چاپ نتایج پژوهش دکتر علی رمضانی و حمیده آهنکار کامل در معتبر ترین مجله تخصصی شیمی سبز جهان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از زنجان، دانشگاه زنجان مجددا توسط اساتید خود صاحب کسب افتخاری بین المللی شد و این بار نتایج پژوهش دکتر علی رمضانی (استاد تمام دانشگاه زنجان) و حمیده آهنکار به عنوان یک مقاله پژوهشی کامل در معتبر ترین مجله تخصصی شیمی سبز جهان با ضریب تاثیر هشت و دو صدم در مارس۲۰۱۶  انتشار یافت.

در این مقاله آمده است:

جوهر لیمو (سیتریک اسید) یکی از اسیدهای آلی است که در اکثر مرکبات به ویژه در لیموترش، انار ترش و پرتقال یافت می شود. فرمول مولکولی آن C₆H₈O₇ می باشد و به عنوان ماده نگه دارنده در برخی از مواد غذایی و چاشنی مناسب برای ایجاد مزه ترش در غذاها، نوشابه ها و آب میوه ها  کاربرد دارد. از جوهر لیمو در صنایع آرایشی، بهداشتی و داروئی استفاده می‌گردد و مقداری خاصیت آنتی اکسیدانی نیز دارد.

در ادامه این مقاله عنوان شده است:‌ در دمای اتاق، سیتریک اسید به صورت پودر کریستالی سفید است و در آب به خوبی حل می گردد. در  دمای بالاتر از  ۱۷۵درجه  سانتیگراد تجزیه شده وکربن دی اکسید و آب آزاد می کند. جوهر لیمو در قرن هشتم میلادی  توسط جابربن حیان (شیمیدان و داروساز ایرانی و شاگرد امام جعفر صادق (ع)) کشف شده است. دانشمندان قرون وسطی در اروپا در قرن سیزدهم میلادی با خواص اسیدی لیمو ترش و آب لیمو ترش آشنا شدند.  جوهر لیمو (سیتریک اسید) در سال ۱۷۸۴ میلادی توسط یک شیمیدان سوئدی به نام کارل ویلملم از آب لیمو ترش جداسازی شد. در حال حاضر یکی از عمده ترین کشورهای تولید کننده آن چین است. امروزه بیشتر سیتریک اسید مورد نیاز در جهان به روش زیست فناوری (نوع خاصی از کپک اسپرژیل می تواند مواد قندی را در شرایط ویژه ای به آن تبدیل نماید) تولید می گردد. در گذشته های دور سیتریک اسید از انارهای وحشی جنگلی ترش و یا از لیمو ترش تهیه می شد که در حال حاضر این روشها اقتصادی نیستند.

در قسمت دیگری از این مقاله عنوان شده است: استفاده از امواج فراصوت برای تسریع و بهبود واکنش های شیمیایی را سونو شیمی می گویند. در برخی از واکنش های شیمیایی، استفاده از امواج فراصوت در قیاس با شرایط حرارتی، روش بسیار کار آمد تری می باشد. اثرات امواج فراصوت در واکنش های شیمیایی، به خاطر پدیده حفره سازی می باشد. حفره سازی یک پدیده فیزیکی است که طی آن حفرات گازی و بخاری ایجاد شده در یک مایع تحت امواج فراصوت بزرگ شده و سپس منفجر می شوند. این پدیده ایجاد جریان آشفته در مایع و افزایش سرعت انتقال جرم و نفوذ مولکولی را سبب می شود که نتیجه آن افزایش سرعت واکنش شیمیایی است. البته امواج فراصوت در ایجاد دماها و فشارهای نقطه ای بسیار بالا در محلول نیز نفش دارند. سونو شیمی در برخی اهداف از جمله حداقل استفاده از مواد شیمیایی و حلال های خطر ناک، مصرف انرژی کمتر  و افزایش گزینش پذیری واکنش های شیمیایی، با شیمی سبز  هماهنگ است.

در این مقاله تاکید شده است: الکل میوه ( اتانول) یکی از حلال های سبز در سنتز آلی و ماده واسطه شیمیایی برای تولید ترکیبات آلی است. علاوه بر این در صنایع مختلف از جمله: در صنایع عطر، ضد یخ، رنگ وترکیبات ضد عفونی کننده کاربرد فراوان دارد. امروزه همچنین به عنوان سوخت مناسب و ماده افزودنی به بنزین کاربرد دارد. در حال حاضر برخی از پسماند های کشاورزی و غذایی با روش زیست فناوری به اتانل تبدیل می شوند.

