دست دولت در جیب بانک مرکزی است/ دلارهای آزاد نشده را خرج کردند

حجت الله عبدالملکی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو در واکنش به ادعای رئیس جمهور مبنی بر "تامین بخش بزرگی از منابع بودجه از طریق برجام" گفت: این ادعا از جهتی درست و از جهتی نادرست است.درست از این جهت که ما توانستیم نفت بیشتری بفروشیم که به نظر من ملموس ترین نتیجه برجام، فروش بیشتر نفت خام بود و نادرست از این جهت که برجام سازوکاری برای انتقال پول نفت تعیین نکرده و پول نفت همچنان بلوکه می شود.

وی افزود: برجام برای دولت موثر بوده از آن جهت که دولت می تواند پول بوکه شده نفت که وارد کشور نشده را در داخل به ریال تبدیل کند به این شکل که مالکیت این پول های بلوکه شده را به بانک مرکزی منتقل کرده و بانک مرکزی با چاپ پول ریال در اختیار دولت قرار می دهد. نکته اینجاست که بدانیم به ازای هر یک ریال که بانک مرکزی در اختیار دولت قرار می دهد، شش و دو دهم (6.2) ریال پول در اقتصاد ایجاد می شود. این روند منجر به افزایش نقدینگی می شود و چون این نقدینگی به بخش تولید نمی رود، منجر به ایجاد تورم در آینده می شود.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) درباره این روش تامین منابع بودجه گفت: این در واقع یعنی تزریق پول نقد به بودجه. دولت در این سه سال همین کار را با پول های بلوکه شده کرده. یعنی دولت یازدهم دلاری دریافت نمی کند و از تبدیل دلارهای خارج از کشور به ریال، بودجه خود را تامین می کند. بنابراین با دو تصویر می توان به این موضوع نگاه کرد که برجام روی بودجه تاثیر گذاشته یا نگذاشته.

عبدالملکی ادامه داد: به نظر من این مدل تامین منابع بودجه خلاف مصلحت و حتی خلاف عقل است. به این دلیل که این پولی که دولت ریال آن را از بانک مرکزی دریافت می کند به شدت مشکوک الوصول است. مشکوک الوصول به این معنا که هر لحظه ممکن است مالکیت این پول ها از دولت ایران گرفته شود و مثلا به قربانیان حادثه یازده سپتامبر داده شود. در واقع دولت، درآمدهای تحقق نیافته را هزینه میکند. اگر در بانک مرکزی عقلانیت اقتصادی حاکم باشد اصولا نباید چنین خواسته ای را از دولت بپذیرد. یعنی نباید دلارهایی که وصول آن مشخص نیست را از دولت خریداری کند. اما بانک مرکزی با انجام این کار، عمل غیر اقتصادی و غیرعقلانی از خود نشان می دهد.

این کارشناس اقتصادی در بیان این که آیا پس از برجام ایران به دلارهای نفتی رسیده یا خیر اذعان کرد: خیر. بخش مهمی از پول نفت حتی بعد از برجام هم به دست ایران نرسیده و حتی اگر پول نفت گذشته هم به دست ایران رسیده باشد که ظاهرا قسمت اندکی از آن به دست ایران رسیده، این منابع همان پول هایی است که در سالهای ابتدایی دولت یازدهم به بانک مرکزی فروخته شده و مالکیت آن در اختیار بانک مرکزی است و هیچ  تاثیری در بودجه امسال نداشته. نکته دیگر آن است که بدانیم دارایی های بانک مرکزی غیر از دارایی های دولت است. بانک مرکزی یک نهاد مستقل است و هیچ نقشی در تامین بودجه دولت ندارد. بانک مرکزی خزانه دولت نیست. خزانه زیر نظر وزارت اقتصاد است. برخی اوقات دولت ها از بانک مرکزی استقراض کرده و بدهی خود را پرداخت نمی کنند و اگر این بدهی را در بودجه استفاده کنند، تخلف کرده اند. این مانند آن است که کسی دست در جیب دیگری کند.