتیاق و اراده دانشجو برای ادامه این مسیر کاسته و معلوم نخواهد بود نشریه به کدام سمت هدایت می شود.

بنا بر گفته های بالا در طی این مدت در یک پرونده با مسئولان نشریات دانشجویی دانشگاه های شهید بهشتی، تهران، علامه طباطبایی، الزهرا، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، علوم قرآنی میبد یزد، دانشگاه های صنعتی اصفهان و اهواز، مرکز آموزش عالی شهرستان اقلید، دانشگاه آزاد اسلامی اراک، موسسه غیر انتفاعی مشهد، دانشگاه پیام نور گرمسار و دانشگاه سراسری زنجان به گفت وگو پرداختیم که هر یک گله هایی از روند چاپ نشریات و حمایت های مسئولان داشتند.

با توجه به گرانی کاغذ و افزایش هزینه چاپ، هدف ما از بررسی این پرونده علاوه بر بررسی مشکلات پیش روی نشریات دانشجویی این بود که آیا الکترونیک کردن نشریات دانشجویی لزومی دارد یا نه؟ و اینکه آیا بهتر نیست با توجه به این شرایط نشریات دانشجویی به سمت الکترونیکی شدن پیش روند؟

در اولین گفت و گویی که با مدیرمسئول نشریه «بینش» دانشگاه شهید بهشتی داشتیم وی به خبرنگار «خبرگزاری دانشجو»، گفت که بارها از مسئولان معاونت فرهنگی دانشگاه برای حل مشکلاتشان درخواست های مکرری داشته، اما آنها هیچ واکنشی نشان نداده اند.

مدیرمسئول نشریه «بینش» معتقد است که الکترونیکی شدن نشریات دانشجویی از اتلاف هزینه ها و البته کاغذ می کاهد، منتهی نشریات دارای حجم بالا در فضای مجازی استقبال نمی شوند.

همچنین مدیرمسئول نشریه «سمر» دانشگاه تهران با بیان اینکه بودجه 99 درصد از نشریات دانشجویی به صورت شخصی تامین می شود بودجه را مشکل اصلی و اساسی نشریات دانشجویی خواند و به خبرنگار ما گفت: به نظرم معاونت فرهنگی دانشگاه از یک سیستم کارآمد در حوزه بودجه و رسیدگی برخوردار نیست که در این صورت به هیچ جایی نخواهد رسید.

وی افزود: ما برای چاپ نشریه، بیشتر وقتمان را برای دریافت بودجه از مسئولان صرف می کنیم، اما باز هم در نهایت مبلغ ناچیزی به دستمان می رسد.

در مصاحبه دیگری از این پرونده، مدیرمسئول نشریه «نما» از دانشگاه علوم پزشکی گیلان اظهار داشت که بودجه با تاخیر به دستمان می رسد و طبیعتاً این مسئله باعث می شود نشریه دیرتر از زمان موعود به چاپ برسد. از طرفی با در اختیار داشتن یک بودجه مناسب و کافی، در چاپ و کاغذ به مشکل بر نمی خوریم و نشریه با کیفیت بالاتری چاپ می شود.

به گفته مدیرمسئول نشریه دانشجویی «نما» نشریات مکتوب به دلیل اینکه شکل سنتی دارند و دست به دست میان افراد می چرخند نسبت به نشریات الکترونیک ارجح هستند.

مدیرمسئول مجله «تراز» دانشگاه علامه طباطبایی هم می گوید که مسئولان دانشگاه فقط در حد چاپ نشریه از این مسئله حمایت می کنند و تیراژ آن بستگی به قدرت چانه زنی با مسئولان دارد.

این مدیرمسئول معتقد است که الکترونیکی کردن نشریات دانشجویی نیازمند تبیین زیرساخت های لازم است، البته در دانشگاه علامه طباطبایی این مسئله قابلیت اجرایی ندارد؛ چرا که این دانشگاه با مشکل اینترنت روبرو است.

«جوهره وحی» عنوان نشریه دیگری است که به همت فعالان دانشگاه علوم قرآنی میبد به چاپ می رسد. مسئولان این نشریه هم هر ترم برای تامین بودجه به مشکل بر می خورند و متاسفانه بودجه را کامل دریافت نمی کنند؛ با این شرایط آن ها هم نشریات الکترونیک را نسبت به مکتوب مقرون به صرفه تر می دانند.

