درخشش شاخصی اشتباهی در صدر تالار شیشه‌ای!

به گزارش خبرنگار اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»، این روزها با رشد قابل توجه بازار سرمایه، شاهد رشد بیش از 1500 تا 2000 واحدی شاخص این بازار به صورت روزانه هستیم. این در حالی است که در بهترین حالت قیمت سهام روزانه حداکثر تا سقف پنج درصد می تواند رشد کند. تاملی کوتاه بر این موضوع، شائبه اشتباه بودن فرمول و پارامتر مورد استفاده در سنجش شاخص کل بازار سرمایه را در ذهن‌ها تداعی می کند.

این فرمول محاسباتی از آذر ماه سال 1387 تاکنون و بارها و بارها مورد اعتراض قرار گرفته تا جایی که برچسب شاخص دروغین، نماگرهای قلابی را از آن خود کرده و در مقاطعی اتهام دستکاری و شاخص سازی را به بورس و مديران آن زده است.  تداوم موج نارضایتی معامله گران و کارشناسان از روند حرکتی این نماگر و رقص آن پیش چشم سرمایه گذاران و سهامداران موجب شد تا از سال گذشته شاخص کل هم وزن نیز در کنار شاخص کل قرار گیرد چرا که به گفته کارشناسان شاخص هم وزن، معیار بهتری برای بیان روند قیمت سهام و کلیت بازار است. اما مشکل اینجاست که برپایه یک باور سنتی و البته اشتباه همیشه نگاه ها به شاخص کل بوده و توجه چندانی به دیگر شاخص های بازار سرمایه از جمله شاخص هم وزن نمی شود.

اشتباه بودن شاخص کل تنها در زمان رشد قیمت‌ها در بازار سرمایه دیده نمی شود و در زمان افت قیمت ها نیز همین برآیند دروغین وجود دارد. در این زمان ها در حالی شاخص کل به میزان ناچیز و بدون اهمیتی کاهش می یابد که قیمت سهام افت های قابل توجهی را به خود می بیند. نمونه بارز این ادعا را می توان طی دو سال اخیر توضیح داد. در این سال‌ها افت قیمت سهام، زیان نزدیک به 70 درصدی را برای بسیاری از سهام رقم زد، اما طی همین مدت شاخص کل تنها حدود 39 درصد ریزش را به چشم دید.

با این وجود شاخص کل نه تنها با گذشت حدود یک سال پس از رونمایی از شاخص کل هم وزن هنوز هم حذف نشده، بلکه همچنان در تابلوي معاملات جایگاه خود را بالاتر از شاخص کل حفظ کرده است و رسانه‌های خبری نیز در خبرهای خود تنها این شاخص را ملاک قرار می دهند. این در حالی است که نمودار روند شاخص کل هم وزن تصویر درست تری را از بازار و روند واقعي آن نشان می دهد. زیرا همانطور که قیمت بسیاری از سهام پس از دو سال كاهش، مدتي است با برگشت به مدار صعودي دوباره به سقف های تاریخی خود رسیده، شاخص كل هم وزن نيز همانطور كه در نمودار زير مي توان ديد، روندي مشابه را در پيش گرفته و هم اكنون در سقف تاريخي خود به سر مي برد. بطوريكه همانند روند حرکتی قیمت سهام كه مدتي است به قيمت هاي تاريخي خود رسيده و در حال گذر از اين سقف قيمتي هستند، نمودار شاخص کل هم وزن نيز در سقف تاریخی خود یعنی محدوده 11 هزار و 600 واحدی به سر می برد. اما شاخص كل نه تنها فاصله زيادي با سقف تاريخي خود يعني محدوده 89 هزار و 500 واحد دارد، بلكه در اين مسير با مقاومت های زیادی نيز مواجه خواهد شد كه تصميم گيري براساس اين مقاومت ها در شاخص كل سیگنال های اشتباهی را به سرمایه گذاران و سهامداران ارایه می دهد.

