گزارشی از خدمات کلانتری‌های زنان در سراسر دنیا
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، از اوایل قرن بیستم بود که افسران پلیس زن فعالیت خود را در کشور انگلستان آغاز کردند و پس از آن سایر کشور‌ها نیز به‌تدریج این نیاز را احساس کردند و پی بردند که تأمین امنیت جامعه تنها با حضور پلیس مرد میسر نیست و زنان نیز باید به فراخور موقعیت‌های مختلف در این عرصه حضور داشته باشند. به همین منظور، دانشکده‌های پلیس در سراسر دنیا زنان را نیز پذیرش کردند و به آن‌ها آموزش‌های نظامی و انتظامی دادند. زنان پلیس در کشورهای مختلف با توجه به فرهنگ آن کشور فعالیت‌های مختلفی انجام می‌دهند.
تأسیس اولین کلانتری زنان در برزیل
به اواخر قرن بیستم که نزدیک شدیم برخی از کشور‌ها به ضرورت وجود کلانتری‌های ویژه زنان پی بردند و ازاین‌رو، کلانتری‌هایی تأسیس شدند که صرفاً مختص زنان بوده و همه کادر نظامی و اداری و همچنین مراجعه‌کنندگان این کلانتری‌ها زنان هستند.
اولین‌بار در سال ۱۹۸۵ در کشور برزیل فعالان مدنی دولت را قانع کردند که برای کمک به زنان خشونت‌دیده وجود پلیس زن ضروری است و به این ترتیب، اولین کلانتری پلیس زنان در سائوپائولوی برزیل تأسیس شد و پس از آن سایر کشور‌ها نیز اقدام به ایجاد کلانتری‌های زنان کردند. تأسیس کلانتری‌های زنان در کشور برزیل با استقبال روبه‌رو شد؛ به‌گونه‌ای که تا سال ۲۰۱۰، تعداد این کلانتری‌ها به ۴۷۵ عدد رسید.
وجود ۴۴۲ کلانتری زنان در هند
کشور هندوستان دارای واحد‌ها و کلانتری‌های پلیس زن در سطح محلی است و اولین کلانتری زنان در این کشور در سال ۱۹۷۳ آغاز به کار کرده است. براساس آمار و اطلاعات دفتر توسعه و تحقیقات پلیس تا یکم ژانویه سال ۲۰۱۱، تعداد ۴۴۲ کلانتری زن در سطح هند وجود داشته است.
در پاکستان پلیس زن از دهه ۱۹۷۰ آغاز به کار کرد و هم‌اکنون این کشور ۴ هزار پلیس زن دارد که این تعداد حدود یک درصد پلیس کل این کشور را تشکیل می‌دهند. اولین کلانتری پلیس زن پاکستان توسط بی‌نظیر بوتو نخست‌وزیر فقید این کشور در ۲۵ ژانویه سال ۱۹۹۴ در اسلام‌آباد تأسیس شد و هم‌اکنون در ۴ استان پاکستان ۱۵۴۴ کلانتری وجود دارد. در اکوادور ۳۴ کلانتری ویژه زنان، در نیکاراگوئه ۵۹ کلانتری و در پرو ۲۷ کلانتری زنان وجود دارد. همچنین، در آمریکا و آسیای جنوبی نیز کلانتری‌های پلیس زن فعال هستند و عملکرد آن‌ها موفقیت‌آمیز بوده است.
فعالیت‌های کلانتری‌های زنان در کشورهای مختلف
هرچند کلانتری‌های پلیس زن در کشورهای مختلف خدمات متفاوتی به مراجعان خود ارایه می‌کنند، اما هدف کلانتری‌های پلیس زن غالباً ارایه خدمات به آسیب‌دیدگان خشونت‌های خانگی و خشونت‌های جنسی است. مثلاً کلانتری‌های زنان در اکوادور، سیرالئون و پرو تنها مجاز به رسیدگی به خشونت خانگی هستند.
در کشورهایی مانند آرژانتین، برزیل و نیکاراگوئه کلانتری‌ها نه تنها به شکایت زنان از شوهرانشان، بلکه به شکایت آن‌ها از افراد دیگر نیز رسیدگی می‌کنند. در نیکاراگوئه قانون خشونت خانواده تنها شامل خشونت فیزیکی و روانی است، اما کلانتری‌ها متعهدند به خشونت‌های جنسی نیز رسیدگی کنند. در برزیل، کلانتری‌های مختلف اختیارات متفاوتی دارند، اما غالب آن‌ها در زمینه خشونت‌های خانگی شامل خشونت فیزیکی، تهدید‌ها و خشونت جنسی فعالیت می‌کنند.