اما سردبیر نشریه دانشجویی «دختران ایران زمین» دانشگاه الزهرا معتقد است که وزارت علوم باید با در نظر گرفتن امتیازات تشویقی، چاپ نشریات فعال و نشریاتی که در جشنوارها مقام کسب کرده اند را در اولویت قرار دهد.

این سردبیر به خبرنگار ما گفت: قبلاً نشریه دختران ایران زمین در 60 صفحه به چاپ می رسید، اما از وقتی کاغذ گران شده و هزینه های چاپ افزایش یافته، مسئولان دانشگاه دیگر اجازه چاپ بیش از 24صفحه را به ما نمی دهند.
 

وی معتقد است، دانشجویان هنوز به آن مرحله نرسیده اند که نشریات دانشجویی الکترونیک شوند. درست است که انتشار نشریات الکترونیکی به نوعی صرفه جویی در زمان و هزینه است، منتهی برای الکترونیکی کردن نشریات دانشجویی ابتدا باید فرهنگ سازی های لازم صورت گیرد که البته این مسئله نیازمند تبلیغات مناسب است.   
 

هفته نامه «صبح دانشگاه» یکی دیگر از نشریات دانشجویی است که در دانشگاه صنعتی اصفهان منتشر می شود. مشکلات موجود در تامین هزینه های چاپ باعث شده این هفته نامه بعضاً به ماهنامه تبدیل شود.

به گفته مدیرمسئول این هفته نامه، هنوز فرهنگ استفاده از نشریات الکترونیک در میان دانشجویان جا نیفتاده، در حالی که اگر فرهنگ آن در میان دانشجویان توسعه یابد، مقرون به صرفه تر و البته جذاب تر است.

بزرگترین مشکل گاهنامه «فردیس فرهنگیان» هم مانند سایر نشریات دانشجویی مباحث مالی است. مدیرمسئول این نشریه به خبرنگار «خبرگزاری دانشجو»، گفت: مشکلاتی که در تأمین هزینه های نشریه داریم باعث شده به مرور از صفحات نشریه خود بکاهیم، به طوری که در حال حاضر فقط به صورت دیواری چاپ می شود.

این نشریه به همت مرکز آموزش عالی شهرستان اقلید به چاپ می رسد، اما در این شهرستان اینترنت به خوبی جواب نمی دهد و طبیعتاً با این شرایط نشریات الکترونیک جوابگو نخواهد بود.

ماهنامه «معراج» دانشگاه آزاد اراک از برخوردار نبودن از نیروی انسانی حرفه ای رنج می برد. مسئولان نشریه هم مانند سایرین با الکترونیکی شدن نشریات دانشجویی موافق هستند و این نشریات را نسبت به مکتوب ماندگارتر و جداب تر می دانند.

مدیرمسئول گاهنامه «تلاطم» دانشگاه صنعتی جندی شاپور اهواز هم در گفت‌وگو با خبرنگار «خبرگزاری دانشجو» گفت: بعضاً دانشگاه هزینه های چاپ را دیرتر از زمان موعود به ما می دهد و ما مجبور می شویم هزینه را به صورت شخصی تامین کنیم. زمانی هم که نشریه پس از چاپ آماده می شود از کیفیت خوبی برخوردار نیست.

وی با الکترونیکی شدن نشریات دانشجویی موافق است، اما می گوید که این گونه نشریات در دانشگاه صنعتی جندی شاپور اهواز جواب نمی دهند؛ چرا که دانشجویان استقبال چندانی از نشریات دانشجویی نمی کنند.

سردبیر هفته نامه «تا آسمان»، یکی دیگر از فعالان نشریات دانشجویی بود که با وی به گفت و گو پرداختیم. وی گفت: موسسه غیرانتفاعی سجاد از ظرفیت های بسیاری برخوردار است، اما متاسفانه هیچ گونه حمایتی از ما نمی کند و ما اصلاً دلیلش را نمی دانیم. حتی گاهی اجازه چاپ برخی از مطالب را در نشریه به ما نمی دهند.

