قاچاق سوخت و کالا کاهش چشمگیری یافت

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، حبیب‌الله حقیقی رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز روز یکشنبه در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی گزارشی از اقدام های صورت گرفته از سوی این ستاد برای مقابله با قاچاق کالا ارایه کرد و اظهار داشت: این ستاد ضمن شناسایی کالاهایی که بیشترین میزان قاچاق را به خود اختصاص داده اند، بسته هایی را برای کاهش قاچاق این کالاها تدوین و اجرایی کرده است.

وی با بیان این که قاچاق سوخت به دلیل تفاوت عمده قیمت آن در داخل و خارج کشور، در صدر قاچاق کالا قرار دارد، اظهار داشت: برای نمونه هر لیتر گازوئیل در آن سوی مرزها بین 20 هزار تا 45 هزار ریال قیمت گذاری می شود در حالی که در داخل کشور 3 هزار ریال است.

وی کاهش 10 میلیارد دلاری قاچاق ظرف سه سال گذشته را مورد اشاره قرار داد و افزود: میزان قاچاق کالا از حدود 25 میلیارد دلار در سال 92 به 15.5 میلیارد دلار در سال 94 کاهش یافته است.

حقیقی اظهار داشت: مقابله با قاچاق موجب رشد 33 درصدی درآمدی گمرک به رغم کاهش درآمدها شده است.

وی افزود: همچنین میزان کشفیات از کمتر از 2 درصد در سال 92 به بیش از 10 درصد از سال 94 رسیده است.

** زمینه های بروز قاچاق در کشور

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: پدیده شوم قاچاق کالا و ارز که به حق از جمله موانع تحقق سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی به شمار می رود، هزینه های درخور توجهی را به صورت مستقیم و غیرمستقیم متوجه کشور کرده است.

حقیقی ادامه داد: قاچاق تولید ملی و اشتغال را نه تنها تضعیف، بلکه تخریب کرده، مانع کسب درآمدهای دولت شده و منابع ارزی کشور را از بین برده است.

وی با یادآوری آسیب های فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی و امنیتی ناشی از قاچاق کالا و ارز به بررسی ریشه های بروز قاچاق در اقتصاد پرداخت و خاطر نشان کرد: غیررقابتی بودن تولیدات داخلی علت اصلی بروز قاچاق است، زیرا تولیدات داخلی چه از نظر قیمت و کیفیت امکان رقابت با جنس مشابه خارجی ندارد و با قیمت پایین تر و کیفیت بالاتر رغبت خرید را به سمت مشابه خارجی می برد.

حقیقی اضافه کرد: نبود شفافیت در نظام گردش کالا و پول، مشخص نبودن منشا کالای موجود را در سطح بازار به دنبال دارد که این امر می تواند پولشویی را نیز به همراه آورد.

وی از تداوم پرداخت یارانه به کالاهایی مانند سوخت، بخشی از کود شیمیایی و دارو به عنوان دیگر زمینه قاچاق در کشور یاد کرد و گفت: تداوم این تفاوت قیمت سبب می شود تا قاچاق به قوت خود باقی بماند.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، از تامین نشدن اصولی معیشت مرزنشینان به عنوان عامل دیگر در شکل گیری قاچاق یاد کرد و گفت: تا زمانی که برای حوزه های مرزنشینان معیشیت آبرومند و قابل قبول نداشته باشیم و زمینه های استفاده از معابر غیررسمی فراهم باشد،با مسایلی چون کوله بری نیز مواجه خواهیم بود.

وی با یادآوری سوء استفاده باندهای بزرگ قاچاق از کوله بری و معابر غیررسمی اظهار داشت: منفعت اصلی حوزه های کوله بری را عناصری می برند که معمولا دیده نمی شوند.

حقیقی ادامه داد: پشت کالاهای کوله بری گاهی عناصری هستند که جنس خود را از مبدا تحویل سیستم می دهند و در مقصد تحویل می گیرند بدون آنکه دیده شوند.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز وجود آلودگی در سیستم های اداری کشور بویژه در حوزه تجارت را بر بروز قاچاق موثر دانست و گفت: این امر یکی از عوامل تشدید کننده موضوع قاچاق است.

حقیقی نبود مدیریت یکپارچه مبادی رسمی کشور را مورد انتقاد قرار داد و اظهار داشت: در مبادی رسمی کشور گاهی تا 23 دستگاه نقش ایفا می کنند، ضمن این که چندین شورا و نهادهای تصمیم گیر در حوزه مبارزات مرزی فعالند و گاهی شاهد نگاه های متفاوت دستگاه ها به یک موضوع واحد هستیم.