در کلانتری‌های زنان، پلیس‌های زن متخصصی حضور دارند که به نیازهای زنان خشونت‌دیده رسیدگی می‌کنند. این کلانتری‌ها خدمات درمانی، مشاوره‌ای و مالی در اختیار قربانیان قرار می‌دهند و به آن‌ها برای پیگیری‌های قانونی لازم کمک می‌کنند. نقش دیگر این کلانتری‌ها، آگاهی‌رسانی در مورد حقوق زنان و امنیت آن‌ها در جامعه است.
کلانتری زنان در ایران و اظهارات متناقض نیروی انتظامی
سابقه تأسیس کلانتری زنان در ایران به سال ۸۲ برمی‌گردد که در این سال اولین کلانتری ویژه زنان در شهر مشهد و در محدوده حرم امام رضا (ع) به دلیل نوع گردشگران خارجی و حجم حضور زنان تأسیس شد. اسفندماه سال ۸۷ سردار احمدی‌مقدم؛ فرمانده نیروی انتظامی از آمادگی پلیس برای راه‌اندازی شعب ویژه زنان در کلانتری‌ها خبر داد و یکی از اهداف پلیس را در برنامه پنجم توسعه، افزایش تعداد و توانمندی‌های مأموران زن در کشور عنوان کرد.
اوایل سال ۸۸ نیز سرهنگ بیگی؛ رییس پلیس پیشگیری تهران اعلام کرد تا پایان سال، سه کلانتری زنانه در تهران شروع به کار خواهند کرد، اما این وعده عملی نشد و سردار رادان؛ جانشین فرمانده نیروی انتظامی کشور در نیمه دوم سال ۸۸ اعلام کرد همان یک کلانتری بانوان در مشهد بس است و برنامه‌ای برای راه‌اندازی کلانتری‌های زنان در استان‌ها و تهران نداریم.
با این اعلام نظر جانشین فرمانده نیروی انتظامی وقت، بحث تأسیس کلانتری‌های زنان مسکوت گذاشته شد تا این‌که شهریور ماه ۹۳ زهرا بنیانیان؛ مشاور دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر در امور زنان و خانواده، در حاشیه ششمین جلسه کمیته زنان و خانواده گفت: یکی از موضوعات مطرح‌شده در این کمیته، ایجاد کلانتری‌های زنان در برخی استان‌ها با توجه به مشکلات و مسایل موجود به منظور اعتمادسازی زنان در معرض خطر است که این طرح، بررسی و نتیجه آن از سوی اعضاء، اعلام خواهد شد. پس از این اظهارنظر نیز خبر دیگری از تأسیس کلانتری زنان در دست نیست.
مسئول مرکز اطلاع‌رسانی پلیس مشهد درباره دلیل تأسیس این کلانتری به خبرنگار مهرخانه گفت: ازآن‌جایی‌که نیمی از جمعیت افراد هر جامعه زنان هستند و در برخی موارد ممکن است این قشر دچار مسایل و مشکلات خانوادگی، اداری، جنایی و ... شوند و در جایگاه شاکی، متهم یا مجرم قرار گیرند، حضور پلیس زن و کارشناس انتظامی (بازجویی) در روند رسیدگی به پرونده‌های مربوط به زنان ضروری است.
وجود تنها کلانتری زنان کشور در مشهد
او در رابطه با انتخاب شهر مشهد برای تأسیس کلانتری زنان خاطرنشان کرد: شهر مشهد اولین پایتخت مذهبی و دومین کلانشهر ایران است و جمعیت بالایی دارد. همچنین، با توجه به زیارتی‌بودن مشهد، هر ساله میلیون‌ها زائر به این شهر سفر می‌کنند. در کنار جنبه‌های مثبت حضور زائران و مسافران، این تراکم جمعیت گاهی موجب بروز مسایل و مشکلات اجتماعی می‌شود؛ بنابراین حضور نیروی انتظامی و به تعاقب آن مرکزی ویژه بانوان برای برقراری نظم و حل اختلافات خاص در مشهد ضروری است. در سال ۱۳۷۸ مسئولان ناجا کلانتری ویژه بانوان را به صورت آزمایشی در این شهر تأسیس کردند که این مرکز از سال ۱۳۸۲ کار خود را جهت رفاه حال زائران و مجاوران به طور رسمی آغاز نمود.
