آیا منتقدان به ظریف اعتماد دارند؟
به گزارش گروه سیاسی «خبرگزاری دانشجو»، پرونده هسته‌ای ایران به گفته اغلب ناظران از پیچیده‌ترین موضوعات بین‌المللی است که گره‌های بسیار در آن افتاده است، منافع کشور‌ها و بازیگران بسیاری به این پرونده گره خورده است، از حریفان منطقه‌ای ایران و شیخ نشین‌های حاشیه خلیج فارس تا لابی صهیونیستی در غرب و تل‌آویو. در واقع مساله هسته‌ای ایران رشته در هم پیچیده‌ای را می‌ماند که دیپلماتهای دو طرف می‌بایست با طمانینه و تدبیر برای گشودن یکایک این گره‌ها تلاش کنند. پرونده اختلافات هسته‌ای ایران و کشورهای غربی عمری ۱۲ ساله دارد.
سابقه فعالیت‌های هسته‌ای ایران به دوران قبل از انقلاب اسلامی برمی گردد و در این دوران موافقت‌نامه‌های متعددی در زمینه همکاری‌های هسته‌ای در حوزه‌های مختلف بین ایران و کشورهای غربی منعقد گردید.
دولتهای گذشته هرکدام در شرایط سیاسی و اجتماعی که در آن قرار داشتند تلاشهایی را برای اثبات حق قانونی در استفاده از انرزی صلح آمیز هسته‌ای به کار گرفتند.
ژنو، اسلامبول، بغداد، مسکو و در آخرین مرحله آلماتی، پنج ایستگاهی بود که قطار مذاکرات هسته‌ای ایران ظرف نزدیک به ۶۹ماه، تحت هدایت سعید جلیلی، پشت‌سر گذاشته شد و با روی کار آمدن دولت یازدهم، پیگری دور جدید مذاکرات هسته‌ای به محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان محول شد.
دکتر ظریف دارای سوابق اجرایی طولانی در سمت‌های حساس وزارت امور خارجه است کـه از جملـه بــه مدت ۱۰ سال مسـئولیت معاونت حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه را به عهـده داشته و ۵ سال سفیر و نماینـده دائـم در سازمان ملل متحد در نیویـورک بوده است.
وی در طـول خـدمت چنـدین بـار بـه عنوان مدیر نمونـه ملی و دستگاهی شناخته شده است.
ظریف مسئولیت‌های گوناگون و مهم بین‌المللی نیز احراز کرده است کـه مهمترین آنهـا ریـیس کمیتـه حقـوقی مجمـع عمـومی ملـل متحـد، رئـیس کمیسیون فرهنگی یونسکو، عضـو گروه حقوقـدان برجسته اصـلاح منشور سازمان کنفرانس اسلامی، معاون مجمع عمومی ملل متحد، رئیس کمیسیون خلع سلاح ملل متحد و رئیس کمیته سیاسی دوازدهمین اجلاس سران عدم تعهد در دوربان اسـت.
وی مسئولیت سیاسی برگزاری اجلاس سران کنفرانس اسلامی در تهران و ریاست ستاد برگزاری اجلاس تاسیسی بـین‌المجالس اسلامی در تهران را نیز به عهده داشت.
اما محمد ظریف در حالی سکاندار دستگاه دیپلماسی ایران شد که در دوران مسئولیتش به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل، تلاش همه‌جانبه‌ای برای صلح آمیز معرفی کردن پرونده هسته‌ای ایران داشت، توانست دستاوردهای چشمگیری را در این زمینه داشته باشد. ظریف در آن مقطع تلاش زیادی برای معرفی ایران در سطح مجامع سیاسی، رسانه‌ای، علمی و فرهنگی آمریکا داشت که مورد استقبال دوستداران ایران و حتی پذیرش برخی مخالفان قرارگرفته بود، به نوعی که برخی تلاش می‌کردند برای خنثی‌سازی کارکرد موفق وی در معرفی چهره انسانی و اخلاقی نظام جمهوری اسلامی، او را جدا از نظام معرفی کرده و معیار نامناسبی برای ارزیابی جمهوری اسلامی بدانند.
آنچه از سوابق و علایق ظریف کاملا هویداست، این است که این دیپلمات کارکشته همواره به دنبال رفع شکاف‌های موجود میان ایران و قدرت‌های جهانی بوده است.
تیم مذاکره کننده توانست در این سال‌ها مقابل شش قدرت جهان قرار گیرد و هم چنین در برابر اجماعی که آن‌ها از آن حرف می‌زنند بایستید و با صلابت از حقوق ملت دفاع کند.
