نماینده ولی فقیه سازمان جهادکشاورزی البرز در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرگزاری دانشجو:
گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو: حجت الاسلام‌والمسلمین علی ارجمند نماینده، ولی فقیه در سازمان جهادکشاورزی و منابع طبیعی استان البرز، عضو انجمن ارگانیک ایران و استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرگزاری دانشجو درخصوص «جریان‌شناسی» و «الزامات فقهی» تجاری‌سازی و مصرف عمومی محصولات دستکاری شده ژنتیکی (تراریخته) توضیحات مبسوطی ارائه کرد. قسمت اول این گفتگو در اختیار خوانندگان قرار می‌گیرد.
تراریخته جنبه‌های مختلفی دارد از جمله فقه
آیا مسئله تراریخته یک مسئله تک بعدی است؟
در یک نگاه کلی، مسائل اجتماعی، علمی و سیاسی نوعا تک بعدی نیستند، به عنوان مثال یک پدیده اجتماعی مانند طلاق از یک زاویه یک بحث فقهی است، از یک زاویه موضوع بحث روانشناسی است و از زاویه دیگر ممکن است مباحثی مثل امنیت را هم شامل شود، موضوع تراریخته هم به همین صورت است یک موضوعی است که دارای ابعاد مختلف است. ولی متاسفانه آقایان اصرار دارند که این موضوع فقط در حوزه تخصص بیوتکنولوژیست‌هاست و این شروع یک اشتباه است، یعنی خطا از همین جا شروع می‌شود که تنها خودشان را در این موضوع ذی‌حق و صاحب صلاحیت اظهار نظر می‌دانند و فکر می‌کنند که دیگران حق ورود به این قضیه را ندارند.
بیوتکنولوژی ۳۲ شاخه دارد که یکی از شاخه‌هایش مهندسی ژنتیک است و یکی از شاخه‌های مهندسی ژنتیک موضوع تراریخته است، لذا بیوتکنولوژی مساوی با تراریخته کردن محصولات نیست همچنان که علم و فناوری هم مساوی با بیوتکنولوژی نیست.
ثانیا، تکنولوژی مدافعان آزادسازی تراریخته در ایران دنبال آن هستند مربوط به حدود ۳۰ سال قبل است درحالیکه در جهان پیشرفت‌های زیادی در حوزه بیوتکنولوژی انجام شده که قطعا به لحاظ رشد علمی و فواید، از تراریخته جلوتر هستند.
همه کشورها به تراریخته دید امنیتی دارند/ تراریخته غیر از فقه زوایای دیگری هم دارد
قطعا در حوزه تراریخته‌ها هم مباحث امنیتی داریم چرا که خود کشورهای اروپایی هم به آن نگاه امنیتی دارند، روسیه کاملا این موضوع را از دیدگاه امنیتی می‌بیند و در روسیه بعد از تصویب دوما موضوعاتی مثل تراریخته جرم حساب می‌شود.
موضوع تراریخته جنبه اجتماعی هم دارد اینکه افکار عمومی می‌پذیرند یا نمی‌پذیرند یک موضوع اجتماعی است، جنبه فقهی هم دارد، منظور این است که از نظر فقه شیعه و حتی اهل سنت نگاه فقه به مسائل دستاوردهای جدید در حوزه کشاورزی چگونه است و چه حکمی در مورد آنها صادر می کند؟ حرام، جائز، مستحب، مکروه یا مباح!؟
همچنین جنبه اخلاق زیستی هم دارد، به هر حال باید دید که اخلاق زیستی در مواجهه با محصولات دستکاری ژنتیک شده چه نوع ارزش گزاری دارد!
جنبه اقتصادی هم دارد که آیا واردات یا کاشت این محصولات یک ضرورت اقتصادی هست یا نه؟ مثلا اینکه شما دیدگاهتان به این محصولات بیشتر معیشتی است یا کشاورزی اقتصادی را مد نظر دارید؟ افزایش یک ژن باعث افزایش محصولات می شود یا تاثیری ندارد؟ این ها ابعاد مختلف این تکنولوژی است.