مسئول مرکز اطلاع‌رسانی پلیس مشهد با اشاره به علل مراجعه مردم به کلانتری زنان مشهد بیان داشت: بسیاری از افرادی که به این مرکز مراجعه می‌کنند پرونده‌هایی با موضوعات معمولی مانند سرقت، مواد مخدر، زنان و دختران فراری، حل اختلاف خانوادگی و ... دارند؛ اما به طور ویژه زنانی هستند که به عنوان شاکی یا متهم ترجیح می‌دهند روال رسیدگی به پرونده‌شان در یک محیط زنانه و توسط کارشناسان زن انجام گیرد. به این ترتیب، تجانس بین ارباب رجوع و پرسنل این کلانتری باعث راحت‌تربودن ارباب رجوع در مطرح کردن موضوع مورد مراجعه شده است.
خدمات کلانتری زنان به مراجعان
او در خصوص خدماتی که این کلانتری به مراجعان خود ارایه می‌دهد، اظهار داشت: این کلانتری خدماتی مانند خدمات مشاوره‌ای از قبیل: صلح و سازش و بررسی مسایل خانوادگی، مسایل تحصیلی و تربیتی با حضور کارشناسان خبره، رسیدگی به پرونده‌های خاص زنان از قبیل: سرقت، فرار از منزل، مواد مخدر و ... ارایه می‌دهد. در بررسی هر یک از این پرونده‌ها یک تیم کارشناسی زن حضور دارد که بازجویی و سایر کارهای مربوط به هر پرونده توسط این کارشناسان و بازجویان انتظامی زن انجام می‌گیرد.
استقبال زنان از کلانتری ویژه زنان
مسئول مرکز اطلاع‌رسانی پلیس مشهد تفاوت کلانتری زنان با سایر کلانتری‌ها را در نحوه تعامل متهمین و شکات زن با مأمورین زن حاضر در کلانتری دانست و در خصوص میزان استقبال زنان از کلانتری ویژه زنان گفت: طبق نظرسنجی‌های انجام‌شده در این مرکز، میزان استقبال و رضایت‌مندی بالایی نسبت به خدمات ارایه‌شده در این کلانتری وجود دارد. همچنین، با توجه به تجانس بین مراجعین و پلیس‌های زن؛ شکات و متهمان زن از این‌که با هم‌جنس خود روبه‌رو هستند احساس راحتی و خشنودی بیشتری دارند و به نظر می‌رسد از این روند راضی هستند.
او در خصوص وجود کلانتری‌های زنان دیگر در کشور تصریح کرد: کلانتری زنان مشهد اولین و تنها کلانتری خاص زنان در کشور است، البته پلیس زن در سایر کلانتری‌های سطح کشور نیز وجود دارد که غالبان به‌عنوان مشاور و مددکار به شهروندان خدمات ارایه می‌کنند، اما در کلانتری ویژه زنان پرونده‌های خاص زنان و امور اجرایی آن انجام می‌گیرد.
تأسیس اولین کلانتری زنان در برزیل
به اواخر قرن بیستم که نزدیک شدیم برخی از کشور‌ها به ضرورت وجود کلانتری‌های ویژه زنان پی بردند و ازاین‌رو، کلانتری‌هایی تأسیس شدند که صرفاً مختص زنان بوده و همه کادر نظامی و اداری و همچنین مراجعه‌کنندگان این کلانتری‌ها زنان هستند.
اولین‌بار در سال ۱۹۸۵ در کشور برزیل فعالان مدنی دولت را قانع کردند که برای کمک به زنان خشونت‌دیده وجود پلیس زن ضروری است و به این ترتیب، اولین کلانتری پلیس زنان در سائوپائولوی برزیل تأسیس شد و پس از آن سایر کشور‌ها نیز اقدام به ایجاد کلانتری‌های زنان کردند. تأسیس کلانتری‌های زنان در کشور برزیل با استقبال روبه‌رو شد؛ به‌گونه‌ای که تا سال ۲۰۱۰، تعداد این کلانتری‌ها به ۴۷۵ عدد رسید.
وجود ۴۴۲ کلانتری زنان در هند
کشور هندوستان دارای واحد‌ها و کلانتری‌های پلیس زن در سطح محلی است و اولین کلانتری زنان در این کشور در سال ۱۹۷۳ آغاز به کار کرده است. براساس آمار و اطلاعات دفتر توسعه و تحقیقات پلیس تا یکم ژانویه سال ۲۰۱۱، تعداد ۴۴۲ کلانتری زن در سطح هند وجود داشته است.
