فیلم «اینجا شهری دیگر است» ارتباطی با فتنه ندارد/ چرا تهیه‌کننده، خجالت می‌کشد فیلم را پخش کند؟

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ فیلم سینمایی «اینجا شهری دیگر است» به کارگردانی احمدرضا گرشاسبی این روزها پس از سه سال که از تولید آن می گذرد روی پرده رفته است. به همین مناسبت گفتگویی داشتیم با کارگردان این فیلم سینمایی که مشروح این گفتگو را پیش رو دارید.

«خبرگزاری دانشجو» - شما بعد از چهارده سال فیلم ساختید؟ چه شد که بعد از این همه سال بیکاری سراغ چنین فیلمنامه‌ای رفتید؟

گرشاسبی: آخرین کار من فیلم سینمایی «بانی چاو» بود. بعد از آن قرار بود چند فیلم سینمایی بسازم که با طرح این فیلم‌ها موافقت نشد، سپس قرار بود سریالی تلویزیونی به نام «لوطی حیدر» ساخته شود که متن آن جزو زیباترین متن‌های تاریخی صدا و سیما و داستان آن ماجرای مجتهد پهلوانی در دوره قاجاریه است. متاسفانه علی‌رغم اینکه آقای ضرغامی دوبار دستور تولید این سریال را صادر کرده بود اما این کار متوقف شد. پروژه حضرت ابوطالب را نیز بنیاد سینمایی فارابی پیشنهاد کرد که متاسفانه آن هم به سرانجام نرسید.

در سال 1390 آقای عبدالله اسفندیاری و رضا محمدی از دوستان شورای بررسی فیلم‌نامه بنیاد سینمایی فارابی فیلم‌نامه‌ای را پیشنهاد کردند که توسط حمید امجد و البته برای تئاتر نوشته شده بود. از آنجایی که من دنبال ثروت و شهرت نیستم به آنها گفتم اگر این فیلم‌نامه با ساختار ذهنی من تناسب داشته باشد وارد کار می‌شوم. وقتی فیلم‌نامه را خواندم بسیار از آن خوشم آمد چون به آرمان‌های فکری من نزدیک بود اما ساختار تئاتری داشت و لازم بود توسط خود نویسنده بازنویسی شود، برای همین قرار شد آقای امجد بازنویسی را شروع کند که متاسفانه حق‌شان ضایع شد و کنار کشیدند.

چند سال قبل که فیلم‌نامه ایشان توسط فارابی تایید شد قرارداد رسمی بسته و مبلغ سه میلیون تومان به ایشان داده و و گفتند هر وقت پروژه به ثمر برسد پول شما را می‌دهیم، الان هم فصلش بود که پروژه به ثمر برسد اما هنوز پول ایشان را نداده‌اند و به شکل عجیبی ایشان را سرخورده کرده‌اند.

به هر حال، پروژه شروع شده بود و من با وجودی که وقت و تمایل نداشتم، متاسفانه در عمل انجام شده قرار گرفتم و اصلاحاتی روی فیلمنامه اعمال کردم و در حدی که دیالوگ‌های از حالت ادبی خارج و تبدیل به محاوره شود، تغییراتی صورت گرفت. از سوی دیگر، جای برخی مضامین در فیلم‌نامه خالی بود از جمله به قاسطین،‌ مارقین و ناکثین که مثلث دشمنی با حقیقت اسلام یعنی امام علی علیه السلام را تشکیل می‌دادند، اشاره‌ای نشده بود.

من امام علی (ع) را روح و نمونه عینی اسلام می‌دانم. به قول دکتر شریعتی: «امام همان ایدئولوژی است که تبدیل به خون و گوشت و پوست شده و زندگی می‌کند». سه مثلث قاسطین، مارقین و ناکثین سه جبهه قدرتمند دشمنی با حق هستند و همیشه در کنار هم به خاطر مطامع دنیوی در برابر حق ایستاده‌اند. جبهه دشمنان رودررو،‌ جبهه‌ احمق‌ها و خرمقدس‌ها و جبهه نقض‌کنندگان عهد و پیمان که جلوی سوءاستفاده آنها گرفته شده، همیشه در طول تاریخ دست در دست هم در برابر حق ایستاده‌اند. من این مسائل را به صورت اشارات کلی در فیلم‌نامه گنجاندم.

«خبرگزاری دانشجو» - آقای سعدی تهیه‌کننده فیلم در مصاحبه‌ای گفته بودند که می‌خواستند فیلم‌نامه بازنویسی شود و مذاکراتی با آقای علیرضا نادری داشتند اما شما اصرار داشتید خودتان کار بازنویسی را انجام دهید.