اما آنچه که بیشتر به حوزه ما مربوط است در درجه اول مباحث فقهی این قضیه است. بسیاری از موضوعات در ابتدای اسلام نبوده ولی چون علماء شیعه قائل به اجتهاد پویا هستند لذا قائلند که زمان و مکان تعیین کننده در اجتهادند، لذا موضوعات را از جامعه می‌گیرند و بر فقه عرضه می‌کنند و نهایتا نتیجه فقهی می‌گیرند، مثلا قبلا انتقال خون نبوده ولی امروز انتقال خون یکی از موضوعات فقهی در حوزه پزشکی است قبلا پیوند اعضا نبوده ولی امروز هست، مطمئنا با توجه به آن کلان‌نگری که در فقه شیعه هست هر کدام از اینها جواب‌های کلی دارند و ما فقط باید دنبال تطبیق این مصادیق با آن کلیات باشیم.
مدافعان تراریخته از فقه استفاده ابزاری می‌کنند
آیا ادعای مدافعان تراریخته مبنی بر موافقت علما صحیح است؟
متاسفانه مدافعان بی‌چون و چرای تراریخته، چون مباحث فقهی را نمی‌دانند یا اصلا اعتقاد قلبی به مباحث فقهی ندارند، فقط می‌خواهند استفاده ابزاری کنند، رسما در گفتگوی تلویزیونی اعلام می‌کنند که ۱۴ نفر از مراجع معظم تقلید اعلام کرده‌اند که تراریخته هیچ اشکالی ندارد! این یک سفسطه و استفاده ابزاری از فقه است.
در زمان حضرت امام خمینی (ره) هم شاهد چنین تصمیماتی توسط مسئولان و دولتمردان بودیم و بعدش متاسفانه ضررهایش را دیدیم، حضرت امام گفتند، موضوع کنترل جمعیت با ۴ شرط اشکال ندارد، مثلا به شرط اینکه شخص مقطوع‌النسل نشود، یعنی باعث نازایی دایمی نشود و یا اینکه مرکتب حرامی نشوند و... اما مسئولان این ۴ شرط را حذف کردند و گفتند حضرت امام موافق تام کنترل جمعیت است، نتیجه‌اش هم این شد که از ابتدای خلقت تاکنون هیچ کشوری به اندازه ایران به این سرعت نتوانسته جمعیت خودش را کاهش بدهد این یکی از تجربه‌های سنگین جمهوری اسلامی از مسئولانی است که حاضر به پذیرفتن سخن علماء و اندیشمندان دلسوز دیگری نیستند. الان هم در بحث آزادسازی تراریخته‌ها همان استفاده ابزاری از فقه در حال رخ دادن است.
هیچ کدام از مراجع تراریخته را بی‌چون و چرا نپذیرفته‌اند
متن صریح فتوی علما در زمینه تراریخته چیست؟
باید توجه داشت که ۱۴ مرجع بزرگوار فرمودند «به شرط اینکه محصولات تراریخته ضرر معتنابهی نداشته باشد، استفاده آن بلامانع است»، ببینید شرط گذشته‌اند که اگر ضرر چشمگیری نداشته باشد، استفاده آن اشکال ندارد که این تازه اول بحث ما با مدافعان تراریخته است.
