یک روانشناس حوزه کودک عنوان کرد
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، عقیل عزتی درباره مشکلات پدیده کودک آزاری و افزایش آن در جامعه گفت: کودک آزاری یک واقعیت اجتماعی است هر چند که مطلوب ما باشد یا نه این اتفاق در جامعه می‌افتد. اگر اراده‌ای برای حل این مسئله وجود داشته باشد باید ببینیم پدیده کودک آزاری در کجای ساختار اجتماعی کشور قرار دارد.
تعریف کودک در ایران فراموش شده است
وی درباره وضعیت کودکان در ایران گفت: کودک به مثابه کودک به فرد زیر ۱۸ سال اطلاق می‌شود. حال با این تعریف کودک در ایران فراموش شده و تبدیل به یک اصل به حاشیه رانده شده است، کودک آزاری یکی از وضوح این اتفاق می‌شود. وضعیت کودکان در ایران متناقض است. خانواده‌های وجود دارند که کل زندگی‌شان فرزندشان است و تمام برنامه‌ها بر محور کودکان تنظیم می‌شود و از سویی دیگر آمار‌های ناراحت کننده‌ای در حوزه کودکان داریم. در یک دسته بندی کلان کودکان را به دو دسته کودکانی که مسئله ندارند (زندگی عادی می‌کنند) و آسیب دیده (یا در معرض آسیب) تقسیم می‌شوند. در حال حاضر مسئله ما دسته دوم از این کودکان است.
سازمان متولی و حامی کودکان نداریم
عزتی در ارتباط با جایگاه حقوقی و قانونی کودکان در ایران گفت: باید پرسید که در ساختار اداری و اجرایی کشور کدام نهاد متولی مسائل کودکان است؟ در زمینه آمار از کجا می‌توانیم آماری درباره کودکان بی سرپرست، بدسرپرست و کودکان کار پیدا کنیم؟
لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان سند آشفتگی فکری است
وی درباره لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان گفت: این لایحه خود سند آشفتگی فکری در حوزه کودکان است. لایحه مدت هاست که دغدغه‌ای در سطوح دانشگاهی و اجتماعی است. از سال ۱۳۸۸ که این لایحه به مجلس رفت و سیر قانونی و اداری را در پیش گرفت تا به الان چه وضعیتی دارد؟ آخرین وعده‌ای که داده شد این است که تا ۶ ماه آینده نهایی می‌شود.
این جامعه شناس با اشاره به حساسیت جامعه نسبت به موضوع کودک آزاری گفت: مسئله از بُعد جامعه شناختی دو رویه دارد. یک حساسیت هایی است که جامعه نسبت به پدیده موجود واکنش نشان می‌دهد به طور مثال رسانه‌ها نسبت به این موضوع حساس شدند. بُعد دوم مسئله، اراده برای تغییر است یعنی یک اراده جمعی وجود داشته باشد که بگوید این وضعیت مناسب نیست و باید تغییر کند. به نظر من هر دوی این حالات در جامعه ما به وجود آمده و الان بهترین زمان اقدام برای حمایت از کودکان است.
وی درباره تعریف کودک آزاری گفت: کودک آزاری یکسری وجوه شناخته شده دارد از جمله خشونت‌های جسمی-جنسی و کلامی که علیه کودکان صورت می‌گیرد. این‌ها باز خود لایه‌های مختلفی دارند، خشونت درون خانه توسط نزدیکان و خشونت خارج از خانه توسط افراد غریبه است.
محرومیت کودک از دوره کودکی بدترین نوع کودک آزاری است
وی افزود: یکی از وجوه کودک آزاری که کمتر به آن توجه می‌شود محروم شدن کودک از دوره کودکی است. به عنوان مثال کودکی که باید بازی کند، اما بخاطر وضعیت اقتصادی نامناسب کار می‌کند یا کودکی که در سن آموزش است و باید سر کلاس درس باشد، اما کار می‌کند.
