وقتی دستان خالی موافقان «طرح برجام»، کار را به «رُمان‌گویی» در مجلس کشاند!

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، سرانجام پس از کش و قوس های فراوان طرح پرحاشیه و جنجالی مجلس که طراحانش آن را «طرح اقدام متناسب و متقابل جمهوری اسلامی ایران برای اجرای برجام» می نامیدند؛ روز گذشته در صحن مجلس با کمی بیش از 50 درصد آرا و اصطلاحا میلیمتری و ناپلئونی و با 139 موافق در برابر 112 ناموافق – 100 مخالف و 12 ممتنع – به تصویب رسید تا به عقیده ی بسیاری از کارشناسان، نمایندگان مجلس رای به خلع ید مجلس در موضوع برجام بدهند.

در شرایطی که قرار بود موضوع بررسی این طرح دستورکار چهارم مجلس باشد اما حضور جواد ظریف و معاونانش از ابتدای جلسه نشان می داد پیش از آغاز جلسه هماهنگی هایی برای تبدیل طرح به دستورکار نخست انجام شده است. به این ترتیب در همان ابتدای جلسه تعدادی از نمایندگان عضو فراکسیون رهروان – نزدیک به علی لاریجانی – خواستار جابجایی دستورکار شدند تا حامیان این طرح بحث برانگیز خیلی منتظر نمانند.

مدیریت مجلس به شیوه ی بزن و در رو!

از مدتها پیش مشخص بود که ذوق زدگان یا به تعبیر مقام معظم رهبری «بی خیالان و سهل اندیشان» حاضر در مجلس قصد دارند تا برجام را با دستپاچگی و بدون توجه به اشکالات فراوان و خطرناک آن که در تضاد آشکار با امنیت ملی و استقلال کشور است، به تصویب برسانند. این رویه در نحوه ی اداره ی جلسه ی دیروز توسط علی لاریجانی به خوبی مشهود بود. از تلاش برای دور زدن آیین نامه ی داخلی مجلس کوتاه کردن زمان صحبت های مخالفان و موافقان گرفته تا بی توجهی به درخواست بیان تذکر توسط نمایندگان.

لاریجانی در جایگاه ریاست جلسه قصد داشت با خلاصه کردن اظهارنظرها به دو نفر موافق و دو نفر مخالف، هرچه زودتر سر و ته قضیه را هم آورده و به این دل نگرانی مشترک با دولت پایان دهد. این اقدام اما واکنش نمایندگان را در پی داشت. جمعی از نمایندگان مخالف طرح با تجمع در برابر جایگاه به این اقدام غیرقانونی اعتراض کردند. بی توجهی آشکار رئیس جلسه به آیین نامه حتی صدای موافقان طرح را نیز درآورد و مهرداد لاهوتی نماینده ی لنگرود که از موافقان طرح بود در تذکری به لاریجانی گفت: "طبق ماده 112 آیین نامه ی داخلی مجلس در مورد عهدنامه ها باید سه ساعت در مجلس وقت گذاشته شود و طرح ها و لوایح مهم نمایندگان می توانند 15 دقیقه صحبت کنند." این انتقادات لاریجانی را مجبور به تمکین از قانون و دادن وقت صحبت به مخالفان و موافقان طرح کرد.

از سوی دیگر نحوه ی برخورد رئیس مجلس با تذکرات نمایندگان که به مدیریتی دیکتاتومآبانه شباهت داشته و زیبنده ی مجلس شورای اسلامی به عنوان نماد مردمسالاری نبود؛ اعتراضهای فراوانی را ایجاد کرد و حتی علیرضا زاکانی به وی تذکر داد که رئیس مجلس هم یک نماینده مانند سایر نمایندگان است. این سخنان تلویحا حاوی این نکته بود که رئیس مجلس اجازه ندارد خود را بالاتر از سایر نمایندگان دانسته و دست به قانون گریزی بزند.