قاعده فقهی لاضرر ولاضرار ما را از پذیرفتن تراریخته باز می‌دارد
مراجع مبتنی بر کدام آیه یا روایات چنین فتوایی داده‌اند؟
قاعده قرآنی لا ضرر یک قاعده کلی است که در خیلی از موضوعات فقهی مورد استفاده قرار می‌گیرد، این قاعده را می‌توانید در مورد سیگار هم استفاده کنید. با اینکه سیگار تکنولوژی جدیدی نیست و این محصول فایده‌ای هم ندارد ولی اگر از حکم آن بپرسید می‌فرمایند، اگر ضرر چشمگیری داشته باشد حرام است، نداشته باشد اشکالی ندارد، در مورد هر محصول جدیدی می‌توانیم این را سوال بکنیم. لذا مدافعان آزادسازی تراریخته قید «اگر ضرر ندارد» را از متن فتوای علما حذف می‌کنند و مطرح نمی‌کنند، البته ما معتقدیم که تراریخته ضرر دارد یعنی بنابراینکه می‌بینیم عقلا در جهان احتیاط می‌کنند می‌فهمیم که یک ضرری در این موضوع وجود دارد و مشکوک است چون خلقت الهی را حکیمانه می‌دانیم و به هم خوردن ساختار خلقت یک موجود را با تردید می‌نگریم.
از روسیه با نفرت / حتی اسرائیل و اروپا اجازه کشت تراریخته را نداده‌اند
منظورتان از احتیاط عقلا در جهان چیست؟ چرا تراریخته مشکوک است؟
اگر واقعا تراریخته ضرر ندارد چرا ۳۸ و یا ۳۹ کشور (بستگی به این دارد که بریتانیا را شما چگونه نقشه‌اش را در نظر بگیرید و ایرلند را اضافه کنید یا نکنید) در دنیا یا کاشت تراریخته‌ها ممنوع است یا کلا استفاده از تراریخته را هم بعضا ممنوع کرده‌اند و حداقلش این است که در اکثر کشورهای اروپایی مثل فرانسه، انگلیس و آلمان کاشت این محصولات ممنوع است.
ببینید آلمان شرکت بزرگی به نام "بایر" دارد این شرکت آنچنان قدرتمند است که شرکت بزرگ مونسانتو را حدود ۶۶ میلیارد دلار خریداری کرد و این شرکت تقریبا ۲۸ درصد از آفت‌کش‌ها، ۲۸ درصد از سویا و ۳۶ درصد از ذرت‌های دنیا را تامین می‌کند، ولی چرا در آلمان یک وجب شما پیدا نمی‌کنید که از این محصولات کاشت تجاری شده باشد؟
جالب آن است که ذی‌نفعان اصلی محصولات تراریخته یعنی صهیونیست‌ها اجازه کشت و واردات تراریخته در سرزمین اشغالی فلسطین را نمی‌دهند. حتی همسایه‌گان رژیم غاصب صهیونیستی حق ندارند تراریخته بکارند چون ممکن است فرار ژن از طریق گرده گیاهان و یا زنبور عسل و غیره صورت بگیرد! مثلا عربستان جزء کشورهایی است که حق ندارد این محصولات را بکارد.
چرا در کشوری مثل روسیه که وسعت زیادی دارد کشت تراریخته جرم اعلام می‌شود؟ اول خود پوتین رئیس جمهور روسیه شخصا دستور داده بود بعدا در مجلس روسیه تصویب شد که تراریخته کاشتن مساوی با بیوتروریسم است بنابراین هم عملکرد این کشورهای جهان اول و هم یافته‌های دانشمندان مستقل در مورد ضرر تراریخته به ما هشدار می‌دهد.
یافته‌های دانشمندان مستقل حاکی از ضررهای محصولات تراریخته است
منظور از دانشمندان مستقل چیست؟
وقتی ما می‌گوییم دانشمندان مستقل باید مد نظر داشته باشیم که جهان امروز زیر مجموعه اقتصاد سرمایه داری است یعنی در دنیا شما حق ندارید هر نظریه را منتشر کنید و هر نظریه‌ای از شما شنیده نمی‌شود، بلکه این نظام سرمایه‌داری است که به علم می‌گوید که چه چیزی درست است و چه چیزی درست نیست، از کدام نظریه حمایت شود و کدام نشود علی‌رغم اینکه سرمایه‌داری لگام علم را به دست گرفته و تعیین می‌کند که حتی کدام نظریه درست یا غلط است یا کدام دانشمند باید شناخته شود و کدام نشود. چیزی حدود ۷۰ سال است که سازمان CIA بخشی به نام بخش علمی دارد که وظیفه این بایکوت کردن دانشمندان، ترور دانشمندان و به دست گرفتن نهضت ترجمه، انتشار کتاب‌ها در عالم و سامان‌دهی جریان‌های علمی و مکاتب فکری است.
