وقتی حافظ و مولوی با هایده و مهستی برابر می شوند!

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، در روزهای گذشته اظهار نظری از رئیس جمهور در حوزه فرهنگی در رسانه ها مطرح شد که به سرعت به نقل محافل و کانون توجهات بدل گردید. چه آن که این سخن از لسان رییس جمهوری اسلامی ایران و رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور مطرح شده بود، و همین یک نکته کافی است تا این موضوع به گستردگی در رسانه ها مطرح و پیرامون آن تحلیل و بررسی به وجود آید.

 

ماجرا آن بود که رییس جمهور در نشستی که در روز چهارسنبه هفته قبل با اهالی فرهنگ و هنرمندان داشت، در بخشی از سخنانش گفت: «هر هنرمندی می‌خواهد به معنای جهان و عمق جهان برسد، اگر بگوییم هنر مرده را زنده می‌کند سخن به گزاف نگفته‌ایم. پس تقسیم هنرمندان به هنرمندان ارزشی و غیر ارزشی بی‌معناست.»

 

اما آیا به راستی تقسیم هنرمندان به ارزشی و غیر ارزشی کار اشتباهی است؟

 

برای نیل به پاسخ ابتدا نظرات و سخنان امام راحل را از نظر می گذرانیم. امام خمینی پیرامون هنر و هنرمند می فرمایند: «تنها هنری مورد قبول قرآن است که صیقل دهنده اسلام ناب محمدی - صلی الله علیه و آله و سلم - اسلام ائمه هدی - علیهم السلام- اسلام فقرای دردمند، اسلام پابرهنگان، اسلام تازیانه خوردگان تاریخ تلخ و شرم آور محرومیت‌ها باشد. هنری زیبا و پاک است که کوبنده سرمایه‌داری مدرن و کمونیسم خون‌آشام و نابود کننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بی‌درد، و در یک کلمه " اسلام آمریکایی" باشد.»

 

 ایشان در بخش دیگری از این پیام می فرمایند: «هنرمندان ما تنها زمانی می‌توانند بی‌دغدغه کوله بار مسوولیت و امانتشان را زمین بگذارند که مطمئن باشند مردمشان بدون اتکا به غیر، تنها و تنها در چهارچوب مکتبشان، به حیات جاویدان رسیده‌اند. و هنرمندان ما در جبهه‌های دفاع مقدسمان این گونه بودند، تا به ملا اعلا شتافتند. و برای خدا و عزت و سعادت مردمشان جنگیدند؛ و در راه پیروزی اسلام عزیز تمام مدعیان هنر بی‌درد را رسوا نمودند. خدایشان در جوار رحمت خویش محشورشان گرداند.» (جلد 21، صص 145)

 

رهبر حکیم انقلاب نیز در فرمایشاتی در همین موضوع می فرمایند: هنر قالبی است که اگر محتوای آن را از ارزش‌های انسانی واسلامی پر نکنیم نه تنها سازنده نیست، سوزنده فضایل و هنجارها نیز خواهد شد. هنرمتعهد، سمت و سویش معروف گستری و نشر فضیلت در بستر جامعه و جان انسان ها است. اگر این هدف در هنردنبال نشود، ابتذال و بی‌تعهدی، محتوای آن را تشکیل خواهد داد و یا دست کم به هنر خنثی و بی‌تفاوت بدل خواهد شد. مقام معظم رهبری می‌فرمایند: " ما چه می‌خواهیم ارائه بدهیم؟ اگر انسان محترم و عزیز است، دل و ذهن و فکر او هم عزیز و محترم است، نمی‌شود هر چیزی را به مخاطب داد... باید صددرصد هنر و صددرصد اخلاق، اینها با هم منافات ندارد. باید صددرصد کاررا با خلاقیت‌ هنری ارائه داد و صددرصد آن را از مضمون عالی و تعالی بخش و پیش برنده و فضیلت ساز پرکرد و انباشت... به بهانه آزادی و تحلیل یا آزادی هنر، فضیلت سوزی وهتک اخلاق نکنیم، این بسیار مهم است، بنابراین هنر متعهد یک واژه درست است. "(1/5/1380)

 

حقیقت آن است که تقسیم هنرمندان و حتی در مواردی ذات هنر به ارزشی و غیر ارزشی نه تنها در کلام امام و رهبری و علمای اعلام امری طبیعی به حساب می آید، بلکه این امر چنان بدیهی و اظهر من الشمس می نماید که تا کنون هیچ یک از مقامات ارشد کشور در ابن مورد اظهار نظر خلافی نکرده بودند.

