همه واکنش‌های حامیان برجام به نقض توافق/ از واکنش های «منفعلانه» تا دیپلماسی «اما و اگر»

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو –محمدحسن صادق‌پور، سال گذشته دولت با اعتماد به طرف آمریکایی در حالی به پیشواز برجام رفت، که در متن و بطن این توافق طرف مقابل از «بازگرداندن یا تحمیل مجدد» (re-introduction or re-imposition) و یا، وضع تحریم‌های هسته‌ای جدید (imposing new nuclear-related sanctions) منع شده است و با توجه به این که قانون ایسا(ISA) تحریم های مرتبط با هسته ای را نیز در بطن خود دارد؛ تمدید آن به مثابه وضع مجدد تحریم های هسته ای بر ایران است.

همین حساسیت باعث شده بود وزیرخارجه جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سوال نمایندگان مجلس در خردادماه سال جاری صراحتا اعلام کند: «قانون ایسا در پایان سال ۲۰۱۶ مدتش تمام می شود و گروهی از نمایندگان مجلس و سناتورهای آمریکایی به دنبال تمدید آن هستند و ما تذکر داده ایم که برجام باید رعایت شود و تمدید قانون ایسا مغایر با برجام است. ما تاکید می کنیم که برجام، اهداف و چارچوب های آن مشخص است و به ما ربطی ندارد که دولت کجاست، کنگره کجاست و چه کسی در کاخ سفید نشسته است. این تحریم ها نباید مجددا ایجاد بشود.»

اظهارات ظریف در مجلس درباره نقض برجام در صورت تمدید داماتو

حالا کنگره و سنای آمریکا، تمدید تحریم ها را تصویب کرده است. رهبر انقلاب، هفته گذشته هشدار داده بودند که تصویب این تحریم ها، نقض قطعی برجام است و جمهوری اسلامی به آن واکنش قطعی نشان خواهد داد. اما واکنش حامیان دیروز برجام را دولتی ها و حامیان دولت به نقض قطعی برجام متفاوت بوده است؛ به طوری که می توان واکنش ها را غالبا به سه دسته تقسیم کرد: سکوت، انکار و یا واکنش های انفعالی.

۱. سکوت

برخی رسانه های حامی برجام که تا دیروز، این توافق را بی عیب و نقص تلقی کرده و منتقدین و دلسوزان نسبت به اشکالات توافق و بدعهدی آمریکا را داعشی و همنوا با اسرائیل خطاب می کردند، ترجیح دادند. رئیس جمهور هم که منتقدان را کم سواد می داند، تا این لحظه در خصوص نقض صریح برجام که پیش از برجام بارها توسط منتقدان هشدار داده شده بود، موضعی ‌نگرفته است.

اما باید در این میان، جالب ترین واکنش پسانقض برجامی را به محمود صادقی، نماینده پرحاشیه این روزها منتسب نمود. این نماینده مجلس که در روزهای اخیر در همه موضوعات مرتبط و غیرمرتبط از زندانیان سیاسی تا لغو سخنرانی علی مطهری و حساب های قوه قضاییه موضع گیری کرده، در پاسخ به یک خبرنگار درخصوص تمدید تحریم ها گفته است: «چرا باید موضع اتخاذ کنم؟‌ مملکت رهبر دارد، رئیس جمهور دارد، بنده هم در مجلس عضو کمیسیون امنیت و سیاست خارجه نیستم و هیچ سمت مرتبط با این موضوع ندارم!»

۲. انکار

برخی سایت‌ها و کانال های ضد انقلاب از پنج شنبه شب که این تحریم ها به تصویب سنای آمریکا رسید، کوشیدند آن را به بهانه هایی مانند غیرهسته ای بودن یا جدید نبودن آن ها بی ربط به نقض برجام جلوه دهند. برخی رسانه های داخلی حامی برجام نیز از این رویکرد تبعیت کرده و مدعی شدند صرف تصویب این تحریم ها ناقض برجام نیست!

برخی سیاسیون اصلاح طلب نیز، در همین راستا کوشیدند تصویب این تحریم ها را نه نقض برجام بلکه صرفا مقدمه ای برای نقض برجام بدانند! اشرف بروجردی، فعالی سیاسی اصلاح طلب یکی از افرادی است که از همین ادبیات برای توجیه نقض برجام استفاده کرد.

علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی نیز،‌ کوشیده است موضع گیری خود را در قبال نقض برجام با دیپلماسی «اما و اگر» پیش ببرد. رئیس سازمان انرژی اتمی می گوید: « فعلا آثاری مترتب بر [قانون تحریم ایسا] واقف نیست. اما اگر دوباره عملیاتی و اجرایی شود، نقض صریح برجام است». این بدین معنی است که هستند افرادی از میان دولت یا حامیان این، که باز هم مثل همیشه، عهدشکنی آمریکا را نه نقض کننده برجام که صرفا مخالف روح برجام می دانند.

رسانه ها و افرادی که به این رویکرد برای مواجهه با نقض برجام پرداخته اند اما مشخص نکرده اند، صحبت واضح وزیر امور خارجه که در فوق اشاره شد و «صرف تصویب» این تمدیدها را ناقض برجام می داند، در این صورت آیا غیر واقعی و وهمی بوده است؟ و این که چرا درحالی که سخنگوی وزارت خارجه روز گذشته «مصوبه تمدید تحریم ها» را بی اما و اگر، مخالف برجام دانست، این صحبت ها در تناقض با موضع رسمی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران ابراز می شود.

۳. واکنش های منفعلانه

اما مواجهه دیگر حامیان برجام با نقض صریح این توافق، مواجهه منفعلانه بوده است. این دسته افراد و رسانه ها، هرچند به نقض صریح برجام با مصوبه اخیر آمریکا معترف شده اند، اما واکنش های انفعالی و ناقصی به این بدعهدی آمریکا از خود نشان داده اند.

نخستین واکنش وزیر امور خارجه را به نقض صریح برجام را می توان، واکنشی منفعلانه دانست. ظریف در پاسخ به واکنش و اقدامات دولت در خصوص نقض برجام،‌ خنده های همیشگی خود را به خبرنگار تحویل می دهد و می گوید: «تمدید تحریم ها اثر اجرایی ندارد و فقط بی آبرویی آمریکا را نشان می دهد».

البته ظریف پاسخ نمی دهد که پاسخ بدعهدی آمریکایی ها را نسبت به برجام با تمدید تحریم هایی که طبق صحبت خود وزیر، نقض برجام است چگونه از سوی جمهوری اسلامی داده خواهد شد.

واکنش های ضعیف البته به نظر می رسد از سوی گروهی در مجلس نیز دنبال می شود که می کوشند برخورد جدی و متقابل با نقض برجام را که واکنش متقابل ایران در توقف تعهداتش حسب برجام را می طلبد، با پاسخ های حداقلی مانند لغو واردات کالاهای آمریکایی (!) بدهند. در همین راستا عضو هیئت رئیسه مجلس گفته است: «اقدام دیگر برای مقابله با تمدیدهای ۱۰ ساله،‌ تهیه طرح دو فوریتی ممنوعیت استفاده از کالای آمریکایی است که به هیئت رئیسه مجلس تقدیم می شود و این پاسخی به تصمیم مجلس آمریکا است».

و این در حالی است که تصویب چنین قانونی از مجلس، نه تنها واکنش به بدعهدی آمریکا نیست، بلکه جزو الزاماتی است که بیش از یکسال پیش رهبر انقلاب پیش از پذیرش مفاد برجام در نامه خود بر آن مترتب کرده بودند و متاسفانه تاکنون مورد غفلت دولت و مجلس واقع شده است. آیا این واکنش به نحوی روغن ریخته را نذر امامزاده کردن به حساب نمی آید؟

در انتهای باید پرسید، "آیا این کافی نیست" که آمریکا صراحتا بدعهدی خود در قبال برجام را نمایان می کند و با وقاحت تمام و آیا واکنش های یاد شده مقابل این همه بدعهدی، مناسب است؟ مردم از مجلس، سیاسیون و رسانه ها انتظار دارند با بیان حقایق و پرهیز از بزک اقدامات دشمنی جویانه آمریکا به واکنش مناسب و انقلابی با نقض صریح برجام بپردازند و در این مسیر از قول نبی خاتم (صلی الله علیه و آله) تبعیت بجویند: «قل الحق و لو علی نفسک» (سخن حق را بگو هرچند به ضررت باشد)/