بین ۳ تا ۷ میلیون کودک کار در کشور وجود دارد
این جامعه شناس افزود: وقتی آمار مربوط به کودکان بازمانده از تحصیل را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم هر سال ۷۰ هزار کودک از تحصیل باز می‌مانند. در آماری دیگر به طور کل ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل هستند. محرومیت کودک از تحصیل یک نوع کودک آزاری ساختاری است. باید برای ما سوال شود که وقتی این تعداد کودک در مدرسه نیستند چه وضعیتی دارند. طبق آمار بین ۳ تا ۷ میلیون کودک کار در کشور وجود دارد.
عزتی گفت: جامعه ایران باید به سمتی برود که خود کودک، کودک آزاری را گزارش دهد. اکثر گزارش هایی که به سامانه ۱۲۳ می‌شود توسط همسایه‌ها یا آشنایان است. اگر درصد نفوذ این سامانه ۱۲۳ را حساب کنیم، به کودکان آموزش دهیم خود گزارش دهند آن موقع چه آماری به دست می‌آید؟
وی افزود: باید کارهای ساختاری انجام شود و مسئولان، قانون گزاران، سمن‌ها و فعالان این حوزه تصمیم گیرند تا تحولی صورت گیرد. باید نهاد آموزش مسائلی را به کودکان آموزش دهد تا تغییری شکل گیرد.
این جامعه شناس درباره وضعیت آموزش مسائل جنسی در مدارس گفت: من در کنار فعالیت هایم یک معلم هم هستم، وقتی می‌خواهم در کلاس مرتبط با مسائل جنسی صحبت کنم ابا دارم. اگر صحبتی درباره این مسائل کنم به من تذکر می‌دهند. پس این مسئله باید کجا مطرح شود؟ چند باری که من این مسائل را در کلاس مطرح کردم دانش آموز‌ها به من مراجعه کردند و از آزار و اذیت هایی که شدند، گفتند.
وی خاطر نشان کرد: مسئله برای کودک به وجود آمده به معلم و مشاور نمی‌تواند بگوید، خجالت می‌کشد با پدر و مادرش در میان بگذارد، اگر به دوستانش بگوید مسخره می‌شود و این از درون به کودک ضربه می‌زند. می‌داند که این اتفاق نباید بیوفتد، اما مهارت لازم برای روبرویی با مشکل را ندارد.
وی افزود: در این مسائل اگر خجالت، رودربایستی، احتیاط و محافظه کاری را مبنی قرار دهیم باخته ایم. باید مهارت هایی به کودک آموزش داده شود تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کند. مخالفان این مسئله می‌گویند که اگر این مشکل ۵ نفر از کلاس ۳۰ نفره باشد چرا باید برای ۲۵ نفر دیگر مطرح شود. در جواب باید گفت: وقتی این مسئله دغدغه جامعه شده شما از کجا می‌دانید که این ۲۵ نفر در معرض نیستند؟ ثانیا ما داریم مهارت یاد می‌دهیم تا کودکان را توانمند کنیم.
وی افزود: شخصی مثل محمد بیجه با جنایاتی که در پاکدشت مرتکب شد خود قربانی کودک آزاری و خشونت جنسی بوده است. نمیخواهم با این حرف جنایات این فرد را توجیه کنم بلکه می‌گویم باید در این مسئله تامل کرد.
افول شاخص‌های اخلاقی در جامعه
این جامعه شناس اظهار داشت: در سطح کلان جامعه یک سری شاخص هایی وجود دارد که هرچه این شاخص‌ها افول کنند یعمی جامعه افول کرده است. جامعه یک کل منسجم به هم پیوسته است، این که بگوییم کودک آزاری مسئله‌ای کوچک و حاشیه‌ای است درست نیست. این نشان می‌دهد جامعه بیمار است و در مسیر بدی افتاده است. وقتی کودکان که آسیب پذیر‌ترین بخش جامعه هستند اینطور مورد تهدید قرار می‌گیرند یعنی جامعه به فرزند خودش هم رحم نمی‌کند. این نشانه افول است.
اگر رسانه‌ها نبودند حادثه پارس آباد در همان جا می‌ماند
این فعال حوزه کودکان با اشاره به نقش رسانه در انتشار اخبار مربوط به کودک آزاری گفت: این مسئله وجود داشته، اما گزارش نمی‌شده، اگر رسانه‌ها نبودند قضیه‌ای که در پارس آباد رخ داد در همان جا می‌ماند، اما به قوت رسانه‌ها این اتفاق بعد ملی پیدا کرد. کودک آزاری گسترده نشده بلکه رسانه قدرت گرفته و گزارشات زیاد شده است.