در این مقاله تصریح گردیه است:‌ با توجه به اصول دوازده گانه شیمی سبز، جستجو برای یافتن محیط واکنش جایگزین برای حلال های فرار آلی و اغلب سمی که عموما در روش های سنتز آلی مورد استفاده قرار می گیرند، هدفی مهم  در توسعه فرآیند های شیمیایی سبز می باشد. از دیدگاه زیست-محیطی و اقتصادی، استفاده از حلال سبز برای انجام واکنش های آلی، توجه بسیاری از محققان را در بخش های صنعتی و پژوهشی به خود جلب کرده است. حلال های سبز عوارض زیست-محیطی کمتری دارند. از سوی دیگر، استفاده از انرژی امواج مکانیکی در مدت زمان کوتاهتر مانند امواج فراصوت به جای استفاده از روش های بازروانی و همزدن طولانی و مصرف زیاد آب و انرژی حرارتی، می تواند قدمی دیگر در رسیدن به اهداف شیمی سبز باشد.

در بخش دیگری از این مقاله اشاره شده است: با استفاده از جوهر لیمو، امواج فراصوت و اتانل، تعداد زیادی از مشتقات پیرولیدینون از مواد اولیه ساده و در دسترس تهیه شده است. از جمله ویژگی های این روش جدید می توان به استفاده از: جوهر لیمو (سیتریک اسید) به عنوان کاتالیزگر و افزودنی سبز، اتانول به عنوان حلال سبز و امواج فراصوت به عنوان انرژی سبز ارشاره نمود. از ویژگیهای مهم دیگر این پژوهش، تهیه مشتقات پیرولیدینون  با بازده بالاتر، زمان کوتاهتر و جداسازی و خالص سازی آسان محصول است. این کار پژوهشی، به عنوان بخشی از رساله  دکتری تخصصی شیمی آلی حمیده آهنکار به راهنمایی پروفسور دکتر علی رمضانی استاد شیمی دانشگاه زنجان به انجام رسیده است. نتایج این پژوهش در مجله شیمی سبز (Green Chemistry) با ضریب تاثیر هشت و دوصدم در مارس ۲۰۱۶ به صورت یک مقاله پژوهشی کامل منتشر شده است. مجله مذکور، معتبر ترین مجله تخصصی شیمی سبز جهان است که توسط Royal Society of Chemistry منتشر می گردد. انتشار این مجله در سال ۱۹۹۹ میلادی آغاز شده است و هدف آن ایجاد، گسترش و ارتقاء علوم و فناوری های سبز در زمینه شیمی است.

گفتنی است دکتر علی رمضانی در سال 1346 در استان زنجان چشم به جهان گشود. دیپلم (علوم تجربی) خود را از دبیرستان دکتر علی شریعتی زنجان در سال 1365 و لیسانس شیمی محض را از دانشگاه مازندران با رتبه دوم در سال 1369 اخذ نمود. در سال 1369 در آزمون کارشناسی ­ارشد شیمی کشور رتبه اول کشوری را کسب نمود. در سال 1371 در مقطع کارشناسی­ ارشد در رشته شیمی آلی از دانشگاه مازندران با رتبه اول دانش­ آموخته شد. در سال 1371به عنوان دانشجوی نمونه دانشگاه مازندران و دانشجوی نمونه کشور در مقطع کارشناسی ­ارشد انتخاب شد. در سال 1372 در آزمون­های دکتری شیمی آلی دانشگاه تربیت مدرس و اعزام به خارج از کشور پذیرفته شد. در سال 1375 موفق شد دوره دکتری را در رشته شیمی آلی با معرفی شیوه جدیدی در سنتز مواد آلی و انتشار 7 مقاله در مجلات معتبر  بین­ المللی ISI در دانشگاه تربیت مدرس با کسب رتبه اول به اتمام رساند.