وی با یادآوری تاثیر عوامل فرهنگی و احتماعی بر شکل گیری پدیده قاچاق افزود: تغییر الگوی مصرف و سبک زندگی در جامعه موجب کاهش قبح مصرف قاچاق شده، ضمن این که تبلیغات گسترده رسانه ها رغبت خرید کالای خارجی را افزایش داده که این به منزله وجود تقاضا برای کالای قاچاق در جامعه است.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ضعف در کنترل و نظارت موثر بر مرزها و مبادی غیررسمی را از دیگر چالش های این حوزه عنوان کرد و گفت: سواحل طولانی و خورهای متعدد قابل پهلوگیری لنج ها در کنار وجود اسکله های پدافندی که تحت نظارت و کنترلی نیستند و یا کنترل حداقلی دارند، بر قاچاق افزوده است.

وی خاطر نشان کرد: در شرایط حاضر 2500 کیلومتر ساحل آبی داریم که تحت نظارت کلی و عمومی نیستند، ضمن آنکه حدود 300 خور در کشور داریم که امکان پهلوگیری لنج دارند اما تحت نظارت دستگاه های نظارتی و کنترلی نیستند.

حقیقی از وجود 11 معبر غیررسمی و موقت در سطح استان های کشور انتقاد کرد و افزود نظارت حداقلی بر این معابر اعمال می شود.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز خاطر نشان کرد: خروجی فقدان کنترل و نظارت موثر در مرزها و مبادی غیررسمی از علل ورود کالای قاچاق در حوزه های متعدد به کشور است.

** تشریح اقدامات صورت گرفته

حقیقی با یادآوری اثرگذاری عوامل متعدد بر شکل گیری قاچاق، اظهار داشت: ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز برنامه ریزی جامعی را در حوزه پیشگیری و مقابله هدفمند با قاچاق برای یک دوره پنج ساله طراحی کرده که در سال اول اجرا شاهد توقف رشد قاچاق و در سال های بعدی کاهش قاچاق را تا 75 درصد داریم.

وی یادآور شد: اجرای این برنامه از سال 1393 آغاز شده است و در یک دوره پنج ساله به نتیجه خواهد رسید.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با برشمردن ویژگی های این برنامه جامع گفت: بهره گیری از مزیت های قانون جدید بویژه فصل پیشگیری، اولویت پرداختن به علل و ریشه های قاچاق توام با تشدید مبارزه با قاچاق سازمان یافته و نیز زمینه سازی برای مشارکت حداکثری دستگاه های عضو ستاد در فرآیند تصمیم سازی و مبارزه از جمله ویژگی های این برنامه است.

حقیقی اضافه کرد: همچنین برای کالاهایی که بیشترین حجم و ارزش قاچاق را تشکیل می دهند، بسته های جامع پیشگیری و مقابله تدوین و اجرا شده است که می توان به کالاهایی چون سوخت، نساجی، گوشی تلفن همراه و دخانیات اشاره کرد.

وی گفت: برنامه های پیشگیرانه این ستاد شامل اصلاح و نوسازی فرآیندهای تجاری و گمرکی ساماندهی تجارت مرزی و فرامرزی، ساماندهی نظام حمل و نقل و ترانزیت و اعمال نظارت هوشمند و سیستمی، رهگیری مالی و شفاف سازی و مدیریت منابع و مصارف ارزی، تبلیغات هوشمندانه و فرهنگسازی با هدف اصلاح الگوی مصرف است.

حقیقی افزود: در زمینه اقدام های مقابله ای نیز پرداختن به شبکه های عناصر اصلی قاچاق سازمان یافته، ارتقای توان مقابله و کشف کالای قاچاق و رسیدگی قاطع به پرونده های مهم و کلان به صورت توامان پیش بینی شده است.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تاکید کرد: ما ناچاریم اقدامات پیشگیرانه و مقابله ای را به صورت همزمان انجام دهیم که در اقدامات پیشگیرانه با موارد علتی موضوع قاچاق برخورد جدی صورت خواهد گرفت و در موارد مقابله ای با معلولی آن مقابله می شود که این کار تلفیقی می تواند در کاهش قاچاق نقش موثری داشته باشد.

وی اظهار داشت: به منظور استفاده از توان کارشناسی همه دستگاه های عضو و عملی و اجرایی بودن تصمیمات ستاد، تعدادی کارگروه تشکیل شده است که مسئولیت آنها با مدیران ارشد دستگاه های اجرایی است که بیشترین ارتباط موضوعی را با آن کارگروه دارد.