این جامعه شناس درباره قوانین مرتبط با حقوق کودکان گفت: در زمینه کودک یک قانون ۹ ماده‌ای وجود دارد که تمام فعالیت‌های حمایتی از کودک و نوجوان تحت این قانون است.
وی افزود: من به این قانون نقد دارم مخصوصا این که سازمان‌های غیردولتی فعال در خصوص کودک و نوجوان نقشی در قانون گذاری ندارند. اما باز هم قانون بد بهتر از بی قانونی است.
فقر بین نسلی متوقف شود
وی با اشاره به اهمیت پیشگیری در حوزه کودک و نوجوان اظهار کرد: ما موسسه‌ای را به همین منظور تاسیس کردیم. بخش بسیاری از مشکلات کودکان به خاطر وضعیت نسل قبلی است و به آن‌ها منتقل می‌شود. ما می‌خواهیم فقر بین نسلی متوقف شود. حمایت مالی و نقدی بیشتر یک مُسکن است تا یک درمان قطعی. کودک باید توانمند شود و از چرخه آسیب خارج شود. در کمیته آموزش موسسه به کودکانی که تحصیل می‌کنند، اما کسی را ندارند که در صورت مشکل درسی به آن‌ها آموزش لازم را بدهد کمک می‌کنیم. در این جا بیش از ۱۷۰ دانشجوی داوطلب حاضر می‌شوند تا به صورت رایگان به کودکان کمک کنند. بچه هایی هم که از تحصیل بازمانده اند هم باید توانمند شوند. هرچه کودک باسواد‌تر باشد امکان اینکه از چرخه فقر خارج شد بیشتر است.
این فعال اجتماعی افزود: در کمیته سلامت موسسه سبک زندگی سلامت به کودکان آموزش داده می‌شود. به عنوان مثال در حوزه دندان مسواک زدن را آموزش می‌دهیم یا تغذیه سلامت.
وی در ارتباط با کمیته مهارت‌های اجتماعی گفت: وقتی کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست که در شرایط خاص بزرگ می‌شوند به سن ۱۸ سال می‌رسند و به عنوان مثال وارد دانشگاه می‌شوند، از یک سری تعاملات اجتماعی محرومند به همین جهت قسمتی از مهارت‌های اجتماعی را به صورت طبیعی کسب نمی‌کنند و در ارتباط گیری و رابطه کلامی دچار مشکل اند. ما در کمیته مهارت‌های اجتماعی بچه‌ها را برای ورود به جامعه آماده می‌کنیم.
این فعال حوزه کودک در خصوص کمیته مهارت افزایی و کارآفرینی گفت: ما به صورت کلی با کار کودک مخالفیم، اما واقعیت این است که این کودکان در حال کار اند. مطلوب ما نیست مه این کودکان کار کنند، اما الان که مشغول مار اند حداقل شغلی متناسب با کودکیشان پیدا کنند. مثلا اسباب بازی بسازند.
وی افزود: باید مهارت هایی را آموزش دهیم که فردا وقتی وارد بازار کار شد مهارتی داشته باشد. دوره هایی را گذرانده باشد تا بتواند در آینده فعالیت کند و از چرخه فقر خارج شود. ما می‌شویم نهاد بین این کودکان که شرایط مناسب ندارند با بازار کار. مثلا برای کالاهایی که این کودکان درست می‌کنند بازار بهتری تدارک ببینند یا امتیاز ویژه‌ای برایشان قائل شوند.
۲۵ هزار کودک بی سرپرست و بدسرپرست زیر نظر بهزیستی است
این فعال اجتماعی در ارتباط با وضعیت سمن‌ها گفت: ۲۵ هزار کودک بی سرپرست و بدسرپرست زیر نظر بهزیستی است که از این تعداد ۱۵ هزار نفر در سمن‌ها هستند و بهزیستی بر آن‌ها نظارت و بازرسی دارد. ۱۰ هزار نفر از این کودکان در مجموعه‌های دولتی هستند و با توجه به آمار بالای کودکان کار و بد سرپرست و بی سرپرست دولت نمی‌تواند به تنهایی مشکل را حل کند و نیازمند حضور تشکل‌های مردم نهاد است.
