وقتی روحانی در جلسه رای اعتماد هم به آخوندی رحم نکرد/ طرح‌های مسکن مهر، اجتماعی و روستایی عقیم شدند

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو-سید مصطفی موسوی نژاد: «من جزو اولین کسانی بودم که موضوع مسکن مهر را وارد نظام برنامه‌ریزی ایران کردم». «به نظر من طرح مسکن مهر خیلی مزخرف هست.» این دو جمله از وزیری است که با صدای بلند گفت: «شرط کرده‌ام که به مردم دروغ نگویم.»، اما کاش این تناقضات به همین‌جا ختم می‌شد. عدم اجرای طرح مسکن اجتماعی، عدم پیگیری ساخت مسکن روستایی، خانه‌های خالی‌ای که مالیات نمی‌دهند، افزایش قیمت و بخصوص اجاره بهای مسکن با وجود رکود عمیق، همه و همه از عملکرد ضعیف آخوندی در وزارت راه و شهرسازی در حوزه مسکن خبر می‌دهد. دامنه نقدها آنقدر گسترده شد که حتی روحانی در جلسه رای اعتماد هم نتوانست سکوت کند و گلایه خود را در زمینه مسکن، در روزی که باید از آخوندی دفاع می‌کرد به گوش نمایندگان مجلس رساند.

ماجرای دردناک مسکن مهر
مسکن مهر طرحی بود که دولت قبل برای خانه‌دار کردن جوانان ایرانی و قشر کم‌درآمد اجرایی شد. این طرح با مشکلات زیادی همراه بود، بطوریکه برخی از افرادی که صاحب خانه می‌شدند از کیفیت این خانه‌ها ناراضی بودند. اما این مشکلات در کنار خانه‌دار شدن مردم و پولی که عده زیادی از اجاره نشین‌ها برای خانه‌دار شدن در این طرح صرف کرده بودند همه و همه نشان می‌داد این طرح باید به اتمام برسد. در همین راستا مقام معظم رهبری نیز در همان ابتدای دولت به روحانی توصیه کردند: «اگر احتمالا با اصل مسکن مهر مخالفتی وجود دارد، اما اکنون چند میلیون نفر چشم انتظار تکمیل مسکن مهر هستند، و باید این کار بطور جدی پیگیری شود.»، اما آنچه در عمل اتفاق افتاد بی‌توجهی‌ها و بی‌محلی‌ها به مسکن مهر بود.

 

امروز که مصادف با روزهای پایانی دولت یازدهم و وزارت جناب آخوندی در وزارتخانه راه و شهرسازی است، همچنان مردمانی هستند که چشم‌شان برای تکمیل واحدهای مسکن مهر به ساختمان‌های نیمه‌تمام‌شان دوخته شده است. طبق برآوردهای وزارت راه و شهرسازی برای اتمام پروژه‌های باقیمانده این طرح ۵ هزار ۶۰۰ میلیارد تومان برآورد مالی شده است و این وزارتخانه معتقد است اساسا پولیبرای اتمام این طرح‌ها وجود ندارد. این در حالیست که طبق تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۹۵، وزارت راه و شهرسازی ۵۰۰۰ میلیارد تومان از اموال غیرمنقول وزارت راه و شهرسازی را برای افزایش سرمایه بانک مسکن خواهد داد [ ۱]؛ که می‌توانست با اختصاص این منابع به تامین زیرساخت تاسیسات زیربنایی مسکن مهر مشکل مردم را حل کند. این بی‌توجهی‌های وزارتخانه راه و شهرسازی باعث نارضایتی شدید مردم در حوزه مسکن مهر شده است. دامنه اعتراضات هم محدود به یکی دو شهر نمی‌شود. با یک بررسی میدانی شاهد نارضایتی در استان‌ها و شهرهای مختلف کشور خواهیم بود.

