جمالی در گفت‌و‌گو با «خبرگزاری دانشجو»:
گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ حوزه های علمیه در طول تاریخ شیعه نقش گسترده ای در ترویج آموزه های ناب اسلام در سطح جامعه داشتند و در کنار این مهم همواره تولید علوم دینی از این قاعده مستثنی نبوده است؛ اما این مهم یعنی بحث ارایه علم دینی، تحول علوم انسانی و تولید علم بر اساس گفت وگوهای روش مند و مناظرات متعدد در قالب کرسی های آزاد اندیشی موضوعی است که امروز بیش از هر زمان دیگر اهمیت دارد؛ چراکه نیل به اهداف انقلاب اسلامی و گسترش اندیشه انقلاب در جهان از یک بُعد در گرو ترویج اندیشه و فکر است که قطعا کرسی های نظریه پردازی روش مند می تواند با جریان سازی علمی در راستای تحقق این مهم اثربخش باشد.
در این راستا با حجت الاسلام مصطفی جمالی، عضو هیات علمی دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم، به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:
«خبرگزاری دانشجو»- یکی از راهکارهای تحول علوم انسانی فعلی و تبدیل آن به علوم انسانی اسلامی آن است که بتوانیم کرسی های آزاداندیشی را که از جمله تاکییدات و منویات مقام معظرم رهبری(مدظله العالی) محسوب می شود گسترش دهیم، اما روند برگزاری کرسی های آزاداندیشی آنچنان که باید اثرگذار نبوده است، شما به عنوان استاد حوزه و دانشگاه چه تحلیل و آسیب شناسی نسبت به کرسی های آزاداندیشی دارید؟
جمالی: معتقدم آسیب جدی به آسیب شبکه علمی ما بر می گردد که تاکنون روند برگزاری کرسی ها چندان موفق نبوده است، بحث تولید علوم انسانی اسلامی از یک بعد به حوزه های علمیه و از یک بعد به دانشگاه ها مربوط می شود، تحول و تولید علوم انسانی وظیفه هر دو نهاد دانشگاه و حوزه های علمیه است.
البته نقش حوزه های علمیه نقش مهمی است؛ چراکه استناد علومی که قرار است تولید شود باید به دین باشد و در عین حال این علوم کاربردی باشند. لذا حوزه و دانشگاه هر دو باید متکفل تحول باشند و در این میان برگزاری جلسات مناظره و کرسی های آزاداندیشی، طلبه و دانشجو را در سیر مباحث تخصصی تقویت می کند.
لذا اصلی ترین ابعاد در برپایی کرسی های آزاداندیشی پرسش و طرح نظریه است تا شبکه علوم انسانی اسلامی ایجاد شود و مطالبه مردم ما از حوزه های علمیه و دانشگاه است، اما باید بگویم که بدون تعارف در این رابطه کم کاری کرده ایم.
«خبرگزاری دانشجو»- بیش از سی سال از انقلاب اسلامی می گذرد، به نظرتان به چه علت تاکنون نتوانسته ایم در راستای تحول علوم انسانی حداقل از یک بعد خروجی های خود را از کرسی های آزاداندیشی بگیریم؟
جمالی: در تولید علوم و تمدن سازی به طور کلی، زمان اهمیت زیادی دارد و این نیست که یک شبه بتوانیم ره صد ساله را برویم، تمدن غرب هم ببینیم بعد از قرون وسطا و انقلاب صنعتی سیصد تا چهارصدسال طول کشید تا به لحاظ علمی پیشرفت کرده و در عین حال سبک زندگی مشخصی را طراحی کنند و تمدن لیبرال دموکراسی را به کرسی بنشانند.
البته سی سال از انقلاب اسلامی گذشته است و ما در حوزه های مختلف علوم انسانی پیشرفت قابل توجهی داشته‌ایم اما نقد من به حوزه ها و دانشگاه این است که باید این باور در حوزه ها و دانشگاه و دولت مردان ما نهادینه شود که انقلاب قرار است راه جدید را طی کند، ما در پیچ تاریخی قرار گرفتیم لذا باید در اولین گام این باور شکل گیرد، تمدن لیبرال دموکراسی به بن بست رسیده است ما بنا نیست که مالزی و ترکیه شویم بلکه باور اهمیت دارد تا تحول را ایجاد کنیم.