گرشاسبی: اصلا چنین بحثی مطرح نبود. سوال من از آقای سعدی این است که اگر شما می‌خواستید پول بازنویسی را بدهید چرا با خود نویسنده صحبت نکردید؟ چه کسی بهتر از خود نویسنده می‌توانست این کار را انجام دهد؟ مگر برای شما احراز شده بود که آقای امجد نمی‌تواند این کار را انجام دهد؟

در استانداردهای هالیوود تهیه کننده کسی است که باید در محتوا و کیفیت هنری اثر نیز صاحب نظر باشد اما شما کی در این زمینه هم فکری کردید و چه قدمی برای بهبود بخشیدن به کار برداشتید؟ به هر حال اصلا بحث آقای نادری مطرح نبود و من تازه اسم ایشان را می‌شنوم.

«خبرگزاری دانشجو» - فیلم شما در جشنواره سال 90 اکران شده بود اما چرا میان تولید و اکران آن سه سال فاصله افتاد؟ شایعاتی هم راجع به توقیف فیلم وجود دارد و گفته می‌شود این فیلم در لایه‌های زیرین خود از فتنه حمایت کرده است.

گرشاسبی: در مورد تأخیر در اکران باید از بنیاد سینمایی فارابی این سوال را بپرسید اما در مورد توقیف، به هر حال آقای سعدی اعتقاد دارد این مساله شایعه است!! در مورد مساله فتنه نیز، اگر کسی جرات دارد بگوید کجای این فیلم با فتنه مرتبط است؟ ما فتنه را قدبرافراشتن در مقابل حق می‌دانیم و معتقدیم در طول تاریخ هر کس در مسیر حق باشد قطعا سه جبهه قاسطین، مارقین و ناکثین جبهه واحدی را در برابر او تشکیل می‌دهند. حالا فیلمی در مقابل این مساله ایستاده است، کجای آن به فتنه ارتباط دارد؟

«خبرگزاری دانشجو» - توضیحاتی در مورد بودجه فیلم «اینجا شهری دیگر است» بفرمایید.

گرشاسبی: بودجه این فیلم یک میلیارد و دویست میلیون تومان بود در حالی که الان فیلم‌های آپارتمانی با زیر یک میلیارد تومان تمام نمی‌شوند. من برای هر پلان فیلم نقاشی کشیده بودم و سر صحنه از این نقاشی‌ها استفاده می‌کردیم که این کار باعث شده بود هزینه فیلم 40 درصد پایین بیاید. اگر این روش نبود فیلمبرداری 15 روزه تمام نمی‌شد. ما از ساعت 5 و نیم صبح تا 6 بعدازظهر بدون زمان پرتی فیلمبرداری می‌کردیم و فقط یک بار که باران آمد کار از صبح تا ظهر متوقف شد. از سوی دیگر، ما خرج دکور هم نداشتیم و تنها برای بازیگران لباس دوخته شد. اکیپ هم در اردوگاه میثاق سپاه مستقر شده بود و هزینه اسکان نداشتیم.

شاید قشر عام مخاطب این فیلم نباشد اما کسانی که آن را می‌بینند با همین کاستی‌ها نیز تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند چون به هر حال با این فیلم بعد از سال‌ها یادی از مظلومیت‌های امام علی (ع) می‌شود. حالا باید از آقای سعدی پرسید که چرا سرت پایین است و خجالت می‌کشی این فیلم را پخش کنی؟!

«خبرگزاری دانشجو» - پخش این فیلم را کدام شرکت برعهده گرفته است؟

گرشاسبی: شرکت «آفتاب عالمتاب» از سه ماه پیش اعلام کرد می‌خواهد اکران این فیلم را در دست بگیرد. البته، در این راه موانع زیادی وجود داشت و خود آنها می‌توانند بگویند که این فیلم توقیف بوده یا خیر. چرا الان صاحب فیلم که بنیاد فارابی است باید طوری آن را اکران کند که طی یک هفته، در یک سالن، آن هم در ظهر ماه رمضان و هم‌زمان با جام جهانی و بدون هیچ‌گونه تبلیغ و تیزری پخش شود؟ اگر آقای ضرغامی لطف نمی‌کرد و به این فیلم تیزر نمی‌داد آقای سعدی چگونه می‌خواست این را معرفی کند؟