به گفته محمد جواد ظریف که از زبان خود گفته است: «یکی از دلایل اشراف من به موانع و سختی‌ها به مسئولیت قبلی من بازمی‌گردد. پیش از انتخابم در سمت وزارت خارجه و در زمانی که شرایط پرونده هسته‌ای به وضعیت حادی نزدیک شده بود (ارجاع پرونده هسته‌ای به شورای امنیت و افزایش تحریم‌ها) بنا به دلایلی از سمت خود کنار گذاشته شده و بازنشسته شدم و در نتیجه به مدت شش سال مسائل را خارج از محیط تصمیم‌گیری بررسی می‌کردم و کاملاً آگاه بودم شرایط سختی حاکم شده است. اما بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و حضور پرشور مردم در انتخابات که حکم به اتخاذ روشهای مبتنی بر تعامل، منطق و عقلانیت دادند، حجت بر من تمام شد و ناچار به پذیرش مسئولیت وزارت شدم در حالی که طالب آن نبودم اما وقتی این مسئولیت واگذار شد، به دنبال آن احساس وظیفه سنگینی شکل گرفت و تصور کردم باید به سهم کوچک خودم این وظیفه را بدرستی انجام دهم.»
در این مدت مجلس و نمایندگان قدر‌شناس زحمات دولت و تیم مذاکره کننده هسته‌ای بوده و در عین حال مجلس با چشمان هوشمند ناظر بر مذاکرات است و در جاهایی که نیاز به تذکر باشد تذکر داد و در این مدت آنچه که از زبان نمایندگان بیان شده بر این اساس بوده که همه باید مراقبت کنند، تیم مذاکره کننده هم باید مراقبت کند، همه باید نگران رفتار غربی‌ها هم باشیم زیرا دیوار بی‌اعتمادی را بسیار بلند کرده‌اند.
و حتی نمایندگان در مقطعی با صدور بیانیه از تیم مذاکره کننده حمایت کردند اما آن‌ها بار‌ها با تاکید بر لزوم داشتن اعتماد و اطمینان به تیم مذاکره کننده گفتتند که با توجه به سوابق تاریک گذشته آمریکا و همپیمانانش نباید اظهارات آن‌ها را به عنوان ملاک صحبت‌ها قرار داد و در مقابل مسئولانمان را زیر سوال برد.
با جستجویی ساده و بررسی کوتاه می‌توان به راحتی متوجه شد که قطعا تمام مسئولان به ویژه نمایندگان مجلس به وزیر امور خارجه و تیم مذاکره کننده اعتماد دارند و مطمئن هستند که ظریف و تیم هسته‌ای براساس اصول ترسیم شده از سوی رهبر معظم انقلاب و خطوط قرمز نظام حرکت می‌کند کمااینکه نمایندگان مجلس زمانی که یقین بداندند وزیری را باید استیضاح کنند به مجلس فراخوانده و حتی تا مرز برکناری پیش می‌روند اما در مدت ۱۸ ماهی که قطار مذاکرات به عهده وزیر امور خارجه کشورمان بوده چنین حرفی بیان نشده و شاید این گوشه‌ای از اعتماد نمایندگان ملت به تیم مذاکره کننده ایرانی است.
۳ آذر ۹۲ ایران و گروه ۱+۵، توافقنامهٔ ژنو را به امضا رساندند و هر یک از دو طرف در ازای امتیازاتی که از طرف مقابل دریافت کردند، متعهد به انجام برخی تعهدات شدند که یکی از چالشی‌ترین این موارد، بحث خودداری از اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران بود اما نکتهٔ اصلی این‌جاست که در توافق ژنو برای راستی‌آزمایی این‌که ایران به تعهدات خود عمل کرده یا نه؛ مسئول آن تعیین شده و آژانس قرار است این کار را انجام دهد و این نهاد نیز تاکنون در دو گزارش رسمی خود تأیید کرده که ایران بند به بند تعهدات خود در ژنو را انجام داده است و حتی وزارت خارجهٔ آمریکا نیز هفتهٔ گذشته در گزارشی همین موضوع را اعلام کرد.