در پاکستان پلیس زن از دهه ۱۹۷۰ آغاز به کار کرد و هم‌اکنون این کشور ۴ هزار پلیس زن دارد که این تعداد حدود یک درصد پلیس کل این کشور را تشکیل می‌دهند. اولین کلانتری پلیس زن پاکستان توسط بی‌نظیر بوتو نخست‌وزیر فقید این کشور در ۲۵ ژانویه سال ۱۹۹۴ در اسلام‌آباد تأسیس شد و هم‌اکنون در ۴ استان پاکستان ۱۵۴۴ کلانتری وجود دارد. در اکوادور ۳۴ کلانتری ویژه زنان، در نیکاراگوئه ۵۹ کلانتری و در پرو ۲۷ کلانتری زنان وجود دارد. همچنین، در آمریکا و آسیای جنوبی نیز کلانتری‌های پلیس زن فعال هستند و عملکرد آن‌ها موفقیت‌آمیز بوده است.
فعالیت‌های کلانتری‌های زنان در کشورهای مختلف
هرچند کلانتری‌های پلیس زن در کشورهای مختلف خدمات متفاوتی به مراجعان خود ارایه می‌کنند، اما هدف کلانتری‌های پلیس زن غالباً ارایه خدمات به آسیب‌دیدگان خشونت‌های خانگی و خشونت‌های جنسی است. مثلاً کلانتری‌های زنان در اکوادور، سیرالئون و پرو تنها مجاز به رسیدگی به خشونت خانگی هستند.
در کشورهایی مانند آرژانتین، برزیل و نیکاراگوئه کلانتری‌ها نه تنها به شکایت زنان از شوهرانشان، بلکه به شکایت آن‌ها از افراد دیگر نیز رسیدگی می‌کنند. در نیکاراگوئه قانون خشونت خانواده تنها شامل خشونت فیزیکی و روانی است، اما کلانتری‌ها متعهدند به خشونت‌های جنسی نیز رسیدگی کنند. در برزیل، کلانتری‌های مختلف اختیارات متفاوتی دارند، اما غالب آن‌ها در زمینه خشونت‌های خانگی شامل خشونت فیزیکی، تهدید‌ها و خشونت جنسی فعالیت می‌کنند.
در کلانتری‌های زنان، پلیس‌های زن متخصصی حضور دارند که به نیازهای زنان خشونت‌دیده رسیدگی می‌کنند. این کلانتری‌ها خدمات درمانی، مشاوره‌ای و مالی در اختیار قربانیان قرار می‌دهند و به آن‌ها برای پیگیری‌های قانونی لازم کمک می‌کنند. نقش دیگر این کلانتری‌ها، آگاهی‌رسانی در مورد حقوق زنان و امنیت آن‌ها در جامعه است.
کلانتری زنان در ایران و اظهارات متناقض نیروی انتظامی
سابقه تأسیس کلانتری زنان در ایران به سال ۸۲ برمی‌گردد که در این سال اولین کلانتری ویژه زنان در شهر مشهد و در محدوده حرم امام رضا (ع) به دلیل نوع گردشگران خارجی و حجم حضور زنان تأسیس شد. اسفندماه سال ۸۷ سردار احمدی‌مقدم؛ فرمانده نیروی انتظامی از آمادگی پلیس برای راه‌اندازی شعب ویژه زنان در کلانتری‌ها خبر داد و یکی از اهداف پلیس را در برنامه پنجم توسعه، افزایش تعداد و توانمندی‌های مأموران زن در کشور عنوان کرد.
اوایل سال ۸۸ نیز سرهنگ بیگی؛ رییس پلیس پیشگیری تهران اعلام کرد تا پایان سال، سه کلانتری زنانه در تهران شروع به کار خواهند کرد، اما این وعده عملی نشد و سردار رادان؛ جانشین فرمانده نیروی انتظامی کشور در نیمه دوم سال ۸۸ اعلام کرد همان یک کلانتری بانوان در مشهد بس است و برنامه‌ای برای راه‌اندازی کلانتری‌های زنان در استان‌ها و تهران نداریم.
با این اعلام نظر جانشین فرمانده نیروی انتظامی وقت، بحث تأسیس کلانتری‌های زنان مسکوت گذاشته شد تا این‌که شهریور ماه ۹۳ زهرا بنیانیان؛ مشاور دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر در امور زنان و خانواده، در حاشیه ششمین جلسه کمیته زنان و خانواده گفت: یکی از موضوعات مطرح‌شده در این کمیته، ایجاد کلانتری‌های زنان در برخی استان‌ها با توجه به مشکلات و مسایل موجود به منظور اعتمادسازی زنان در معرض خطر است که این طرح، بررسی و نتیجه آن از سوی اعضاء، اعلام خواهد شد. پس از این اظهارنظر نیز خبر دیگری از تأسیس کلانتری زنان در دست نیست.