نکته ی جالب توجه دیگر دفاع یک تنه و تمام قد لاریجانی از طرح بود به گونه ای که در برابر هر تذکر یا مخالفتی، به سرعت موضع گیری کرده و چهره ی مدافع به خود می گرفت. این مسئله نیز از اعتراض نمایندگان بی نصیب نماند هرچند با توجه به اینکه طرح فوق بنابه اظهارنظر برخی از نمایندگان از جمله سید محمود نبویان، طرح شخص لاریجانی بوده است چندان عجیب به نظر نمی رسد.

روضه خوانی موافقان در پاسخ به مخالفت کارشناسی

موضوع مخالفت ها و موافقت ها اما خود حکایت جالبی دارد. اگرچه مصوبه ی روز گذشته مجلس به فی نفسه بی خاصیت بوده و با مطالعه ی بندهای آن به روشنی می توان به بی خاصیت بودنش پی برد و از همین رو یکشنبه ی اخیر مجلس، یکشنبه ای سیاه بود که تا ابد به عنوان یکی از روزهای تلخ تاریخ از آن یاد خواهد شد، اما با  به عقیده ی اغلب کسانی که مشروح جلسه ی روز گذشته را شنیده اند، اگر این حادثه تنها یک خیر داشته باشد، مقایسه ی غنای استدلالهای مخالفان و موافقان طرح است.

دیروز در حالی که همه ی مخالفان طرح با دلایل منطقی و استناد به متن برجام و قطعنامه به اظهار نظر می پرداخت، تقریبا قریب به اتفاق موافقان ترجیح دادند تا با توسل به اظهارات شاعرانه و حماسی و بعضا ایراد اتهام علیه مخالفان فضا را احساسی کرده و در میان هیاهو و جنجال حرف خود را به کرسی بنشانند. برخی معتقدند از جمله دلایل اصلی این سبک دفاع از طرح، اولا حفره ها و اشکالات بسیار زیاد موجود برجام است که جای دفاع از آن را باقی نمی گذارد و در وهله ی بعد، بی اطلاعی نمایندگان موافق از متن برجام است. به این ترتیب به نظر می رسد بد نبود اگر پیش از ورود نمایندگان به صحن، میزان اطلاع آنها از مفاد برجام مورد تحقیق قرار می گرفت.

شاید تنها حمایت شبه فنی که در این جلسه از برجام صورت گرفت سخنان علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی باشد. هرچند نادرست اغلب سخنان او برای همه ی کسانی که مختصر اطلاعی از تعهدات ایران در برجام دارند روشن بود و همین مسئله سبب اعتراض جمعی از نمایندگان به ادعاهای نه چندان دقیق او شد. شاید همین مسئله بود که صالحی را بر آن داشت تا ادعاهای خود را در پوشش فضای تراژیک فیلم هندی گونه پنهان کرده و به احساسی کردن بیشتر موقعیت کمک کند.

به هر حال طرح ناقص و ناکارآمد برجام در مجلس به تصویب رسید در حالی که موافقان برجام برخلاف ادعاهایشان در «فتح الفتوح» نامیدن توافق، حاضر نشدند با رای گیری علنی موافقت کرده و این طرح را به نام خود در تاریخ ثبت کنند.

در این میان اگرچه بسیاری از آگاهان از مفاد برجام دلواپس استقلال و امنیت ملی کشور هستند، در مقابل وندی شرمن معاون وزیر خارجه آمریکا نمی تواند خوشحالی خود را از طرح فوق پنهان کند. وی می گوید: "هیچ یک از بخش های طرح یک فوریتی مجلس مانع اجرایی شدن برجام نیست که نیاز امروز ما و کاخ سفید باشد" او البته ظاهرا از این دستاورد چنان سرمست است که به واکاوی آنچه منجر به این پیروزی بزرگ برای آمریکا که شاید مقامات این کشور به خواب هم نمی دیدند می پردازد؛ شرمن می گوید: "آقای روحانی می خواهد اجرای برجام قبل از انتخابات (مجلس در ایران) باشد"