تلفات تب برفکی و مسئولینی که حتّی«تب» نمی‌کنند
گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، بيماری تب برفکی یک بيماری بسيار عفونی و بشدت واگير دام است که مخصوصاً در دامهای کم سن، کشندگی بالایی دارد. این بیماری به لحاظ شدت خسارات اقتصادی یکی از موانع اصلی در تأمین بهداشت و توليد دام و فراورده‌های دامی محسوب می‌گردد.
این بیماری، از ابتدای زمستان سال94، همگام با سوء مدیریت مسئولین سازمان دامپزشکی در پیشگیری، شناسایی و درمان این بیماری، تعداد زیادی از دامهای کشور را تلف نمود.
شیوع مجدد تب‌برفکی در سال قبل، در حالی اتفاق افتاد که مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی سازمان دامپزشکی اسفندماه ۹۴ با اعلام خبری با عنوان «مهار بیماری تب‌برفکی» مدعی شده بود که این سازمان بیماری را مهار کرد. اما پس از گسترش دامنه انتشار این بیماری در کشور، رئیس سازمان دامپزشکی طلسم سکوتش در مورد اعلام تعداد تلفات دام‌ها را شکست و در اردیبهشت 95، میزان تلفات این بیماری را 31 هزار رأس دام اعلام کرد . با توجه به توضیحات بالا، مسائل مربوط به شیوع و گسترش تب برفکی را می‌توان از جنبه‌های مختلفی بررسی نمود.
در مورد بُعد «شناسایی، پیشگیری و مقابله با این بیماری»، به گفته نایب‌رئیس شرکت واکسن‌سازی روناک، اگر سازمان دامپزشکی قبل از شیوع بیماری، سفارش ساخت واکسن را اعلام می‌کرد، اکنون این همه مشکل برای شیوع بیماری در کشور نبود. همچنین رئیس موسسه واکسن و سرم‌سازی رازی در موردنیاز وارداتی کشور به واکسن و کمبود دوزهای آن در کشور عنوان کرد ،« این موسسه نیاز به واردات واکسن را به سازمان دامپزشکی اعلام کرده بود که متأسفانه واردات به‌اندازه کافی صورت نگرفت.» درهمین رابطه، خلج، رئیس سازمان دامپزشکی، نیز عنوان کرده است از زمانی که بیماری تب برفکی شناسایی شد، کشورمان با کمبود واکسن روبه‌رو بوده و مؤسسه رازی نیز نتوانسته آن را به‌طور کامل تأمین کند. اذعان خلج در مورد کمبود واکسن تب برفکی در حالی است که سازمان دامپزشکی علاوه بر تأخیر در شناسایی عامل بیماری، در بحث تأمین مقادیر لازم واکسن نیز کم‌کاری نموده، که این خود دلیلی بر نابسامانی مدیریتی در کنترل این بیماری است.
با توجه به اظهارات کهرام، رئیس موسسه واکسن و سرم‌سازی رازی، 3 میلیون دوز واکسن تب برفکی در سال گذشته از طریق واردات تامین شد؛ البته با توجه به نظر کهرام، این میزان واردات برای کنترل بیماری کافی نبود. به هر طریق، درمجموع 15 میلیون دوز واکسن تب برفکی سال گذشته در اختیار سازمان دامپزشکی کشور قرار گرفت.
درباره شفافیت ارائه تلفات، رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه سراسری دامداران ایران از عدم ارائه تعداد تلفات دام‌ها توسط مسئولان سازمان دامپزشکی خبر داد و افزود:«معاونان سازمان دامپزشکی عنوان کرده‌اند که، دستور و خواست ریاست سازمان، این است که اعضا درباره تب‌برفکی و وضعیت و آمار تلفات آن، سکوت کنند و به‌هیچ‌عنوان مدیران میانی نباید درباره بیماری تب‌برفکی اظهارنظر کنند.» این در حالی است که به گفته مدیران دامپزشکی استان‌ها آمار تلفات تمام استان‌ها به تفکیک تهیه شده و در اختیار سازمان مرکزی قرارگرفته است.