«خبرگزاری دانشجو»- چرا فیلم شما از بخش مسابقه جشنواره سال 90 بیرون ماند؟

گرشاسبی: قضاوت این مساله با کسانی است که در آن سال فیلم‌ها را دیدند. یعنی شأن و وزن این فیلم در حد فیلم‌های بخش مسابقه نبود؟ آن هم در سالی که جشنواره، کارناوال فیلم‌های صیغه‌بازی و مردان دو همسری بود؟ به نظر من به خاطر محتوای فیلم آن را کنار گذاشتند چون متأسفانه جریانی در مملکت ما وجود دارد و عده‌ای رخنه کرده‌اند که به دنبال رانت‌خواری و مطامع دنیوی هستند. این افراد رنگ عوض کرده‌اند و چاپلوسانه ادعای اسلام می‌کنند اما انگیزه آنها مطامع مادی است.

مثلا یک کارگردان حزب‌اللهی سرشناس تا ده سال پیش در جاده مخصوص کرج زندگی می‌کرد اما وقتی ما دنبال اجاره دفتر رفته بودیم آژانس معاملات ملکی می‌گفت خانه فلانی را 120 میلیارد تومان قیمت گذاشتیم اما حاضر نشده بفروشد. خب، معلوم است که این مال مزه داده و نمی‌خواهد آن را از دست بدهد. اینها مخالفت و جوسازی کرده و ذهن‌ها را خراب می‌کنند.

به مملکت ما، آمریکا، اسرائیل، وهابی‌ها و مجاهدین خلق نمی‌توانند کوچکترین آسیبی بزنند چون اگر می‌توانستند تا الان این کار را کرده بودند اما چیزی که می‌تواند به راحتی به این انقلاب ضربه بزند و آن را به زانو در بیاورد از داخل و مسلمان نماهایی هستند که چهره خود را زینت داده‌اند اما در باطن به دنبال خواسته‌های شخصی خود می‌باشند. امام حسین(ع) فرمود: هنگامی که صحبت از هزینه کردن برای دین می‌شود، دیندار واقعی کم است. دیندار واقعی کسی است که از جیب خودش برای امام علی(ع) خرج کند نه اینکه سودش را از پروژه امام علی(ع) بردارد.

الان مسلمان‌ نماهایی به نام داعش در کشور عراق جنایت می‌کنند و من به عنوان یک فیلمساز مسلمان می‌خواهم به داعش پیغام ‌دهم که اگر شهامت دارید مستند جنایات خود را براساس قرآن و سنت رسول‌الله (ص) بیان کنید تا من براساس کتاب‌های خودتان بگویم کارهای شما جنایتکارانه و کفر و شرک محض است.

سران منحرف و مشکوک داعش کارهایی انجام می‌دهند که برخی از آنها ناشی از جهل است زیرا آنها تحت تأثیر کسانی هستند که با روح اسلام حقیقی دشمنی دارند. کجای قرآن به شما اجازه می‌دهد 1700 بی گناه را که با شما نمی‌جنگند قتل عام کنید؟ اگر شما مدعی پیروی از پیامبر(ص) هستید بگوید پیامبر (ص) در کجای زندگی خود با اسیر این‌گونه رفتار می‌کرد؟ پیامبر(ص) فرموده بود: مؤمن با ترور (یورش ناگهانی به قصد کشتن) مخالف است.

«خبرگزاری دانشجو»- فیلم‌های تاریخی با جنبه‌های مذهبی در تلویزیون ایران ساخته شده‌اند اما در سینما این مساله کمتر وجود داشته و در موارد معدودی نیز این فیلم‌ها موفقیت کمی داشته‌اند. شما هنگامی که به سراغ این فیلمنامه رفتید نگران این مساله نبودید؟

گرشاسبی: بودجه فیلم بسیار کم بود، اگر بودجه بیشتر بود با احتیاط بیشتری سراغ آن می‌رفتم. از طرفی، می‌دانستم این فیلم در مناسبت‌های مذهبی مختلف پخش خواهد شد و مخاطب خاص خود را دارد. در شب‌های قدر چندین میلیون نفر در مراسم احیاء شرکت می‌کنند. حتی اگر ما فرض کنیم که یک یا دو میلیون نفر از آنها فوق العاده عاشق امام علی(ع) هستند آیا این تعداد دوست ندارند این فیلم را ببینند؟ اگر این اتفاق بیفتد و فیلم درست معرفی شود مخاطب زیادی خواهد داشت و فروش زیادی می‌کند. البته، من ادعای زیادی روی این فیلم ندارم اما حداقل می‌توانست هزینه خود را در بیاورد.