** برنامه های اجرایی شده برای کاهش قاچاق

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با یادآوری سال 1395 به نام سال اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل اظهار داشت: در حوزه پیشگیرانه راه اندازی و فعال شدن پنجره واحد امور گمرکی در دستور کار است که سبب الکترونیکی شدن تمام رویه های واردات و صادرات در کشور می شود.

حقیقی تسهیل تجارت فرامرزی با هدف کاهش هزینه های صادرات و واردات کالا، افزایش دقت در انجام امور گمرکی و ارایه خدمات غیرحضوری به فعالان اقتصادی و تجار و حداقلی کردن خطای انسانی، ارتباط سیستمی با سایر دستگاه های مرتبط در امر تجارت فرامرزی مانند بانک مرکزی، دستگاه های مجوز دهنده ترخیص کالا و دیگر دستگاه ها را از دیگر اقدام های ستاد برای کاهش قاچاق کالا و ارز عنوان کرد.

وی یادآور شد: برای تسهیل تجارت رسمی نیز اقداماتی در حوزه کاهش زمان و هزینه فرآیندهای تجارت به عمل آمده است به گونه ای که شاهد کاهش طبقات تعرفه از 14 در سال 1392 به هشت طبقه در سال 1395 بودیم ضمن آنکه میانگین تعرفه نیز از 26 درصد به 18.7 در سال 94 کاهش یافت.

حقیقی ایجاد و بهره برداری از سامانه های مرتبط با نظارت جامع و هوشمند سیستمی بر حمل و نقل کشور را دیگر اقدام صورت گرفته عنوان کرد و اظهار داشت: این کار با همکاری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای و سایر دستگاه های اجرایی کشور اجرایی می شود.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز پیاده سازی سامانه جامع یکپارچه سازی و نظارت بر فرآیند تجارت، سامانه کد رهگیری کالا در سطح عرضه، پورتال جامع دارویی، ارزی و کشاورزی و نظایر آن را از دیگر اقدامات صورت گرفته عنوان کرد.

حقیقی اظهار داشت: علاوه بر این موارد که ناظر بر اصلاح فرآیندها و بهره گیری از سامانه های الکترونیکی است، بسته های کالایی مبارزه برای کالاهایی که بیشترین حجم قاچاق را دارند، تهیه شده است.

به گفته وی، بسته مبارزه با قاچاق فرآورده های نفتی یارانه ای مبتنی بر اصلاح نظام تسهیم و توزیع سوخت با اولویت مصرف کنندگان اصلی نظیر نیروگاه ها، بخش حمل و نقل جاده ای و واحدهای صنعتی و کشاورزی است.

حقیقی با یادآوری اجرای سیستم تخصیص گازوئیل بر اساس پیمایش و بارنامه از مهرماه 94 با هدف کاهش قاچاق سوخت اظهار داشت: با اجرای این برنامه شاهد کاهش روزانه 9 میلیون لیتر قاچاق گازوئیل در سطح کشور بودیم.

وی فروش سوخت مرزی به مرزنشینان و فروش در بازارچه های مرزی و توسعه صنعت بانکرینگ با هدف تامین تقاضای موجود در بازار کشورهای همسایه و کمک به معیشت مرزنشینان را از دیگر اقدام های صورت گرفته برای مقابله با قاچاق سوخت برشمرد.

حقیقی خاطرنشان کرد: تشدید مبارزه با قاچاق سوخت در محورهای مواصلاتی منتهی به استان های مرزی و ساحلی و در آب های سرزمینی و آزاد از طریق تشکیل قرارگاه ها بویژه در حوزه استان های هرمزگان و سیستان و بلوچستان توسط ناجا و سپاه و ابلاغ ماموریت مبارزه به قاچاق به نیروی دریایی سپاه و ارتش از سوی ستاد کل نیروهای مسلح سبب کاهش قاچاق سوخت شده است.

وی اظهار داشت: با این اقدام ها حجم قاچاق سوخت که در سال 1392 معادل هفت میلیارد دلار بود، در سال 1394 به حدود یک میلیارد دلار کاهش یافت ، به طوری که در سه سال شاهد کاهش 6 میلیارد دلاری در حوزه قاچاق سوخت بودیم و با تکمیل پروژه های برنامه ریزی شده به سمت صفر شدن قاچاق سوخت در کشور خواهیم رفت.