با وجود این ما دانشمندان مستقلی را می‌بینیم که اینها یافته‌هایی دارند که نشان می‌دهد که اگر نگوییم ایجاد فلان بیماری‌ها با تراریخته قطعی است حداقل این است که رابطه معناداری دارد.
تائید سلامت تراریخته هزینه و زمان خود را دارد/ حداقل ۱۳ سال زمان با ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه برای مراحل تست سلامت محصول
آیا برای تایید سلامت تراریخته برنامه مدون و دقیقی در جهان وجود دارد؟ چرا تراریخته مشکوک است؟
نظام هستی، یک نظام حکیمانه‌ای است یعنی خداوند براساس حکمت خودش بین اینها نظم واحد و رابطه علت و معلولی ایجاد کرده و او این یک رشته از علت‌ها را هدایت می‌کند، وقتی شما یک ژنی را از یک موجود ناهمگون مثلا از یک موجودی به موجود دیگر شلیک می‌کنید و بعدش هم نمی‌فهمید که در کرومزم‌های گیاه به کجا رفته این حداقلش این است که واکنش گیاه به این ژن مشکوک و مبهم است.
ما شواهد و دلایل متقنی داریم که تراریخته علاوه بر اینکه مشکوک است می‌تواند بیماری‌زا هم باشد. هم اکنون از ۲۰ هزار محصول تراریخته در جهان تعداد بسیار کمی تایید سلامت شده‌اند که معلوم نیست در همین تعداد اندک هم، همه ابعاد را در تایید سلامت در نظر گرفته باشند، چون برای تایید سلامت یک محصول تراریخته حداقل ۱۳یا ۱۴ سال زمان لازم است و ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه می‌خواهد.
با توجه به هزینه بالای تایید سلامت محصولات تراریخته، قیمت آنها نازلتر از ارقام طبیعی است!
محصولات تراریخته ارزان‌تر از دیگر محصولات هستند؟ چرا تراریخته مشکوک است؟
چرا قیمت محصولات تراریخته تا ۳۰ درصد ارزان‌تر از غیرتراریخته است؟ وقتی که شما این همه وقت می‌گذارید و 500 میلیارد تومان(135 میلیون دلار) صرف تایید یک محصول تراریخته می‌کنید، قطعا باید در توزیع قیمت تاثیر داشته باشد ولی چرا سویای تراریخته یا ذرت تراریخته روی کشتی ۳۰ درصد از محصولات سالم ارزان‌تر است؟
این پارادوکسی است که باید طرفداران آزادسازی تراریخته پاسخ دهند که اگر تراریخته بهتر است پس باید گران‌تر شود ولی ارزان‌تر است! اینها نشان می‌دهد در قاعده لا ضرر و لاضرار که به آن اشاره کردیم حداقل کاری که باید کرد احتیاط است. از نظر شرعی هر چیزی که خوردنی اگر ضرر داشته باشد نهی شده است.
آیت الله مکارم شیرازی: کاشت و مصرف محصولات تراریخته تا وقتی که سلامتش تایید نشده باشد جایز نیست
از شرطی که علما در متن فتوا قید کرده‌اند چه چیزی برداشت می‌شود؟
وقتی کلمه "اگر" در متن فتوا آورده می‌شود، معلوم است که به هر حال موضوع کامل برای مراجع محترم تشریح نشده بوده است. ما خدمت چند تن از مراجع رسیدیم اول خدمت حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی رسیدیم با چند تن از استادان بیوتکنولوژی و بنده از حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی سوال کردم احکامی که در دین ملزم به انجام آنها هستیم براساس مصالح و مفاسد واقعی است یا اینکه خدا دوست داشته بگوید این حلال و آن حرام؟ ایشان در پاسخ فرمودند احکام الهی براساس مصالح و مفاسد واقعی است، یعنی شخصی چه بداند و چه نداند و به حکم حرام عمل کند، تاثیر وضعی دارد یا اینکه چه بداند و چه نداند و عمل حلال و واجبی را انجام بدهد در دنیای او ودیگران مصالح عینی دارد.