«خبرگزاری دانشجو» - الان چه کار جدیدی در دست ساخت دارید؟

گرشاسبی: در حال حاضر به دنبال ساخت فیلمنامه «ابوطالب (ع)» هستم و تصمیم دارم بودجه آن را از خارج از کشور تأمین کنم چون در داخل کشور به دلیل مافیایی که وجود دارد امکان ساخت آن فراهم نمی‌شود. یک طرف ترکیه‌ای قرار شده 50 درصد هزینه‌های ساخت فیلم را تقبل کند.

فیلم ابوطالب (ع) قرار است به زبان انگلیسی ساخته شود و نسخه ترجمه شده آن به انگلیسی را برای آمریکایی‌های فرستاده‌ام. نظر آنها این بود که هرکس این فیلمنامه را می‌خواند عاشق محمد (ص) می‌شود اما کاستی این فیلمنامه این است که چون خودت به تاریخ اسلام مسلط هستی حواست نبوده که مخاطبانی قرار است این فیلم را ببینند که با تاریخ اسلام آشنا نیستند. به هر حال، قرار است در معرفی چند شخصیت مثل ابوجهل، ابولهب و ابوسفیان تکنیکی‌تر عمل شود. البته خودم ترجیح می‌دهم یک غیر مسلمان در بحث تکنیکی فیلمنامه به من کمک کند.

بازیگران این فیلم همه خارجی هستند و از کشورهای آمریکا، مصر، سوریه و ... انتخاب شده‌اند. مثلا بازیگر نقش ابوسفیان، مسعود غسان است که در فیلم kingdom of heaven (قلمرو بهشت) ریدلی اسکات نقش صلاح الدین ایوبی را بازی کرده بود. همچنین نقش ابوجهل را قرار است یک بازیگر سوری ایفا کند. دو بازیگر زن آمریکایی هم که چهره‌هایی شرقی دارند نقش‌های هند و ام جمیل را ایفا خواهند کرد. مدیر فیلمبرداری پروژه نیز جان متیسون فیلمبردار فیلم‌های گلادیاتور و kingdom of heaven خواهد بود.

می‌خواهم این فیلم پخش بین‌المللی داشته باشد و به همین دلیل از عوامل خارجی استفاده خواهم کرد. فیلم‌های ما در خارج پخش نمی‌شوند چون هم مشکل فیلمنامه دارند و هم این که جنبه‌های تجاری در آنها رعایت نمی‌شود. این در حالی است که متخصصین پخش‌های بین‌المللی شاخصه‌هایی دارند که باید در فیلم رعایت شود تا آن فیلم توجیه تجاری داشته باشد. مثلا آنها برای هر فیلمنامه پکیجی ارائه می‌دهند و ممکن است عواملی مانند تدوینگر، موزیسین، بازیگر و ... را برای هر فیلمنامه‌ای مشخص کنند.

اوایل کار، تهیه کننده فیلم آقای محسن علی اکبری بود اما وقتی کار متوقف شد ایشان کنار کشیدند و حالا خودم کار تهیه آن را دنبال می‌کنم. اما تهیه کننده‌ای از ترکیه آمادگی خود را اعلام کرده که به محض تأمین50 درصد بودجه توسط یک نهاد معتبر، برای تأمین 50 درصد هزینه باقیمانده پروتکلی در استانبول امضا ‌شود.

طی سال‌های گذشته هر بار که پروژه می‌خواست شروع شود مافیای قدرتمند زیرآب کار را می‌زدند. ترکیه‌ای‌ها به من گفتند نشستی با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی داشتیم و آنها وقتی متوجه شدند ما حاضریم 50 درصد این بودجه را بدهیم اعلام آمادگی کردند تا بقیه بودجه را تأمین کنند اما فرادی آن روز منصرف شدند، یعنی از یک جایی آنها را منصرف کردند. آقای اسلامی‌مهر مدیر وقت سیما فیلم نیز گفتند من بودجه این فیلم را می‌گیرم و بانی این فیلم می‌شوم اما سه روز بعد دیگر جواب تلفن ما را هم ندادند.

پروانه ساخت فیلم دیگری به نام «راه بی برگشت» را نیز گرفته‌ام و به دنبال اسپانسر آن هستم. این قصه، داستان روز جامعه و سرگذشت یک دختر 24 ساله است که با یک پیغام تلفنی مرموز مواجه می‌شود. قرار است برخی از صحنه‌های این فیلم در آمریکا و ترکیه گرفته شود.