اما اعتراضات مردمی فقط مربوط به شهرستان‌ها و اماکن مسکن مهر نشده بود. مردم زخم خورده هر کجا مسئول مرتبطی می‌دیدند سعی می‌کردند صدای خود را به دولتی‌ها برسانند. در یکی از همین موارد، مردم معترض به مقابل مجلس شورای اسلامی آمدند و خواستار استعفای آخوندی از وزارت راه و شهرسازی شدند. همینطور گروهی دیگر هم مقابل دیوان عدالت اداری به تجمعی اعتراض آمیر در همین زمینه پرداختند.

این درحالیست که روحانی قول بسته شدن پرونده مسکن مهر در دولت یازدهم را داده بود.

در همین زمینه دکتر احمد توکلی در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجو گفت: آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در حوزه مسکن مهر مواضع ضد و نقیضی دارد. او از نظر فکری این طرح را قبول ندارد، اما از سوی دیگر بدلیل فشارهای اجتماعی مجبور است که انجامش دهد. مسکن مهر در واقع از یک پایان نامه علمی که اقای خوش چهره آن را مطرح کرده بودند نشات می‌گرفت و هدف این بود که زمین را (که بخش عمده‌ای از قیمت تمام شده بود) از قیمت تمام شده مسکن بیرون بیاروند تا ارزان‌تر تمام شود و مردم مسکن ارزان‌تر بخرند.

 

توکلی با تاکید بر مبنای درست این طرح گفت: این طرح پشتوانه علمی داشت، باید بجای تعطیل کردن آن ایراداتش را می‌گرفتند.

 

مهدیار اسماعیلی، کارشناس اقتصاد ایران هم در زمینه مسکن مهر در گفت‌و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو در مورد معرفی مجدد آخوندی برای وزارت راه و شهرسازی گفت:من بسیار متاسفم که مجددا آقای آخوندی معرفی شدند. وقتی فردی که اینقدر ناتوان است می‌تواند رای اعتماد بگیرد واقعا تاسف‌بار است و بنده امیدی ندارم که ایشان اشتباهات دوره ۴ ساله خود را در دولت بعدی اصلاح کند.

وی با بر شمردن اشکالات عمده آخوندی در حوزه وزارت راه و شهرسازی گفت: ایشان مسکن مهر را مزخرف می‌داند و کار نکردن در حوزه ان را از افتخارات خود برمی‌شمرد. ایشان باید بداند که مسکن مهر خوب باشد یا بد مدیریت آن بدست شماست و این پروژه ۲۰۰ هزار میلیاردتومان پول مملکت را در خود انبار کرده است، این درحالیست که کل بودجه ما در حد ۲۰۰ هزار میلیارد است.

این کارشناس اقتصادی افزود: بخش عمده کار هم ۹۰ درصد یا ۸۰ درصد پیشرفت کرده است. امروز پول مردم در مسکن مهر قفل شده، به همین دلیل رونق اقتصادی در بخش مسکن رخ نمی‌دهد. نه مردم می‌توانند خرید و فروش کنند، و نه سازنده می‌تواند بدلیل عدم رونق خرید و فروش، مسکن بسازد، لذا رکود عمیق و چند لایه می‌شود.

اسماعیلی با ابراز ناراحتی از وضعیت بخرنج مسکن در رشد اقتصادی گفت: هر ساله رشد بخش مسکن منفی و منفی‌تر هم می‌شود. حالا شما هر روز بگو مسکن مهر مزخرف، آیا این مشکل حل می‌شود؟ 

 

مسکن اجتماعی؛ طرحی که هیچگاه آغاز نشد
آخوندی برای فرار از هجمه‌های مسکن مهر، بدنبال مطرح کردن طرحی دیگر بود. او بدین ترتیب موفق می‌شد مسکن مهر را به حاشیه ببرد؛ لذا طرح مسکن اجتماعی را مطرح نمود. طبق گزارش عملکرد سالانه وزارت راه و شهرسازی در قسمت مسکن اجتماعی آورده شده است که «برنامه سالانه تامین مسکن ۱۲۵ هزار واحد مسکونی تا پایان برنامه ششم توسعه به اشکال مختلف، برای خانوارهای تحت پوشش هدف‌گذاری شده است. در سال جاری پس از برگزاری جلسات مشترکی میان متولیان امور کم‌درآمدها، مقرر شد که تا پایان سال جاری، با استفاده از ظرفیت‌های مالی و فیزیکی موجود کلیه نهادهای درگیر موضوع، با استفاده حداقلی از منابع دولتی و بانکی، این برنامه عملیاتی گردد. در ارتباط با تأمین زمین برای پروژه‌های این برنامه و به منظور شناسایی ظرفیت زمین‌های موجود مکاتباتی با سازمان ملی زمین مسکن، شرکت عمران شهرهای جدید و شرکت عمران و بهسازی شهری صورت گرفته است که تا کنون منجر به نتیجه نگردیده است.»