 

همین امر باعث شده تا برخی چهره های مطرح فرهنگی سیاسی کشور، این موضع گیری رییس جمهور را تحیر آور و شگفت آمیز قلمداد کنند.

 

متأسفانه این کلام حکایت از نوع نگاهی دارد که نه تنها در این مورد خاص، بلکه در ماه های اخیر نیز به وفور به منصه ظهور رسیده است. از اظهار نظر رییس میراث فرهنگی پیرامون قلیان کشی دخترش(!) تا تداوم حضور و حتی دفاع وزرای دولت از حضور در شیکه های اجتماعی که به حکم قانون جمهوری اسلامی، دسترسی به آن ها ممنوع می باشد.

 

اکنون جای طرح این سئوال است که آیا رییس دولت تدبیر و امید معتقد به اصالت"هنر برای هنر" است یا هنر را وسیله ای برای نیل به انسانیت می داند. اگر مفهوم دوم متصور است-که احتمالا چنین است- پس با چه استدلالی می توان جمله فوق را بیان کرد؟ آیا این جمله با اساس تفکر اسلام و نظام اسلامی با مفهوم و هدف هنر در تغایر و تناقض نیست؟

 

آیا هنرمندی که سال ها برای جلوه دادن عظمت های فرهنگی دفاع مقدس در وادی هنر کوشش کرده با کسانی که به دنبال تحریف تاریخ و منجی سازی صهیونیسم از طریق هنر هستند برابری می کنند؟!

 

آیا اساس هدف این دو هنرمند که یکی به دنبال توحید و انسانیت و دیگری به دنبال استکبار و الحاد است، با هم تفاوتی نمی کند؟!

 

حقیقت آن است که این کلام و این نوع تقسیم بندی چنان مبرهن و عیان است که با ساده ترین مثال ها نیز می توان در آن خدشه وارد کرد.

 

با این نوع نگاه جناب رییس جمهور طبیعتاً فرهیختگانی جون حافظ و سعدی و مولانا هم ردیف اند با هایده و گوگوش و امثالهم!!!( اگر خواستید این قسمتو سانسور کنید این طور بنویسید: هم ردیف اند با خواننده های معلوم الحال و دائم الخمر آن ور آّب!) زیرا که هر دو دسته دارند به دنبال تعالی روح آدمی قدم بر می دارند و نیت شان هم حکماً یکی است!!! 

 

با این اوصاف باید از این پس مختارنامه را با تایتانیک قیاس نمود! زیرا که هر دو اثر می خواهند به حقیقت وجود آدمی دست یازند!

 

همان طور که ملاحظه می شود این موضع گیری آن چنان بی ریشه و عجیب است که به آسانی می تونا آن را در بوته نقد گذاشت.

 

و عجیب آن است که این کلام، کلامِ رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور است؛ شورایی که بناست چهار سال سکان فرهنگ عمومی کشور را در دست داشته باشد و  این فرهنگ را با سلیقه خاص خود پیش ببرد.

 

باید گفت عرصه فرهنگ که به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب از فرط اهمیت و حساسیت گاهاً نیمه ی شب خواب را از چشمان شان می گیرد، در سال های اخیر به قربانی اصلی جنجال های سیاسی و رسانه ای بدل شده و هیچ گاه در این مدت و حتی در سال های پس از دفاع مقدس آن جنان که باید بدان بذل توجه نگردیده است.

 

شاید اگر روزی رییس جمهوری بخواهد به جد در حوزه فرهنگ عمومی کشور- که یقیناً جزو ضروری ترین نیازها و آسیب های کشورمان است- فعالیت کند، آن گاه ابعاد تلخ و فاجعه بار این سوء نگاه ها و طبیعاً سوء مدیریت ها در صحن عمومی ملت عیان و آشکار گردد...