روزبه معین‌زاده، تحلیلگر بازارهای مالی در این خصوص با اشاره به رشد 1793 واحدی شاخص در روز دوشنبه و ثبت رقم 72 هزار و 912 واحدی این متغیر گفت: این روزها رسانه‌ها و مسئولان با رشد شاخص کل، نگران تشکیل حباب هستند. این نگرانی‌ها زمانی افزایش می‌یابد که صعود بالای هزار واحد در روز در شاخص کل جلوه می‌کند.

وی با طرح سوالی اضافه کرد: باید دید آیا به اعداد شاخص کل می‌توان اعتماد کرد یا نه؟ زمانی‌که فرمول شاخص کل در آذر ٨٧ تغییر کرد و به نوعی طراحی شد که بازده نقدی را هم به شاخص قیمت اضافه کردند، شاخص از ٩ هزار واحد به ٧٣ هزار واحد رسید. اگر در آن روزها فرمول شاخص تغییری نمی‌کرد، الان شاخص به ٢٨ هزار واحد رسیده بود؛ یعنی ٤٥ هزار واحد انحراف، همه ناشی از تغییر فرمول شاخص در هفت سال بود.

معین‌زاده ادامه داد: به‌عبارتی اگر امروز قیمت تمامی سهام در بورس صفر شود شاخص صفر نخواهد شد بلکه به ٤٥ هزار واحد می‌رسد. اگر درباره فرمول شاخص فکری نشود، تا چند سال دیگر شاهد شاخص کل‌های ٣٠٠ هزار و ٥٠٠ هزار واحد خواهیم بود و فاصله محاسبه دو فرمول به صدها هزار واحد می‌رسد و معلوم نیست واکنش‌ها به این ارقام چه خواهد بود.

وی تصریح کرد: با توجه به اینکه شاخص کل را به نوعی دماسنج اقتصاد کشور می‌شناسند، خراب‌بودن میزان‌الحراره اقتصاد می‌تواند لطمات جبران‌ناپذیری در برنامه‌ ریزی‌های اقتصادی داشته باشد. به‌طوری‌که دیده می‌شود زمانی‌که ریزش شدیدی را در قیمت سهام شاهد هستیم، شاخص در مکان بالاتری از نمودار می‌ایستد و مسئولان از شدت بحران آگاه نمی‌شوند.

به گفته این تحلیلگر بازارهای مالی، همچنین زمان رونق بازار، افزایش شاخص شدیدتر از رشد قیمت خواهد بود. بنابراین هر رونقی به حباب تعبیر می‌شود. تنها استدلالی که طراحان شاخص جدید به آن متوسل می‌شوند، سودآوری سهام‌دار با تزریق سود‌های نقدی به شاخص، دقیق‌تر محاسبه می‌شود که اتفاقا باید گفت سود نقدی، تابعی از انتظارات سرمایه‌گذار از یک‌سال سرمایه‌گذاری بوده و درصد پرداخت سود، خود تابعی از تورم است. درنتیجه حذف سود نقدی از شاخص، و به نوعی حذف تورم سبب شفافیت و دقیق‌ترشدن نسبی سود سرمایه‌گذار می‌شود.

وی اضافه کرد: مهم‌تر اینکه به نظر می‌رسد شاخص کل بورس تهران تنها شاخص در جهان است که حدود ١٩ سال اول به مقدار ٩هزار و ٢٠٠ واحد با یک فرمول محاسبه شده و مابقی آن در هفت سال بعدی به مقدار حدود ٦٣ هزار واحد با فرمول دیگری محاسبه می‌شود.‌ تا به حال دیده نشده در میان روند زمانی شاخص، فرمول محاسبات تغییر کند.

معین‌زاده اظهار امیداری کرد: با توجه به کاهش ریسک سیاسی از سوی تدبیر دولت و اهمیت اقتصاد در این برهه از زمان، درباره حذف نواقص نرم‌افزاری موجود در اقتصاد فکری شود.