ماجرای فراکسیونی که امیدی‌ها را ناامید کرد/ جیغ بنفش اصلاحات

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، «چرا راهنمای چپ روحانی خاموش است؟»، «شوک دیگر به فراکسیون امید»، «گردش به راست خطرناک»، «پایان ائتلاف»؛ این‌ها گوشه‌ای از تیترهای گلایه‌محور روزنامه‌های زنجیره‌ای اصلاح‌طلب درباره‌ی فراکسیون تازه‌تأسیس «اعتدال» است. آن‌ها همه چیز را از چشم «فراکسیون امید» می‌بینند. فراکسیونی که هر روز آب می‌رود و اعضای آن هر روز متفرق‌تر می‌شوند. تفرقه‌ و انشقاق فراکسیون امید از آن‌جا بیشتر پدیدار شد که در انتخابات هیئت‌رئیسه‌ی دائم این فراکسیون، هیچ کدام از اعضای شاخص مانند تاجگردون، حضرتی، وکیلی و مازنی کاندیدای هیئت رئیسه نشدند. عارف نیز در عرصه‌ای بدون رقابت و به عنوان تنها نامزد ریاست، رئیس فراکسیون امید باقی ماند. برخی از اعضای فراکسیون نیز جلسه را به علت اختلاف‌نظر درباره‌ی «استیضاح وزیر رفاه»، ترک کردند. فاطمه‌ سعیدی، عضو هیئت رئیسه‌ی فراکسیون امید نیز در توجیه مشکلات این فراکسیون گفت: «غیبت تعدادی از اعضا در جلسات کاملا طبیعی است. فراکسیون با انسجام لازم اقداماتش را ادامه خواهد داد.»

اما این تمام مشکلات اصلاح‌طلبان در مجلس نیست. اصلاح‌طلبان حالا با بازی جدید «حزب اعتدال‌وتوسعه» که پیش‌تر درباره‌ی شکل‌گیری یا عدم شکل‌گیری آن گمانه‌زنی شد روبه‌رو هستند. فراکسیونی که به ادعای لاهوتی، سخنگوی فراکسیون تازه‌نفس اعتدال، «بیش از 100 عضو خواهد داشت و اعضای آن در هیچ کمیسیون دیگری نباید عضو باشند». هرچند تمام اصلاح‌طلبان حتی پیش از انتخابات مجلس نیز اذعان داشتند که مجلس باید همسو با دولت و در کنار دولت باشد، اما شاید کسی باور نمی‌کرد که یک «فراکسیون» برای حمایت از دولت در مجلس تشکیل شود. نمایندگان منتسب به حزب اعتدال‌وتوسعه بازی جدیدی را در مجلس آغاز کرده‌اند که بیش از پیش فراکسیون امید را دچار انشقاق خواهد کرد. حزب اعتدال‌وتوسعه که کام اصلاحات در انتخابات هیئت رئیسه‌ی مجلس را به شدت تلخ کرد، حالا درصدد تغییر رنگ مجلس به «بنفش» است.

فراکسیون بی‌نام

چند صباحی بیشتر به پایان مجلس نهم باقی‌نمانده بود که خبر تشکیل فراکسیون «اعتدال» در رسانه‌ها منتشر شد. خبر تشکیل این فراکسیون رنگ واقعیت به خود نگرفت تا اینکه در 28 اردیبهشت‌ماه 1395، بیش از 200 نفر از نمایندگان منتخب مجلس دهم به میهمانی حزب اعتدال‌وتوسعه فرا خوانده شدند. حزبی که دولت یازدهم را برآمده از خود می‌داند. در میهمانی حزب اعتدال برای نمایندگان مستقل، اصلاح‌طلب و اصولگرا، امکان سنجی ایجاد فراکسیونی موسوم به «اعتدال» انجام شد. محمدباقر نوبخت نیز به نیابت از دولت، بیش از 180 نماینده را در این میهمانی شناخت تا برای تشکیل فراکسیونی برای حمایت از دولت بیش از گذشته مصمم شود. برگزاری این جلسه، باعث تقویت گمانه‌زنی‌ها برای تشکیل فراکسیونی غیر از «فراکسیون ولایت» و «فراکسیون امید» در مجلس دهم شد.

سرانجام، هفته‌ی گذشته تشکیل فراکسیون سوم رسما اعلام شد؛ فراکسیونی که اعضای هیئت رئیسه‌ی موقت آن ادعا دارند «بی‌نام» است و 80 نفر پای اساسنامه‌ی فراکسیونی ‌«بی‌نام» را امضا کرده‌اند. کاظم جلالی نیز که با لیست امید به مجلس راه پیدا کرد و در انتخابات هیئت رئیسه به لاریجانی رأی داد، حالا رئیس فراکسیونی شده است که حامی دولت است!

اما سمیه محمودی، دبیر فراکسیون «بی‌نام» در گفت‌وگو با روزنامه‌ی آرمان، هدف از تشکیل این فراکسیون را « دنبال کردن عقلانیت و تدبیر بدون در نظر گرفتن مسائل سیاسی» عنوان کرد. در حالی که لاهوتی، سخنگوی این فراکسیون تازه‌تأسیس از آن با عنوان «اعتدال» یاد کرده است، محمودی اما اصرار دارد که «هنوز نامی برای اين فراكسيون مشخص نشده است».

چالش حزب اعتدال و فراکسیون اعتدال!

