حاشیه‌ای بر «درحاشیه» مهران مدیری

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» پخش سریال طنز «درحاشیه» از ۶ فروردین هرشب از شبکه سوم سیما آغاز شده و نمایش آن از رسانه ملی همچنان ادامه دارد. پیش از نوروز ۹۴ نیز گروه بسیاری از هواداران مدیری منتظر بودند تا پس از 6 سال دست پخت جدید وی را«در اتاق عمل» ببینند و بچشند. سریالی که از همان ابتدای کلید خوردنش، چشم های زیادی را برای پخش آن روشن نگه داشت. آن چیزی که «اتاق عمل» را از نقطه امن خود به «مرکز حاشیه» کشاند، شاید اعتراض جامعه پزشکی و در راس آن سازمان نظام پزشکی بود . سریالی که به دلیل پرداختن به اتفاقات یک بیمارستان، این گروه حساس را حساس تر کرد. و اتاق عملی که قرار بود از زمستان 93 در شبکه پنج به روی آنتن برود، در آذر ماه خبر توقف تصویربرداری آن اعلام شد. اما سرانجام مدیری با برخی اصلاحات ادامه تصویربرداری فیلم خود را از سَر گرفت.

با خبر آغاز پخش سریال مهران مدیری،‌ مخاطبان سیما بسیار خوشحال شدند اما گویا حاشیه های این سریال پخش نشده پایان نداشت تا جایی که وزیر بهداشت به پور محمدی معاونت سیما نامه می‌نویسد، و پورمحمدی نیز در جواب می‌گوید: «در مجموعه «در حاشیه»، مسایل جدی صنفی پزشکان، پیراپزشکان و پرستاران محترم مورد توجه بوده و از هرگونه تحقیر و طعن بر اساس وظایف ذاتی رسانه پرهیز شده است».

در این بین اقدام عملی نظام پزشکی مبنی بر نظرسنجی برای اعتراض حضوری (با کسب مجوزهای لازم) به پخش برنامه هتاکانه "در حاشیه" و رویه صدا و سیما برای نمایش یک دوقطبی بین پزشکان و رسانه، مبین شکاف عمیقی بین زاویه نگاه جامعه پزشکان و اهالی رسانه بود. تا جایی که در این فاصله و شکاف جایی برای دیدگاه مردم در نظر گرفته نشده است و هریک از طرفین دعوی،‌ سعی در اثبات حقانیت خود و پیروزی به هر قیمتی دارد. اولی با اعتراض و حاشیه سازی و دومی با نمایش مصاحبه‌هایی پیرامون ضرورت افزایش نقد پذیری در اصناف و اقشار.

اما این اعتراضات تا کی ادامه خواهد داشت؟‌

هر نوبه که کارگردان یا هنرمندی به تصور نمایش معضل و مشکلی اجتماعی طرحی در ذهن خود می پروراند باید از همان ابتدا پاسخ به اعتراض صنف، قوم یا مردمی را به موازات خط اصلی داستان در ذهن خود بپروراند. چراکه هر شخصیتی که در اثر وی وجود داشته باشد ناگریز از یک شغل، بوم و نوع گویش است. و بهره گیری از این ویژگی‌ها می تواند صاحبان آن حرفه، بوم و لهجه را بر انگیزد و برانگیزاند. البته کارگردانان زیرک مدت‌هاست که شخصیت‌های خود را کارمند و دانشجو معرفی می‌کنند تا حواشی کمتری برای گروه تولیدکننده داشته باشد. برخی مواقع که ناگزیر از انتخاب شغل برای کاراکتر خود بودند از مشاغل عمومی و آزاد بهره می بردند تا هزینه کمتری برای آنها داشته باشد. اما انگار جامعه پزشکی تافته ای جدا بافته است. چراکه هم در این اثر و هم در آثاری نظیر ساختمان پزشکان نیز شاهد اعتراض سخت ایشان بوده‌ایم. حال آنکه در جریان پخش «درحاشیه» تا کنون کسی نسبت به توهین مستقیمی که به شخصیت «نعش‌کش» (که به بدترین وجه و در هیبت یک زامبی معرفی) شده است اعتراضی نکرده است.

شکی نیست که موقعیت‌هایی نظیر پخش سریالی این چنین، فرصت مناسبی است تا ظرفیت نقدپذیری پایش و ارتقا یابد و بستری است که یادآوری کنیم که هیچ صنفی مصون از نقد نیست و «خوب» و «بد» در هر صنفی وجود دارد. اما در دعوای پیش آمده بر سریال مدیری نکته اصلی که باید هویدا شود و موضع جامعه پزشکی به آن مشخص شود اینجاست؛ اعتراض جامعه پزشکی به شغل انتخابی برای شخصیت‌های «درحاشیه» است یا به  رفتار بد، اعمال غیر حرفه‌ای، بی اخلاقی‌ها و کژانگاری پزشکان بیمارستان «حاشیه»؟

پاسخ به این سوال بر طرف کننده بسیاری از مشکلات می‌باشد. اگر ایراد به شغل شخصیت‌هاست که زیرکی مدیری اجازه اعتراض نمی‌دهد، چراکه هیچکدام از شخصیت‌ها پزشک نبوده و خود را پزشک می‌دانند. و شاید تنها پزشک معرفی شده استاد دکتر صحرایی بود که فردی خوش‌قلب و سالم معرفی شده و حتی اجباری به پرداخت ویزیت ندارد. مدیری میداند که ورود طنز به ساحت پزشکی باید به مراتب ظریف تر از ورود و پرداخت به سایر اصناف باشد.

اما اگر اعتراض به نمایش سوء رفتار پزشکان است، چرا تا کنون صدای اعتراضتان بلند نشده؟ اینها چیزی نیست که امروز و دیروز به وجود آمده باشد. سالهای سال است که مردم با آنها مانوسند و طنزی ریشه دار را در کوچه و خیابان ایجاد کرده است. شاید اگر با دیدن اولین تخلف صدای اعتراضتان بلند شده بود امروز نیازی به نظرسنجی و بیانیه و مکاتبه نبود. چراکه با اعتراض و اصلاح درون گروهی،‌باب ورود طنز پردازان و بهره برداری از ضعف‌های موجود گرفته می شد.

در این میان به نظر می‌رسد تنها فردی که بیشتر باید برای دیدگاه مردم احترام قائل باشد، شخص مدیری است، چراکه مخاطب اصلی فعالیت‌های وی مردم هستند،‌ اما در عمل، فاصله نزدیکی بین فضای فکری طنز مدیری و طنز عامه پسند رویت نمی‌شود. مدیری هم باید مراقب باشد ماحصل تلاشش توهین به پزشکان سخت‌کوش و بی ادعایی نباشد که سالهاست رنج و مرارت ارتقا سطح پزشکی کشور را به دوش کشیده اند.

البته ویژگی‌های شخصی طنز پردازان حاضر در «حاشیه» خنده را بر لب مخاطب می‌کشاند و دغدغه های مطرح شده در این اثر نیز نوعی همنوایی مقدس بین مردم و فیلمساز در مقابل تخلفات پزشکی که مدت زیادی بدنه اجتماعی را به خود درگیر نموده را ایجاد کرده؛ اما به گواه بسیاری از مخاطبان، «درحاشیه» هنوز جایگاه اصلی خود را نیافته و به قول هنرمندان «هنوز در نیامده».