سردبیر هفته نامه «تا آسمان» معتقد است نشریات الکترونیک نسبت به مکتوب ارجحیت دارند؛ چرا که علاوه بر امکانات گسترده طراحی در فضای مجازی، مخاطبان با مطالعه نشریه و ارائه پیام و یا نظر در سایت یک فضای گفت وگو محور شکل می دهند.

فصلنامه «آوای کویر» یک نشریه تاریخی است، اما مسئولانش برای جمع آوری مطالب در گرمسار از کمبود منابع برخوردار هستند.

ظاهراً قرار بود این نشریه ویژه دانشجویان دانشگاه پیام نور گرمسار به چاپ برسد، اما مسئولان دانشگاه فقط با چاپ نشریه به تعداد استادان موافقت کرده اند؛ همچنین آنها از ابتدا چاپ نشریه را تایید کردند، اما به محض آماده شدن آن، پس از یک سال اجازه چاپ دادند و از آنجایی که قرار بود نشریه، فصلنامه باشد از سال گذشته فقط دو شماره از آن به چاپ رسیده است.

از طرفی دیگر، گویا این مسئولان نسبت به درخواست های مدیرمسئول این نشریه در خصوص الکترونیکی شدن «آوای کویر» بی اعتنایی کرده و در نهایت هیچ واکنشی نسبت به این موضوع از خود نشان نداده اند.

طبیعی است که اصلی ترین و اساسی ترین مشکل پیش روی فصلنامه «دام و دانش» هم مانند سایر نشریات دانشجویی مباحث مالی و دشواری تامین هزینه های چاپ و انتشار باشد.

این مدیرمسئول به خبرنگار ما گفت: بودجه دریافتی از سوی دانشگاه کفایت نمی کند و از طرفی عدم دسترسی به یک چاپخانه مجهز، فعالیت این نشریه را به نوعی با مشکل مواجه ساخته است.

سردبیر فصلنامه «دام و دانش» معتقد است، با توجه به گرانی کاغذ، اگر نشریات دانشجویی الکترونیکی شوند، خوب است، اما این امر در خصوص همه نشریات صدق نمی کند.

به گفته وی نشریات علمی-تخصصی باید به صورت دو بعدی منتشر شوند و نیاز مخاطبان برای نوع ارائه این نشریات به صورت مکتوب و یا الکترونیک در اولویت قرار گیرد.

مصاحبه با مدیرمسئول و سردبیر گاهنامه «آوای جنگل» آخرین برگ از این پرونده بود.

طبق گفته های وی پروسه بررسی محتوای نشریه از سوی مسئولان دانشگاه برای چاپ بسیار طولانی است و همین امر باعث می شود نشریه با تاخیر بسیار زیاد به چاپ برسد و بنابراین از تاریخ مطالب نشریه بگذرد و  محتوای آن دیگر ارزش مطالعه نداشته باشد.

این مدیرمسئول نشریات الکترونیک را نسبت به مکتوب مقرون به صرفه تر می داند و با توجه به دسترسی آسان به اینترنت، با الکترونیکی شدن نشریات دانشجویی موافق بوده و آن را به نفع دانشگاه ها عنوان می کند.

از تمامی گفت و گوهایی که داشتیم به وضوح پیداست که بودجه در میان مشکلات نشریات دانشجویی حرف اول را می زند؛ همه فعالان نشریات از نبود یک بودجه کافی و مناسب، سختی های تامین آن و البته عدم حمایت مسئولان دانشگاه و بی اعتنایی آنها نسبت به مشکلات گله دارند و  هر کدام به نحوی نسبت به این امر ابراز نارضایتی می کنند.

همه این مسائل سوالاتی را در ذهن ما به وجود آورد که مقام مسئول و پاسخگو در مقابل نشریات دانشجو کیست؟ یا اینکه آیا برنامه ای جهت حمایت ار نشریات دانشجویی در این سازمان اتخاذ شده است یا نه؟ برای دریافت پاسخ این سوالات و البته همه پرسش هایی که نسبت به این مسئله برایمان به وجود آمده بود به سراغ دارا، مدیرکل فرهنگی وزارت علوم رفتیم، اما وی به هیچ عنوان حاضر به همکاری با خبرنگار ما نشد که البته ما دلیلش را نمی دانیم.