با این حال، عملکرد آمریکا طی هشت ماه سپری‌شده از توافق ژنو، نشان می‌دهد برخلاف ادعاهایی که مطرح می‌شود ماشین تحریم آمریکا علیه ایران متوقف نشده است. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده به‌ویژه بر پایهٔ گزارش وزارت خزانه‌داری آمریکا در طی حدود هشت ماه پس از توافق ژنو بیش از ۵۵ مورد تحریم جدید از سوی آمریکا علیه شرکت‌ها، بانک‌ها و افراد با ادعای ارتباط با برنامهٔ هسته‌ای ایران یا مسائل حقوق بشر و تروریسم اعمال شده است. البته این تعداد شامل موارد جزئی نیست که قطعاً تعداد این تحریم‌ها را افزایش خواهد داد. همچنین اتحادیه اروپا نیز ۱۷ شرکت و فرد را در ارتباط با ایران تحریم کرد. این اتحادیه در تاریخ هشت آذر ۹۲، «شرکت مدیریت ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای ایران» و ۱۶ شرکت کشتیرانی را با ادعای حمایت از برنامهٔ هسته‌ای و دور زدن تحریم‌ها، تحریم کرد.
اما شاید لازم باشد دکتر ظریف برای نقد‌ها و نظرات احترام ویژه‌ای قائل شود در عین حال برای دریافت نظرات کار‌شناسی اهمیت دهد و این را به مثابه بی‌اعتمادی و عدم خوش بینی به فرزندان ایران تلقی نکند.
هرچند که به گفته رهبر معظم انقلاب اسلامی «انتقاد نباید طوری باشد که اعتماد عمومی را از مسئولینی که مشغول به کار هستند، سلب کند و موجب بی‌اعتمادی عمومی شود، همچنین انتقاد نباید همراه با اهانت و روشهای خشم آلود باشد..... هیچ اشکال و مانعی ندارد که برخی افراد که روش، رفتار، حرف و سیاست دولت را قبول ندارند انتقاد کنند اما انتقاد‌ها باید در چارچوب منطقی بیان شوند»
البته باید پذیرفت در این میان کسانی هستند که با در نظر نگرفتن مصلحت‌ها و ملاحظات بین‌المللی در مذاکرات، نقدهایشان از دایره انصاف خارج شده و بهتر است برای آنکه تیم مذاکره کننده بتواند از مشورت‌ها و نقدهای دلسوزانه بهره ببرد این قبیل مواضع را از نقدهای منصفانه تمییز دهد.
به سادگی می‌توان فهمید فضای کلی مجلس فضای کمک و همکاری است و البته اگر نقدهایی هم بعضی افراد دارند عمدتا دلسوزانه است که دوست دارند جزئیات توافق بررسی شود و توافق حساب‌شده‌ای باشد تا آمریکایی‌ها و غربی‌ها از آن سوء‌استفاده نکنند.
نمونه بارز خلف وعده‌ها بار‌ها و بار‌ها تکرار شده و انچه مورد تاکید نقادان است بر این اساس بوده که ایران در رابطه با مذاکرات هسته‌ای سابقه موافقتنامه سعدآباد را دارد که در آن پس از توافق تفسیر به تعطیلی غنی سازی در ایران کردند از طرفی دیگر ایران سابقه به اصطلاح مدالیته را دارد که براساس آن قرار بود غربی‌ها ایراداتی را در این حوزه به ما ارائه کنند تا ما به آن‌ها جواب دهیم که این ایرادات حدود ۶ ایراد کلی بود که جمهوری اسلامی ظرف ۶ ماه به آن‌ها پاسخ داد و قرار بود که ایرادات جدیدی مطرح نشود اما کشورهای غربی خلف وعده کرده و ایرادات تازه‌ای را مطرح کردند.
با این تفاسیر نباید از سیاست‌های غیرقابل اعتماد آمریکایی‌ها، غافل شد، زیرا سابقه آن‌ها در گذشته نشان داده است که در مقابلشان باید گام‌ها را با احتیاط و در عین حال هوشمندانه برداشت.
ملت ایران تنها به کسانی بی‌اعتمادند که در ۳۵ ساله گذشته زیر فشارهای کشورهایی بودند که خود بر علیه بشریت جنایت کرده‌اند و از انواع سلاحهای اتمی، شیمیایی و میکروبی استفاده کرده‌اند و دیگران را متهم به بی‌اعتمادی می‌کنند اما منتقدان همواره بر این مهم تاکید دارند که ما هوشمندانه، با احتیاط و با درک این نکته که در مقابل ما آمریکایی است که بار‌ها ثابت کرده غیرقابل اعتماد است باید پیش برویم.
گزارش: نیره ساری
ارسال نظرات