حقیقی گفت: بسته مبارزه با قاچاق کالاهای نساجی، کالاهای دخانی، گوشی تلفن همراه، تشدید نظارت بر فرآیند ترانزیت کالا در کشور نیز تهیه شده و در دست انجام است.

وی افزود: برای کالاهای سلامت محور، اقلام غذایی، دارویی، لوازم بهداشتی آرایشی، لوازم خانگی، محصولات کشاورزی نیز بسته های مشابهی در دست تهیه است که در شرایط نزدیک اجرا می شود.

** دستاوردهای مقابله با قاچاق در بخش عرضه کالا

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با یادآوری این که طبق قانون عرضه و فروش کالای قاچاق توسط واحدهای صنفی ممنوع است، گفت: بخشی از بازاریان متدین حاضر به عرضه کالای قاچاق در واحدهای خود نیستند، اما کم نیستند واحدهایی که با تخلف از قانون نسبت به فروش کالای قاچاق مبادرت می کنند.

حقیقی افزود: صنوف موثرترین بخش های مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سطح عرضه هستند، البته کنترل و نظارت بر سطح عرضه با مسئولیت مشترک سازمان صنعت، معدن تجارت، نیروی انتظامی، سازمان تعزیرات حکومتی و دیگر دستگاه های مرتبط در دست انجام است.

** مقابله با شبکه های اصلی قاچاق

حقیقی گفت: در زمینه برخورد با باندها و شبکه های اصلی و مقابله با قاچاق سازمان یافته، دستگاه های مسئول بخصوص نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات اقدامات موثری انجام داده اند که از جمله می توان به تشکیل 19 قرارگاه مبارزه با قاچاق کالا و ارز در استان هایی که در معرض بیشتر قاچاق قرار دارند توسط نیروی انتظامی اشاره کرد.

وی افزود: در وزارت اطلاعات نیز ستاد اقتصاد مقاومتی و در معاومت مبارزه با مفاسد اقتصادی این وزارتخانه بخش مبارزه با قاچاق ایجاد شده است.

وی استفاده از نیروهای مسلح سپاه و ارتش در حوزه دریا و مرز را از دیگر اقدامات صورت گرفته برای مقابله با باندهای قاچاق برشمرد.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تاکید کرد: با این اقدام ها توان ضربه به باندهای قاچاق افزایش یافت، به نحوی که حجم کشفیات دستگاه ها که در سال 1392 به میزان 12 هزار میلیارد ریال بود، در سال 1393 به 18 هزار میلیارد ریال افزایش یافت و شاهد رشد 400 درصدی کشفیات دستگاه ها در ظرف سه سال بودیم.

حقیقی یادآور شد: نیروی انتظامی در سال گذشته بیش از 300 پرونده قاچاق با ارزش بیش از پنج تریلیو ریال (500 میلیون تومان) داشت و مجموع کشفیات رشد 35 درصدی تجربه کرد و به حدود 17 هزار میلیارد ریال رسید.

وی افزود: وزارت اطلاعات نیز با ضربه به 21 باند قاچاق کلان، 28 هزار میلیارد ریال کشفیات داشته است که از جمله می توان به کشف اقلام پزشکی در اصفهان با همکاری سازمان غذا و دارویی به ارزش 73 میلیون دلار اشاره کرد.

وی خاطر نشان کرد: گمرک نیز با بهره گیری از سامانه الکترونیکی کشفیات خود را از 390 میلیارد ریال در سال 1393 به رقم چهار هزار و 730 میلیارد ریال در سال 1394 رسانده است.

به گفته حقیقی در سه ماهه نخست سال جاری اقدام های موثری در زمینه قاچاق کالا انجام شده است به نحوی که از قبل از مبادی تا سطح عرضه در این مدت 16 لنج باری به ارزش بیش از 600 میلیارد ریال شامل انواع لوازم خانگی، گوشی تلفن همراه، پوشاک، مواد غذایی و برخی کالاهای ممنوعه از بوشهر و هرمزگان توقیف شد.

وی کشف چندین انبار بزرگ کالای قاچاق در استان های البرز، تهران، مرکزی، فارس، یزد، کرمان و سایر استان ها را از جمله این دستاوردها در سال جاری عنوان کرد و گفت: برای نمونه دو انبار بزرگ در مرکز بازار یزد با حدود 600 تن انواع ظروف چینی، بلور و کریستال کشف شد یا در منطقه پاکدشت تهران انباری با ظرفیت 20 هزار تحته پتو و در استان البرز انباری با 60 هزار انواع لوازم برقی خانگی کشف شد.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز افزایش 300 درصدی کشفیات میوه قاچاق در سال گذشته را از دیگر دستاوردهای این ستاد عنوان کرد و گفت: در حوزه مبارزه با قاچاق ارز در چند ماهه اخیر با ضربه زدن به موارد قاچاق شاهد کشف بیش از 10 میلیون دلار و یورو در سه ماهه نخست امسال بودیم.