تعریف کودک در ایران فراموش شده است
وی درباره وضعیت کودکان در ایران گفت: کودک به مثابه کودک به فرد زیر ۱۸ سال اطلاق می‌شود. حال با این تعریف کودک در ایران فراموش شده و تبدیل به یک اصل به حاشیه رانده شده است، کودک آزاری یکی از وضوح این اتفاق می‌شود. وضعیت کودکان در ایران متناقض است. خانواده‌های وجود دارند که کل زندگی‌شان فرزندشان است و تمام برنامه‌ها بر محور کودکان تنظیم می‌شود و از سویی دیگر آمار‌های ناراحت کننده‌ای در حوزه کودکان داریم. در یک دسته بندی کلان کودکان را به دو دسته کودکانی که مسئله ندارند (زندگی عادی می‌کنند) و آسیب دیده (یا در معرض آسیب) تقسیم می‌شوند. در حال حاضر مسئله ما دسته دوم از این کودکان است.
سازمان متولی و حامی کودکان نداریم
عزتی در ارتباط با جایگاه حقوقی و قانونی کودکان در ایران گفت: باید پرسید که در ساختار اداری و اجرایی کشور کدام نهاد متولی مسائل کودکان است؟ در زمینه آمار از کجا می‌توانیم آماری درباره کودکان بی سرپرست، بدسرپرست و کودکان کار پیدا کنیم؟
لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان سند آشفتگی فکری است
وی درباره لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان گفت: این لایحه خود سند آشفتگی فکری در حوزه کودکان است. لایحه مدت هاست که دغدغه‌ای در سطوح دانشگاهی و اجتماعی است. از سال ۱۳۸۸ که این لایحه به مجلس رفت و سیر قانونی و اداری را در پیش گرفت تا به الان چه وضعیتی دارد؟ آخرین وعده‌ای که داده شد این است که تا ۶ ماه آینده نهایی می‌شود.
این جامعه شناس با اشاره به حساسیت جامعه نسبت به موضوع کودک آزاری گفت: مسئله از بُعد جامعه شناختی دو رویه دارد. یک حساسیت هایی است که جامعه نسبت به پدیده موجود واکنش نشان می‌دهد به طور مثال رسانه‌ها نسبت به این موضوع حساس شدند. بُعد دوم مسئله، اراده برای تغییر است یعنی یک اراده جمعی وجود داشته باشد که بگوید این وضعیت مناسب نیست و باید تغییر کند. به نظر من هر دوی این حالات در جامعه ما به وجود آمده و الان بهترین زمان اقدام برای حمایت از کودکان است.
وی درباره تعریف کودک آزاری گفت: کودک آزاری یکسری وجوه شناخته شده دارد از جمله خشونت‌های جسمی-جنسی و کلامی که علیه کودکان صورت می‌گیرد. این‌ها باز خود لایه‌های مختلفی دارند، خشونت درون خانه توسط نزدیکان و خشونت خارج از خانه توسط افراد غریبه است.
محرومیت کودک از دوره کودکی بدترین نوع کودک آزاری است
وی افزود: یکی از وجوه کودک آزاری که کمتر به آن توجه می‌شود محروم شدن کودک از دوره کودکی است. به عنوان مثال کودکی که باید بازی کند، اما بخاطر وضعیت اقتصادی نامناسب کار می‌کند یا کودکی که در سن آموزش است و باید سر کلاس درس باشد، اما کار می‌کند.
بین ۳ تا ۷ میلیون کودک کار در کشور وجود دارد
این جامعه شناس افزود: وقتی آمار مربوط به کودکان بازمانده از تحصیل را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم هر سال ۷۰ هزار کودک از تحصیل باز می‌مانند. در آماری دیگر به طور کل ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل هستند. محرومیت کودک از تحصیل یک نوع کودک آزاری ساختاری است. باید برای ما سوال شود که وقتی این تعداد کودک در مدرسه نیستند چه وضعیتی دارند. طبق آمار بین ۳ تا ۷ میلیون کودک کار در کشور وجود دارد.