البته اندازه همین سی سالی که از انقلاب گذشته است پیشروندگی داشته ایم، اما انتظار بیشتر است، لذا در سطح حوزه های علمیه و دانشگاه ما، باید این باور و اضطرار شکل گیرد که بناست یک راه جدید شکل گیرد که شروع این راه از مسیر سوال کردن و مباحثی تخصصی در قالب کر سی های آزاداندیشی است.
متاسفانه جای مسأله و مشکل فراموش می شود، مساله ما تمدن سازی است که برای تحقق آن عوامل مختلفی باید دست به دست هم دهند و لوازم این مساله را در تولید علم حل کنیم.
«خبرگزاری دانشجو»- حوزه های علمیه در این رابطه چه نقشی دارند؟
جمالی: حوزه باید خود را مصدر مدیریت تمدنی جامعه ایران و حتی جامعه جهانی بداند؛ لذا اهمیت برگزاری جلساتی از این دست در حوزه ها بیشتر محسوس است.
البته در اینجا لازم می دانم به این مساله نیز اشاره کنم که باید بدانیم جامعه علمی ما آسیب هایش چیست، ما مشکل مناظره نداریم البته اینکه فضای علمی و پژوهشی ما باید از سیاست زدگی به دور بوده و دغدغه تولید علم در حوزه ها و دانشگاه ها شکل گیرد اهمیت دارد، اما نباید فراموش کنیم که مناظره از پی مساله ایجاد می شود، در حال حاضر مناظرات و کرسی های آزاداندیشی عموما در حوزه مباحث نظری است در حالی که کرسی ها باید معطوف به مسایل عینی جامعه باشند.
«خبرگزاری دانشجو»- حال که بحث به این سمت سوق یافت، به نظر شما اساسا روش ارایه مطالب در کرسی ها باید به چه شکل باشد؟
جمالی: موضوع اول این است که مناظرات باید سازمان دهی شده باشند و نظام دانشگاهی ما پژوهش محور شود تا از قِبَل آن کرسی آزاداندیشی به محتوایی ترین شکل برگزار شود، همچنین مساله دیگر آن است که نباید با سبک قدیم تبلیغ و آموزش را ارایه کنیم و به تعبیر رهبری بخش های مختلف حوزه اعم از آموزش و تبلیغ و پژوهش باید به بالندگی متناسب با اقتضائات امروز برسد، لذا دانشجو باید دغدغه بحث و تبادل نظر را داشته باشد و از سوی دیگر نیز طلبه ماباید طلبه تراز انقلاب اسلامی باشد چنان که در طول تاریخ فقهای ما پیش رونده بودند.
«خبرگزاری دانشجو»- امروز وظیفه حوزه های علمیه در راستای گسترش علوم انسانی اسلامی چیست؟
جمالی: من فکر می کنم حوزه باید بتواند خود را همگام با زمان کند و شرایط امروز را درک کند و بتواند مساله تمدن اسلامی و انقلاب اسلامی را با شناخت موضوعی در راستای پاسخی فراخور به جامعه علوم انسانی دریابد.
«خبرگزاری دانشجو»- به عنوان آخرین پرسش، طلبه و دانشجوی امروز جامعه ایران باید چه مواردی را در راستای برگزاری هرچه بهتر کرسی های آزاداندیشی لحاظ کند؟
جمالی: ببینید، موضوعات مناظره باید معلوم شود و کرسی ها و نظریه پردزای ها باید آدابی داشته باشد یعنی سیاست زده نباشد، در کتاب «منیة المرید» آداب تعلیم و تربیت آمده و راهکارهای مناسبی درباره ادب سخن و گفت وگو ارایه شده است، لذا در ارایه مباحث اولا نباید تعجیل کنیم و در وهله بعد تمامی مباحث باید به خوبی چکش بخورد؛ چراکه می خواهد نظریه شود و ناظر بر موضوعات مبنایی تر باشد.
ارسال نظرات