مسئول مرکز اطلاع‌رسانی پلیس مشهد درباره دلیل تأسیس این کلانتری به خبرنگار مهرخانه گفت: ازآن‌جایی‌که نیمی از جمعیت افراد هر جامعه زنان هستند و در برخی موارد ممکن است این قشر دچار مسایل و مشکلات خانوادگی، اداری، جنایی و ... شوند و در جایگاه شاکی، متهم یا مجرم قرار گیرند، حضور پلیس زن و کارشناس انتظامی (بازجویی) در روند رسیدگی به پرونده‌های مربوط به زنان ضروری است.
وجود تنها کلانتری زنان کشور در مشهد
او در رابطه با انتخاب شهر مشهد برای تأسیس کلانتری زنان خاطرنشان کرد: شهر مشهد اولین پایتخت مذهبی و دومین کلانشهر ایران است و جمعیت بالایی دارد. همچنین، با توجه به زیارتی‌بودن مشهد، هر ساله میلیون‌ها زائر به این شهر سفر می‌کنند. در کنار جنبه‌های مثبت حضور زائران و مسافران، این تراکم جمعیت گاهی موجب بروز مسایل و مشکلات اجتماعی می‌شود؛ بنابراین حضور نیروی انتظامی و به تعاقب آن مرکزی ویژه بانوان برای برقراری نظم و حل اختلافات خاص در مشهد ضروری است. در سال ۱۳۷۸ مسئولان ناجا کلانتری ویژه بانوان را به صورت آزمایشی در این شهر تأسیس کردند که این مرکز از سال ۱۳۸۲ کار خود را جهت رفاه حال زائران و مجاوران به طور رسمی آغاز نمود.
مسئول مرکز اطلاع‌رسانی پلیس مشهد با اشاره به علل مراجعه مردم به کلانتری زنان مشهد بیان داشت: بسیاری از افرادی که به این مرکز مراجعه می‌کنند پرونده‌هایی با موضوعات معمولی مانند سرقت، مواد مخدر، زنان و دختران فراری، حل اختلاف خانوادگی و ... دارند؛ اما به طور ویژه زنانی هستند که به عنوان شاکی یا متهم ترجیح می‌دهند روال رسیدگی به پرونده‌شان در یک محیط زنانه و توسط کارشناسان زن انجام گیرد. به این ترتیب، تجانس بین ارباب رجوع و پرسنل این کلانتری باعث راحت‌تربودن ارباب رجوع در مطرح کردن موضوع مورد مراجعه شده است.
خدمات کلانتری زنان به مراجعان
او در خصوص خدماتی که این کلانتری به مراجعان خود ارایه می‌دهد، اظهار داشت: این کلانتری خدماتی مانند خدمات مشاوره‌ای از قبیل: صلح و سازش و بررسی مسایل خانوادگی، مسایل تحصیلی و تربیتی با حضور کارشناسان خبره، رسیدگی به پرونده‌های خاص زنان از قبیل: سرقت، فرار از منزل، مواد مخدر و ... ارایه می‌دهد. در بررسی هر یک از این پرونده‌ها یک تیم کارشناسی زن حضور دارد که بازجویی و سایر کارهای مربوط به هر پرونده توسط این کارشناسان و بازجویان انتظامی زن انجام می‌گیرد.
استقبال زنان از کلانتری ویژه زنان
مسئول مرکز اطلاع‌رسانی پلیس مشهد تفاوت کلانتری زنان با سایر کلانتری‌ها را در نحوه تعامل متهمین و شکات زن با مأمورین زن حاضر در کلانتری دانست و در خصوص میزان استقبال زنان از کلانتری ویژه زنان گفت: طبق نظرسنجی‌های انجام‌شده در این مرکز، میزان استقبال و رضایت‌مندی بالایی نسبت به خدمات ارایه‌شده در این کلانتری وجود دارد. همچنین، با توجه به تجانس بین مراجعین و پلیس‌های زن؛ شکات و متهمان زن از این‌که با هم‌جنس خود روبه‌رو هستند احساس راحتی و خشنودی بیشتری دارند و به نظر می‌رسد از این روند راضی هستند.
او در خصوص وجود کلانتری‌های زنان دیگر در کشور تصریح کرد: کلانتری زنان مشهد اولین و تنها کلانتری خاص زنان در کشور است، البته پلیس زن در سایر کلانتری‌های سطح کشور نیز وجود دارد که غالبان به‌عنوان مشاور و مددکار به شهروندان خدمات ارایه می‌کنند، اما در کلانتری ویژه زنان پرونده‌های خاص زنان و امور اجرایی آن انجام می‌گیرد.
منبع: مهرخانه
ارسال نظرات