عزتی گفت: جامعه ایران باید به سمتی برود که خود کودک، کودک آزاری را گزارش دهد. اکثر گزارش هایی که به سامانه ۱۲۳ می‌شود توسط همسایه‌ها یا آشنایان است. اگر درصد نفوذ این سامانه ۱۲۳ را حساب کنیم، به کودکان آموزش دهیم خود گزارش دهند آن موقع چه آماری به دست می‌آید؟
وی افزود: باید کارهای ساختاری انجام شود و مسئولان، قانون گزاران، سمن‌ها و فعالان این حوزه تصمیم گیرند تا تحولی صورت گیرد. باید نهاد آموزش مسائلی را به کودکان آموزش دهد تا تغییری شکل گیرد.
این جامعه شناس درباره وضعیت آموزش مسائل جنسی در مدارس گفت: من در کنار فعالیت هایم یک معلم هم هستم، وقتی می‌خواهم در کلاس مرتبط با مسائل جنسی صحبت کنم ابا دارم. اگر صحبتی درباره این مسائل کنم به من تذکر می‌دهند. پس این مسئله باید کجا مطرح شود؟ چند باری که من این مسائل را در کلاس مطرح کردم دانش آموز‌ها به من مراجعه کردند و از آزار و اذیت هایی که شدند، گفتند.
وی خاطر نشان کرد: مسئله برای کودک به وجود آمده به معلم و مشاور نمی‌تواند بگوید، خجالت می‌کشد با پدر و مادرش در میان بگذارد، اگر به دوستانش بگوید مسخره می‌شود و این از درون به کودک ضربه می‌زند. می‌داند که این اتفاق نباید بیوفتد، اما مهارت لازم برای روبرویی با مشکل را ندارد.
وی افزود: در این مسائل اگر خجالت، رودربایستی، احتیاط و محافظه کاری را مبنی قرار دهیم باخته ایم. باید مهارت هایی به کودک آموزش داده شود تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کند. مخالفان این مسئله می‌گویند که اگر این مشکل ۵ نفر از کلاس ۳۰ نفره باشد چرا باید برای ۲۵ نفر دیگر مطرح شود. در جواب باید گفت: وقتی این مسئله دغدغه جامعه شده شما از کجا می‌دانید که این ۲۵ نفر در معرض نیستند؟ ثانیا ما داریم مهارت یاد می‌دهیم تا کودکان را توانمند کنیم.
وی افزود: شخصی مثل محمد بیجه با جنایاتی که در پاکدشت مرتکب شد خود قربانی کودک آزاری و خشونت جنسی بوده است. نمیخواهم با این حرف جنایات این فرد را توجیه کنم بلکه می‌گویم باید در این مسئله تامل کرد.
افول شاخص‌های اخلاقی در جامعه
این جامعه شناس اظهار داشت: در سطح کلان جامعه یک سری شاخص هایی وجود دارد که هرچه این شاخص‌ها افول کنند یعمی جامعه افول کرده است. جامعه یک کل منسجم به هم پیوسته است، این که بگوییم کودک آزاری مسئله‌ای کوچک و حاشیه‌ای است درست نیست. این نشان می‌دهد جامعه بیمار است و در مسیر بدی افتاده است. وقتی کودکان که آسیب پذیر‌ترین بخش جامعه هستند اینطور مورد تهدید قرار می‌گیرند یعنی جامعه به فرزند خودش هم رحم نمی‌کند. این نشانه افول است.
اگر رسانه‌ها نبودند حادثه پارس آباد در همان جا می‌ماند
این فعال حوزه کودکان با اشاره به نقش رسانه در انتشار اخبار مربوط به کودک آزاری گفت: این مسئله وجود داشته، اما گزارش نمی‌شده، اگر رسانه‌ها نبودند قضیه‌ای که در پارس آباد رخ داد در همان جا می‌ماند، اما به قوت رسانه‌ها این اتفاق بعد ملی پیدا کرد. کودک آزاری گسترده نشده بلکه رسانه قدرت گرفته و گزارشات زیاد شده است.