این گزارش خود گواهی بر عدم توفیق و غفلت وزارت راه و شهرسازی در اجرای مسکن اجتماعی است.

 

در همین راستا افشین پروین‌پور، کارشناس حوزه مسکن به خبرگزاری دانشجو گفت: «به نظر من عزم و اراده‌ای برای اجرای طرح مسکن اجتماعی وجود ندارد عنوان کرد: به طور کلی این طرح، طرح بی نتیجه‌ای است و باعث خانه دار شدن کسی نخواهد شد. به نظر می‌رسد که این طرح فرمالیته بوده و صرفا برای رفع تکلیف ارائه شده و هیچ کار عملی در این خصوص انجام نگرفته و به نظر نمی‌رسد که کاری هم انجام شود.»

 

عدم پیگیری ساخت مسکن روستایی
با وجود اینکه طبق مصوبه دولت یازدهم، وزارت راه و شهرسازی باید سالانه ۲۰۰ هزار فقره تسهیلات ارزان‌قیمت در مناطق روستایی تا سقف ۱۵۰ میلیون ریال اختصاص دهد. علی رغم اینکه قبل از سال ۱۳۹۲ به‌طور متوسط در هر سال، بیش از ۲۰۰ هزار تسهیلات برای مسکن روستایی پرداخت شده است، متاسفانه در سه سال گذشته، موضوع مسکن روستایی در وزارت راه و شهرسازی نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است؛ به‌طوری‌که در سال ۹۲ هیچ‌گونه تسهیلاتی به مسکن روستایی اختصاص نیافت و طبق گزارش وزارت راه و شهرسازی در سال ۹۳، تن‌ها ۵ هزار فقره تسهیلات در زمینه مسکن روستایی پرداخته شد و در سال ۱۳۹۴ نیز آماری از تعداد تسهیلات ذکر نشده و فقط بیان شده است که طی سال ۹۴ حدود ۸۲ هزار واحد تکمیل و به بهره برداری رسیده است.

 

رکود عمیق مسکن
یکی دیگر از مباحث مهم حوزه مسکن، خواب عمیق این بخش در حوزه خرید و فروش است. رکود آن‌قدر عمیق شده است که هیچ مسئولی نمی‌تواند ادعا کند در این بخش بعد از چندین ماه که از برجام می‌گذرد، وارد رونق شده است. با بررسی آمارهای رشد اقتصادی در حوزه مسکن این ماجرا به وضوح قابل رویت است. رشد این بخش در دوره ۱۳۹۱ - ۱۳۹۴ به ترتیب برابر با ۳ / ۶ -، ۳ / ۱ -، ۰ / ۴ -، ۱۳ / ۵ - بوده و برای سال ۱۳۹۵ نیز رشد این بخش توسط مرکز پژوهش‌های مجلس ۱۴ / ۹ - درصد تخمین زده شده است.

یکی از عواملی که عمق رکود در بخش مسکن را نشان می‌دهد، میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این حوزه است. آمار‌ها نشان می‌دهد این سرمایه‌گذاری افت شدیدی نسبت به سال‌های گذشته داشته است.

 

حال باید دید آیا نمایندگان مجلس با مردم، چه آن ۲۴ میلیونی که به دولت کنونی رای دادند، چه سایر اقشار جامعه که در این ۴ سال در حوزه مسکن از این وزیر رنج کشیده‌اند، همراه و همگام خواهند بود یا خیر.