به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، این موضوع درحالی رخ می‌دهد که نرخ دلار بازار آزاد در ٦ماه گذشته از مدار ٣هزارو٥٠٠تومان تجاوز نکرده بود. با این حال فعالان بازار معتقدند، رکوردشکنی تازه دلار با وعده دولت مبنی بر تک‌نرخی کردن ارز تا پایان سال‌جاری، بی‌ارتباط نیست، کما این‌که دیروز نرخ دلار بانکی نیز روند صعودی را دنبال کرده و به ٣هزارو١٦٤تومان رسیده است. با این وجود دولت هنوز قیمتی را برای ارز تک‌نرخی اعلام نکرده و تنها وعده داده است که تا پایان سال ٩٥ ارز را تک‌نرخی می‌کند تا با نقطه پایان گذاشتن به ارز چند نرخی، راه فساد اقتصادی و رانت را ببندد. با این وجود به نظر نمی‌رسد تک‌نرخی شدن ارز به معنی کاهش قیمت دلار باشد زیرا تا همین جا نیز بسیاری از فعالان اقتصادی و کارشناسان معتقدند، پایین نگه‌داشتن نرخ ارز در سه‌سال گذشته به زیان صادرکنندگان و بخش‌های تولیدی تمام شده و راه را برای واردات و قاچاق بیشتر گشوده است. با این وجود هادی حق‌شناس اقتصاددان دراین‌باره می‌گوید: بانک مرکزی با توجه به ذخایر ارزی خود برای قیمت ارز تک‌نرخی تصمیم می‌گیرد. گرچه تجربه‌های قبلی نیز نشان می‌دهد افزایش قیمت دلار نیز به صورت مقطعی توانسته است به بهبود صادرات کمک کند.
احتمال رکوردشکنی دوباره دلار وجود دارد
دیروز دلار با عبور از مرز ٣هزارو٦٠٠تومان در برخی صرافی‌ها تا ٣هزارو٦٠٥تومان نیز فروخته شد. سهراب اشرفی کارشناس بازار طلا و ارز با اشاره به این‌که قیمت ارز در سه‌سال گذشته تقریبا ثابت بوده است، می‌گوید: آخرین رکوردشکنی قیمت دلار در دولت احمدی‌نژاد اتفاق افتاده که دلار به ٣هزارو٧٠٠تومان رسید.
او درباره رکورد تازه نرخ دلار در سال ٩٥ نیز توضیح می‌دهد: احتمالا یکی از دلایل بالارفتن قیمت دلار، افزایش تقاضای مردم در تعطیلات است و جریان یکسان‌سازی نرخ دلار، بازار را آشفته کرده است. اشرفی با اشاره به این‌که رکوردشکنی قیمت دلار ممکن است در روزهای آینده نیز تکرار شود، ادامه می‌دهد: سیستم عرضه دلار در بازار فعلی ما کنترل‌شده نیست و احتمال دارد قبل از تک‌نرخی شدن ارز، تمامی واردکننده‌ها به سمت بازار ارز هجوم آورده و ارز دولتی تهیه کنند و همین اتفاق باعث بالارفتن دوباره قیمت دلار خواهد شد.
دو نرخی بودن ارز منشأ فساد می‌شود
دونرخی بودن پول، چه از نوع ملی چه غیرملی، همواره منشأ ایجاد فساد و رانت درمحیط اقتصاد کلان است. هادی حق‌شناس با اعلام این موضوع می‌گوید: بحث و جدل‌های حال حاضر سر ارز دولتی است، چراکه بخش خصوصی می‌داند ارز خود را به چه نرخی عرضه کند تا حداکثر سود را ببرد. این ارز دولتی است که به دارو، تسهیلات دانشجویان و سایر خدمات دولتی تخصیص می‌یابد و دقیقا از همین ارز باید برای رفع نیازهای ضروری کشور و مردم استفاده شود.
حق‌شناس تأکید می‌کند: البته همین ارزها هستند به علت ارزان‌تربودن مورد سوءاستفاده قاچاقچی‌ها قرار می‌گیرند. وقتی می‌گوییم ارز باید تک‌نرخی شود، قبل از هرچیز به از بین بردن رانت‌ها و فسادهای سیستم مالی فکر کرده‌ایم، چراکه درحال حاضر هرکس که زور و رابطه بیشتری دارد، با فشار بر بانک مرکزی، ارز مبادله‌ای تهیه کرده و برای قاچاق کالا از آن استفاده می‌کند.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به سوءاستفاده قاچاقچیان از ارز چند نرخی تأکید می‌کند: قاچاق کالا زمانی معنا دارد که تفاوت قیمتی وجود داشته و این تفاوت موجبات سوءاستفاده را فراهم می‌‌آورد. برای مثال، اگر دولت پیش از این، به دنبال واقعی کردن قیمت بنزین در استان‌های مرزی بود، مهم‌ترین دلیل بستن راه قاچاق بود؛ چراکه در داخل کشور قیمت بنزین ارزان‌تر از کشورهای همسایه بود و همین موجبات قاچاق این سرمایه را فراهم می‌کرد.
نکته دیگری که حق‌شناس به آن اشاره می‌کند، از بین رفتن دوگانگی قیمت‌ها در بازار، با واقعی‌شدن نرخ ارز است. همه اینها می‌تواند به شفافیت اقتصادی کمک کند و این یکی، می‌تواند از بهترین اتفاق‌ها برای اقتصاد یک کشور باشد.
نرخ بینابین برای ارز تک‌نرخی مناسب است
با این وجود دولت هنوز قیمتی برای ارز تک‌نرخی اعلام نکرده است، اما بازار گمانه‌زنی‌های خاص خود را برای قیمت ارز تک‌نرخی دارد. اشرفی، فعال بازار طلا و ارز می‌گوید: انتظاری که بازار از نرخ نهایی دارد، چیزی بین ٣١٠٠ تا ٣٦٠٠تومان است. به عقیده او، نرخ ابتدایی که بانک مرکزی اعلام خواهد کرد، تعیین‌کننده بقیه راه دلار خواهد بود.
این درحالی است که حق‌شناس هم نرخ بینابین ارز بانکی و ارز آزاد را نرخ مطلوبی اعلام کرده و می‌گوید؛ اگرچه مابه‌التفاوت تورم داخلی به میانگین تورم خارجی عدد واقعی را استخراج می‌کند، اما باید دید سیاست‌های بانک مرکزی چگونه خواهد بود؛ چراکه بانک مرکزی باید متناسب با ذخایر ارزی خود برای قیمت دلار تصمیم بگیرد.
مسعود رضایی صاحب یک صرافی است که مهم‌ترین دلیل افزایش دلار را زمزمه‌های تک‌نرخی شدن ارز دانسته و می‌گوید: احتمال جهش ناگهانی قیمت دلار، بعد از تک‌نرخی شدن بسیار کم است، چراکه تمامی مسائلی که می‌توانست دلار را به بالاتر از ٣هزارو٦٠٠ یا ٣هزارو٧٠٠ تومان برساند، را پشت سر گذاشته‌ایم.
سهراب اشرفی هم معتقد است؛ دلار ارزان‌قیمت اگرچه قدرت خرید مردم عادی را افزایش می‌دهد، اما به بدنه تولید و صادرات کشور لطمه‌های زیادی می‌زند. این درحالی است که هادی حق‌شناس معتقد است؛ نرخ ارز اگر به‌طور دوبرابر وضع فعلی باشد، ممکن است صادرات کشور را تقویت کند اما تجربه‌ها نشان داده که همواره این تقویت برای کشور ما موقتی و کوتاه‌مدت بوده است.