اما سوال دیگری که از آیت الله مکارم شیرازی پرسیدم این بود که چرا ما که احکام را اسلامی را انجام می‌دهیم آمار بیماری مان از کشورهای کفری مثل چین بدتر است؟ مثلا در کشور ما عمل قلب باز به اندازه چین است! آمار سکته و سرطان را ملاحظه بفرمایید و این آمارها را مقایسه بفرمایید با کشورهایی مثل چین و کشورهای اروپایی!
ما در خیلی از اینها متاسفانه اوضاعمان و حداقل سرعت رشدمان بیشتر از آنهاست و ایشان وقتی که این موارد را شنیدند و دوستان استاد بیوتکنولوژی شهادت به خطر محصولات تراریخته دادند در حامش نامه مدیریت وقت سازمان محیط زیست یعنی خانم ابتکار متنی را نوشتند مبنی براینکه کاشت و مصرف محصولات تراریخته تا وقتی که سلامتش تعیین نشده جایز نیست. ایشان در این متن می‌فرمایند:
«بسمه تعالی
علیکم السلام
با توجه به اینکه کشورهای زیادی هم‌اکنون آن را تحریم کرده‌اند و بسیاری از اهل خبره آن را مضر می‌دانند، لااقل باید پیش از روشن شدن مطلب از کشت آن خودداری شود و بنا بر احتیاط گذارده شود. همیشه موفق باشید.»
آیت الله علوی گرگانی: کشت و تجاری سازی تراریخته جایز نیست
از شرطی که علما در متن فتوا قید کرده‌اند چه چیزی برداشت می‌شود؟
همچنین خدمت حضرت آیت الله علوی گرگانی رسیدیم. جالب است که ایشان اطلاعات کاملی راجع به محصولات تراریخته داشتند و فرمودند این جریان از طریق صهیونیست هدایت می‌شود و آنها به دنبال دست بردن در غذای ما هستند این فرمایش ایشان کاملا درست است چرا که اعترافات خودشان این را نشان می‌دهد.
هنری کسینجر استراتژیست ارشد یهودی آمریکا رسما اعلام کرد که اگر می‌خواهید دولت‌ها را تحت سلطه در آورید انرژی را تحت سلطه بگیرید و اگر می‌خواهید ملت‌ها را تحت سلطه بگیرید غذا را تحت سلطه داشته باشید، این اعترافی است که صراحتا هنری کسینجر که بزرگ‌ترین استراتژیک تمدن لیبرال دموکراسی در غرب است گفته و اعترافات دیگری که در این زمینه داریم مثلا یکی از وزرای کشاورزی آمریکا اعلام کرده بود از نظر ما غذا یک اسلحه است این صراحت‌ها در کلام دشمنان ما هست و قابل اغماض هم نیست.
حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی در پاسخ به استفتاء در این خصوص تقریر فرمودند:
«بسمه تعالی
تحقیق درمورد محصولات تراریخته و دستکاری شده ژنتیک اشکالی ندارد ولی این محصولات تا از نظر علمی بی خطر و ضرر بودن آن اثبات نشده تجاری سازی آنها جایز نیست و باید با دقت فراوان ــ حتی در مورد جزئی ــ مورد استفاده قرار گیرد».
لذ باید گفت این کلام آیت الله مکارم شیرازی صراحت دارد نه آن چیزی که مدافعان تراریخته ادعا می‌کنند. در واقع هر چیزی که جدید به بازار آمده و شما نمی‌دانید سلامت است یا نه و از مراجع تقلید بپرسید همین را به شما می‌گویند.
ارسال نظرات