البته به عقیده رئیس اتحادیه دامداران، ممانعت مسوولان دامپزشکی از ارائه آمار تلفات تب برفکی برای پرهیز از هراس آفرینی است.
درنهایت در تاریخ 18 خردادماه95، رئیس سازمان دامپزشکی با اشاره به واکسیناسیون حدود ۴۰ میلیون رأس دام سبک و سنگین، بیماری تب برفکی را کنترل‌شده اعلام نمود. وی بابیان اینکه در حال اجرای پوشش تکمیلی واکسیناسیون فاز بهاره هستیم، عنوان کرد که از دی‌ماه 94 تا 20 اردیبهشت امسال ، حدود 36 میلیون رأس گوسفند و حدود 3 میلیون و 400 هزار رأس گاو واکسینه شده‌اند.
در سال 95، سازمان دامپزشکی، دوزهای بیشتری از واکسن را به کشور وارد نمود؛ در همین راستا، خلج، رئیس سازمان مذکور اذعان کرد که «8 میلیون و 500 هزار دوز واکسن تب برفکی وارد کشور شده و در این زمینه مشکل و کمبودی وجود ندارد.»
پس از چند ماه از قائله تلفات زنجیره‌ای دام‌ها، رئیس موسسه سرم سازی رازی با بیان اینکه واکسن تب برفکی مورد نیاز کشور تامین شد و در اختیار سازمان دامپزشکی کشور قرار گرفت عنوان نمود، از مهرماه سال جاری واکسیناسیون سراسری در جمعیت دامی کشور انجام می‌شود؛ این در حالی است که رئیس سازمان دامپزشکی کشور با اشاره به مشکلات مالی موجود برای واکسیناسیون دام های سنگین به بیماری تب برفکی افزود«از ابتدای مهرماه شاهد بروز بیماری تب برفکی میان دامهای سنگین خواهیم بود.» قابل ذکر است طبق گفته خلج، 75 میلیارد تومان بودجه نیاز است تا سازمان دامپزشکی بتواند برای مبارزه و ریشه‌کنی تب برفکی اقدامی ضربتی کند.
در همین رابطه، رئیس موسسه سرم سازی رازی در ادامه صحبت‌های خود در پاسخ به سوال مبنی بر ورود سویه جدید بیماری تب برفکی، ویروس تب برفکی را وحشی خواند؛ به گونه ای که با وجودکنترل یک سویه آن، شاهد ورود سویه‌های دیگر این بیماری به کشور هستیم. این در حالی است که رئیس این موسسه اعلام کرده بود که موسسه سرم‌سازی رازی و روناک واکسن‌های تب برفکی موردنیاز شش ماهه امسال را تولید کرده‌اند؛ بنابراین با توجه به گفته های کهرام، نمی‌بایست با وجود مهیا شدن دوزهای لازم برای واکسینه کردن دام‌ها چنین نگرانی وجود داشته باشد، آن هم در شرایطی که سال گذشته سازمان دامپزشکی به اندازه کافی اهمال کاری از خود در زمینه کنترل تب برفکی نشان داد.
به نظر می‌رسد ازآنجا که این بیماری هرساله تلفات زیادی را در کشور می‌گیرد و حتی با وجود واکسیناسیون نگرانی‌هایی در باب شیوع گسترده تب برفکی وجود دارد، توجه به دو نکته با اهمیت است: نکته اول اینکه موضوع قرنطینه دامهای بیمار جدی گرفته شود و برای آن برنامه مدون لحاظ گردد؛ به عبارت دیگر درصورتی که دامهای بیمار از همان ابتدا تحت قرنطینه قرار گیرند، از یک طرف دامهای کمتری به تب برفکی مبتلا می‌شوند و از طرف دیگر سازمان دامپزشکی هرساله به اضطرار تأمین هزینه‌های واکسیناسیون نخواهد افتاد. نکته دوم اینکه در کنار قرنطینه‌سازی، بهتر است که برای تامین واکسن، از موسسات دانش‌بنیان مختلف استفاده شود تا با رفع انحصار تولید، نگرانی درباب تامین دوزهای مورد نیاز واکسن وجود نداشته باشد.