     از سال 1369 تا کنون دروس متنوع شیمی را در دانشگاه­های کشور در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ­ارشد و دکتری تدریس نموده و راهنمای پایان­نامه بیش از یکصدو سی دانشجوی کارشناسی­ ارشد و دکتری (دو نفر دانشجوی نمونه کشوری در مقطع دکتری، دو نفر دانشجوی نمونه کشوری در مقطع کارشناسی ارشد و یک نفر دانشجوی دکتری برگزیده جشنواره جوان خوارزمی) را برعهده داشته است. وی بارها به عنوان استاد نمونه دانشگاه، پژوهشگر نمونه دانشگاه، پژوهشگر نمونه و ممتاز استان  انتخاب شده است. اجرای ده­ها طرح پژوهشی، بنیادی و کاربردی، انتشار بیش از 270 مقاله در مجلات معتبر بین ­المللی  ISI با بیش از سه هزار ارجاع، چاپ سه مقاله بین­ المللی  پر استناد دانشگاه زنجان، چاپ سه مقاله مروری بین­ المللی، ثبت بیش از بیست اختراع و ارائه صدها مقاله در کنفرانس­ های ملی و بین­ المللی، بخشی از تلاش­های پژوهشی ایشان به شمار می­ رود. در سال 1386 به عنوان پژوهشگر برگزیده جشنواره جوان خوارزمی (رتبه دوم) در زمینه پژوهش­ های بنیادی انتخاب شد و در سال 2008 به سبب تلاش­های ارزشمند پژوهشی از سوی کمیته علوم و فناوری سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان دانشمند برگزیده کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی انتخاب و معرفی شدند. در سال 1390 به عنوان نویسنده پراستنادترین مقاله دانشگاه زنجان انتخاب شد. در سال 2012 به سبب تلاش­های ارزشمند پژوهشی از سوی موسسه بین­ المللی  ISI به عنوان دانشمند بین­ المللی  ISI معرفی شدند. در سال 1390 به عنوان عضو هيأت تحریريه مجله بین­ المللی ISI Phosphorus, Sulfur and Silicon پذیرفته شد. در بهمن ماه سال 1391 به عنوان برگزیده بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی (رتبه سوم پژوهش‌های بنیادی) انتخاب و معرفی شدند.  در آذر ماه 1392 به عنوان پژوهشگر  نمونه و ممتاز بنیاد ملی نخبگان انتخاب و معرفی شدند. در  زمستان  1392  از سوی انجمن شیمی ایران  به عنوان استاد برجسته شیمی کشور در شاخه آلی انتخاب و معرفی شدند. در دی ماه 1392 از سوی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران به عنوان دانشمند پر استناد کشور معرفی شدند.  در بهار 1393 به عنوان عضو هیات تحریریه  مجله نانو شیمی (Nanochemistry Research) انجمن شیمی ایران انتخاب شدند. در شهریور ماه  1393 به عنوان برگزیده جشنواره شهید رجائی در دانشگاه زنجان  و استان  زنجان انتخاب و معرفی شدند.  

     ایشان در طی این سال­ها مسئولیت­های اجرائی متعددی درحوزه های پژوهشی، فناوری، علمی و فرهنگی را برعهده داشته­ اند که از میان آنها می­توان به مدیر گروه شیمی دانشگاه زنجان از سال 1376 تا 1377، رئیس دانشکده علوم دانشگاه زنجان از سال 1376 تا 1379، نماینده شورای دانشگاه در شورای پژوهشی دانشگاه از سال 1379 تا 1389، نماینده اعضاء هیأت علمی دانشکده علوم در شورای منتخب دانشکده علوم، عضو شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه زنجان، عضو شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم دانشگاه زنجان، عضو کمیته اجرایی هفتمین سمینار شیمی معدنی ایران، عضو کمیته اجرایی دومین سمینار شیمی ماکروسیکل ایران، رییس بنیاد نخبگان استان زنجان، عضو هیأت ممیزه دانشگاه زنجان، عضو کمیسیون علوم هیأت ممیزه دانشگاه زنجان، رئیس کمیسیون علوم هیأت ممیزه دانشگاه زنجان، دبیر شانزدهمین کنفرانس شیمی آلی ایران، عضو کمیته شیمی و صنعت انجمن شیمی ایران، مؤسس رشته دکتری تخصصی شیمی آلی در دانشگاه زنجان در سال 1382 اشاره نمود.