** امحای کالای قاچاق

حقیقی جلوگیری از بازگشت کالای مکشوفه به چرخه بازار با هدف حمایت از تولید ملی و ارتقای سلامت جامعه را از دیگر اقدامات صورت گرفته عنوان کرد و گفت: 173 تریلر شامل 2.4 میلیارد نخ سیگار و مقداری توتون و تنباکوی دپو شده از سال 1387 تا 1392 در اسفند ماه گذشته به مدت یک ماه به شکل کامل امحا شد.

وی امحای بیش از سه هزار تن میوه های مکشوفه در سال 1394 و انهدام حجم گسترده از مواد غذایی، آرایشی و سایر کالاهای دیگر را از دیگر اقدامات صورت گرفته برای منتفی کردن امکان برگشت کالای مکشوفه به چرخه عرضه عنوان کرد.

** ضرورت مقابله فرهنگی با پدیده قاچاق

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بر ضرورت بهره گیری از ظرفیت های فرهنگی برای مقابله با پدیده قاچاق تاکید کرد و افزود: با توجه به فرامین رهبر معظم انقلاب مبنی بر ضرورت تبلیغات هوشمندانه، کارگروه فرهنگی و اجتماعی با حضور نمایندگان دستگاه های مختلف تشکیل شده است.

حقیقی عمده اقدام های این کارگروه را شامل افزایش شناخت عمومی نسبت به پدیده قاچاق و پیامد آن، آگاهی بخشی با هدف نهادینه سازی فرهنگی، قبح قاچاق و مصرف این کالا و مدیریت تقاضا با اصلاح الگوی مصرف بویژه برای کاهش مصرف کالای قاچاق عنوان کرد.

وی خاطر نشان کرد: اقدامات فرهنگی نیازمند توجه بیشتر صدا و سیما و دستگاه های فرهنگی و نهادهای عمومی غیردولتی است.

** کاهش 10 میلیارد دلاری قاچاق ظرف سه سال

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: مجموعه اقدامات انجام شده در حوزه پیشگیری، مقابله و فعالیت های فرهنگی و اجتماعی سبب کاهش قابل ملاحظه حجم قاچاق بوده شده به نحوی که رقم آن از حدود 25 میلیارد دلار در سال 1392 به 15.5 میلیارد دلار در سال 1394 رسیده است.

حقیقی رشد درآمدهای تحقق یافته گمرکی به رغم کاهش حجم واردات با ضریب 33 درصدی رشد در دو ماهه اول سال جاری، افزایش درصد کشفیات نسبت به حجم قاچاق از کمتر از 2 درصد در سال 1392 به بیش از 10 درصد در سال 1394 و همچنین افزایش درصد جرایم وصولی از یک درصد در سال 1393 به 23 درصد در سال 1394 را از دیگر دستاوردهای اقدامات صورت گرفته عنوان کرد.

وی در عین حال گفت: حجم 1.5 میلیارد دلار قاچاق تهدید عمده تولید داخل و اقتصاد مقاومتی است و عزم جدی در تسریع روند کاهشی قاچاق را می طلبد که نیازمند استمرار مساعدت همه دستگاه ها و قوای سه گانه است.

حقیقی ابراز امیدواری کرد با برنامه ها و اقدامات جدی در دست انجام روند کاهشی قاچاق در سال جاری به گونه ای دنبال شود که رافع دغدغه های رهبر معظم انقلاب، رییس جمهوری، رییس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی باشد.

وی از نمایندگان مجلس خواست تا در اقدامات تقنینی خود تصویب لایحه اصلاحی قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، تصویب توسعه و امنیت پایدار مناطق مرزی، لحاظ نمودن نکات و موارد اثرگذار در مساله پیشگیری از قاچاق در تصویب قوانین مربوط به تجارت و کسب و کار و حوزه های پولی و مالی و بخصوص لایحه برنامه ششم توسعه را در اولویت قرار دهند.

حقیقی همچنین خواهان حمایت نمایندگان از تصویب موارد مطروحه در بودجه های سالانه دستگاه های مسئول در امر مبارزه با قاچاق کالا و ارز شد.