اصلاح‌طلبان حالا عصبانی‌تر از هر زمان دیگری هستند. در روزنامه‌هایشان باب انتقاد از اعضای «فراکسیون امید» را گشوده‌اند. ابتدا به بهانه‌ی اینکه چرا کدخدایی در مجلسی که به ادعای آنان اکثریت با اصلاح‌طلبان است 206 رأی آورده است. اکنون نیز از ناهماهنگی‌ و عدم انسجام در فعالیت فراکسیون امید و چالش سربرآوردن یک فراکسیون جدید با داعیه‌ی حمایت از دولت در مجلس دهم. روزنامه‌های زنجیره‌ای اصلاح‌طلبان اصرار دارند که عصبانیت خود را انکار کنند؛ البته آنها هنوز نمی‌دانند که چه کسی را باید مقصر تشکیل فراکسیون اعتدال معرفی کنند. در همین راستا روزنامه‌ی شرق، پس از بیان بی‌وفایی‌هایی حزب اعتدال‌وتوسعه نسبت به لیست امید در مجلس، این حزب را عامل اصلی تشکیل فراکسیون سوم معرفی کرد: «آنها تا شب انتخابات و برای اينکه بتوانند وارد مجلس شوند، با اصلاح‌طلبان ائتلاف کردند و از فردای انتخابات برای اينکه رياست مجلس را در اختيار بگيرند با اصولگرايان ائتلاف کردند و اكنون که هر دو هدف محقق شده، حساب خود را از هر دو گروه جدا می‌کنند».

از سوی دیگر برخلاف اظهارنظر برخی سیاسیون اصلاح‌طلب که تشکیل فراکسیون سوم در مجلس را به فال نیک گرفتند، روزنامه‌ی آفتاب‌یزد در تحلیلی تند و تیز، به شکل‌دهندگان فراکسیون اعتدال تاخت و اقدام آنها را «خوارج‌وار» توصیف کرد. نویسنده‌ی آفتاب‌یزد که تشکیل فراکسیون اعتدال را به مثابه‌ی «گردش به راست خطرناک» روحانی دانست، در ادامه‌ی تحلیل خود با اشاره به محدود شدن فعالیت‌های فراکسیون امید نوشت: «تشکیل فراکسیون سوم موجب ریزش اعضای فراکسیون امید خواهد شد و هم اکنون نیز این مهم روی داده است. از طرفی دیگر کوچک‌شدن قطر دایره فراکسیون امید موجب کاهش توان اصلاح طلبان در مجلس خواهد شد. چه‌بسا این رویکرد دولت در قبال اصلاح طلبان و تشکیل فراکسیون سوم در مجلس بسان پوست خربزه ای باشد که سال 96 در زیر پای حسن روحانی قرار ‌بگیرد و موجب فروافتادن روحانی از صندلی ریاست جمهوری شود».

بیم رد صلاحیت!

اما محمود صادقی، عضو هیأت رئیسه‌ی فراکسیون امید «ترس از رد صلاحیت» را دلیل پیوستن برخی اعضای فراکسیون امید به فراکسیون سوم عنوان کرد. صادقی که تلاش کرد فراکسیون امید را منسجم و فعال نشان دهد گفت: «برخی نمایندگان پیوسته به فراکسیون مستقل، بیم رد صلاحیت توسط شورای نگهبان برای دوره‌ی بعد را داشتند و در عین حال نمی‌خواستند به فراکسیون اصول‌گرایان بپیوندند».

صادق زیباکلام نیز در گفت‌گو با خبرگزاری دانشجو، ضمن معرفی فراکسیون امید به عنوان فراکسیونی غیرمنسجم و غیرمتحد، درباره‌ی فعالیت مجلس دهم با سه فراکسیون گفت: «هرقدر که تعداد فراکسیون ها متشتت و متنوع باشد کارایی مجلس به طبع کمتر خواهد بود و هرقدر که تعداد فراکسیون ها کمتر باشد جایگاهی که مجلس دارد و نقشی که قرار است ایفا کند و بازی آن در نهادهای قدرت بهتر است». محمدرضا باهنر نیز که با خبرگزاری دانشجو مصاحبه کرده، تشکیل فراکسیون سوم را به نفع مجلس ندانست و این چنین تحلیل کرد: «اگر طیف مستقل مجلس به این جمع‌بندی برسد که فراکسیون سومی را تشکیل دهند، حتما منافع سیاسی و ملی خودشان را در آن می‌بینند». در ادامه‌ی اظهارنظرات درباره‌ی فراکسیون سوم نیز، برخی از نمایندگان مجلس دهم در مصاحبه‌هایی تشکیل این فراکسیون را «بعید» دانستند.

حالا باید منتظر ماند و نتیجه‌ی تشکیل فراکسیون سوم در مجلس دهم را مشاهده کرد. فراکسیونی که از همین ابتدا چالش‌های بسیاری برای اصلاح‌طلبان و روابط میان آن‌ها و دولت متبوع‌شان ایجاد کرده است. از ایجاد انشقاق در فراکسیون امید و محدود ساختن بیشتر فعالیت‌های غیرمنسجم آن تا حمایت بی‌وقفه از دولت و لابی‌گری در صحن مجلسی که می‌بایست مدافع حقوق ملت باشد. به‌نظر می‌رسد تشکیل این فراکسیون نه به دولت برای افزایش سهم در ایجاد ائتلاف در مجلس به نفع خود کمکی خواهد کرد و نه شکل‌دهندگان فراکسیون را به اهداف پیدا و پنهان‌شان خواهد رساند. شاید تیتر آفتاب یزد روزی به واقعیت بپیوندد و گردش به راست خطرناک روحانی موجب حادثه‌ای غیرقابل جبران برای وی و دوستانش در حزب اعتدال‌وتوسعه شود.