این جامعه شناس درباره قوانین مرتبط با حقوق کودکان گفت: در زمینه کودک یک قانون ۹ ماده‌ای وجود دارد که تمام فعالیت‌های حمایتی از کودک و نوجوان تحت این قانون است.
وی افزود: من به این قانون نقد دارم مخصوصا این که سازمان‌های غیردولتی فعال در خصوص کودک و نوجوان نقشی در قانون گذاری ندارند. اما باز هم قانون بد بهتر از بی قانونی است.
فقر بین نسلی متوقف شود
وی با اشاره به اهمیت پیشگیری در حوزه کودک و نوجوان اظهار کرد: ما موسسه‌ای را به همین منظور تاسیس کردیم. بخش بسیاری از مشکلات کودکان به خاطر وضعیت نسل قبلی است و به آن‌ها منتقل می‌شود. ما می‌خواهیم فقر بین نسلی متوقف شود. حمایت مالی و نقدی بیشتر یک مُسکن است تا یک درمان قطعی. کودک باید توانمند شود و از چرخه آسیب خارج شود. در کمیته آموزش موسسه به کودکانی که تحصیل می‌کنند، اما کسی را ندارند که در صورت مشکل درسی به آن‌ها آموزش لازم را بدهد کمک می‌کنیم. در این جا بیش از ۱۷۰ دانشجوی داوطلب حاضر می‌شوند تا به صورت رایگان به کودکان کمک کنند. بچه هایی هم که از تحصیل بازمانده اند هم باید توانمند شوند. هرچه کودک باسواد‌تر باشد امکان اینکه از چرخه فقر خارج شد بیشتر است.
این فعال اجتماعی افزود: در کمیته سلامت موسسه سبک زندگی سلامت به کودکان آموزش داده می‌شود. به عنوان مثال در حوزه دندان مسواک زدن را آموزش می‌دهیم یا تغذیه سلامت.
وی در ارتباط با کمیته مهارت‌های اجتماعی گفت: وقتی کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست که در شرایط خاص بزرگ می‌شوند به سن ۱۸ سال می‌رسند و به عنوان مثال وارد دانشگاه می‌شوند، از یک سری تعاملات اجتماعی محرومند به همین جهت قسمتی از مهارت‌های اجتماعی را به صورت طبیعی کسب نمی‌کنند و در ارتباط گیری و رابطه کلامی دچار مشکل اند. ما در کمیته مهارت‌های اجتماعی بچه‌ها را برای ورود به جامعه آماده می‌کنیم.
این فعال حوزه کودک در خصوص کمیته مهارت افزایی و کارآفرینی گفت: ما به صورت کلی با کار کودک مخالفیم، اما واقعیت این است که این کودکان در حال کار اند. مطلوب ما نیست مه این کودکان کار کنند، اما الان که مشغول مار اند حداقل شغلی متناسب با کودکیشان پیدا کنند. مثلا اسباب بازی بسازند.
وی افزود: باید مهارت هایی را آموزش دهیم که فردا وقتی وارد بازار کار شد مهارتی داشته باشد. دوره هایی را گذرانده باشد تا بتواند در آینده فعالیت کند و از چرخه فقر خارج شود. ما می‌شویم نهاد بین این کودکان که شرایط مناسب ندارند با بازار کار. مثلا برای کالاهایی که این کودکان درست می‌کنند بازار بهتری تدارک ببینند یا امتیاز ویژه‌ای برایشان قائل شوند.
۲۵ هزار کودک بی سرپرست و بدسرپرست زیر نظر بهزیستی است
این فعال اجتماعی در ارتباط با وضعیت سمن‌ها گفت: ۲۵ هزار کودک بی سرپرست و بدسرپرست زیر نظر بهزیستی است که از این تعداد ۱۵ هزار نفر در سمن‌ها هستند و بهزیستی بر آن‌ها نظارت و بازرسی دارد. ۱۰ هزار نفر از این کودکان در مجموعه‌های دولتی هستند و با توجه به آمار بالای کودکان کار و بد سرپرست و بی سرپرست دولت نمی‌تواند به تنهایی مشکل را حل کند و نیازمند حضور تشکل‌های مردم نهاد است.
ارسال نظرات