حجت‌الاسلام قرائتی: برای چه‌چیزهایی باید خوشحال و ناراحت شویم؟

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، فرهنگ اسلامی یک فرهنگ غنی و بسیار کهن است و فرهنگی کامل که در تمام ابعاد آن سخن به میان آمده است و دین اسلام کاملترین دین است که به تمام امور در زندگی توجه کرده است و اینکه اگر بگوییم دین اسلام و فرهنگ اسلامی مساوی است با نشاط، امید، شادی سخنی به گزاف نگفته‌ایم. تمام سخنان و سفارشاتی که در قرآن و دین اسلام برای انسان‌ها گفته شده است منطبق بر خواسته‌های فطری آنهاست و برای درست زندگی کردن و سعادتمند شدن هم در این دنیا و هم در جهان آخرت است.

حجت‌الاسلام محسن قرائتی استاد قرآن در کتاب «خنده و گریه» با نگارشی روان در مورد شاد بودن فرد مسلمان و اینکه چگونه شاد باشیم و چطور بخندیم، اما خنده حرام نباشد، انواع مزاح‌هایی که از ائمه معصومین (ع) و علمای شیعه روایت شده را در این کتاب جمع‌آوری کرده است که در این نوشتار به برخی از اشارات استاد مبنی بر چگونه شاد بودن و درست شادی کردن می‌پردازیم.

تعادل غم و شادی

باید توجه داشته باشیم که سختی‌ها باعث رشد می‌شود و شخصیت ما را می‌سازد. اگر دفاع مقدس نبود ما چنین عزتی نداشتیم. جوانان زیادی شهید شدند که بسیار تلخ بود، اما عزتی که اکنون ایران دارد با عزت سال اولش تفاوت می‌کند. قدرت امروز ایران با سال اول متفاوت است و ایثار مردم شکوفا شده یعنی جنگ تلخی‌هایی دارد و دستاورد‌ها و شیرینی‌هایی هم دارد.

تعادل بین حزن و شادی کار خیلی مهمی است. اگر حزن بر شادی انسان غلبه کند، عقده شده و انسان بدبین، گرفته و بی‌نشاط می‌شود. حال اگر حزن پیروز شود انسان و جامعه فلج می‌شوند. اگر شادی پیروز شود، انسان عیاش، هوس‌باز و اهل لهو و لعب می‌شود. پس باید بین حزن و شادی تعادل وجود داشته باشد و ضروری است به این نکات دقت کنیم.

بعضی‌ها می‌گویند: «خوشا به حال فلانی که شاد است!» پیامبر عزیز اسلام (ص) فرمود: «لا خَیْرَ فِی لَذَّةٍ مِنْ بَعْدِهَا النَّارُ»، در لذتی که بعد از آن آتش باشد، خیری نیست.

اگر خواسته باشیم بدانیم فلانی خوش است یا ناخوش، باید صبر کنیم، در روز قیامت احوال او معلوم شود. شادی و غم را باید آخر حساب کرد. تا یک نفر پول زیادی به دستش رسید بگوییم: «خوشا به حال او!» اگر کسی محروم است، نگوییم: «او بدبخت است.» باید جاوید شاه را با مرگ بر شاه با هم حساب کنیم. تا بدانیم شاه برنده بود یا بازنده؟ ضرب‌المثلی است که می‌گویند: جوجه را باید آخر پاییز شمرد.

شادی هدفدار

شادی برخی هدفمند است. الحمدلله که خط امام در کشور حاکم شد. الحمدلله که با خدا رابطه دارم. الحمدلله که سواد دارم. انسان باید بداند که برای چه شاد می‌شود؟ اگر انسان به خاطر نعمت‌های الهی شاد بود، توفیق نصیبش شده. هرکجا شاد شدیم و هر کجا غصه خوردیم، نرخ ما همان مقدار است. اگر شما با صد تومان شاد شدی، نرخ شما صد تومان است. اگر با ده هزار تومان شاد شدی، نرخ شما ده هزار تومان است. شادی و غم میزان ارزش انسان است. ببین به چه چیزی شاد می‌شوی و برای چه چیزی غصه می‌خوری.

یک وقت آدم غصه می‌خورد که چرا گناه کرده است؟ غصه می‌خورد که چرا استعدادهایش تباه شده است؟ حزن و غصه برای عمر بسیار خوب است. این خوب است که من برای اینکه چرا دیگران ندارند، غصه بخورم. برای اینکه من در ماشین هستم، اما دیگران زیر باران هستند، غصه بخورم. بنده کشاورز نیستم، اما غصه بخورم که چرا باران نیامده است. غصه بخورم برای اینکه چرا باید در مملکت ما این قدر بی‌سواد باشد. غصه بخورم که چرا مسلمان‌ها در یک سری چیز‌ها جلو نیستند. غصه بخورم که چرا جامعه آلوده شده است. این غصه‌ها، غصه‌های ارزش‌دار است.

«لِکَیْ لَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ»؛ سوره مبارکه حدید آیه ۲۳. اگر یک تکه از دنیا از دستتان رفت، غصه نخورید. رئیس بودی، معاون شدی. خب معاون باش! هر چه می‌خواهی باش. مثلاً مأمور بانک باشید. به مأمور بانک می‌گویند: «امروز در این باجه باش و پول بده.» غصه نمی‌خورد. فردا می‌گویند: «در آن باجه باش و پول بگیر» شاد نمی‌شود. چه پول دادن و چه پول گرفتن، همه‌اش وظیفه است. اگر معتقد باشیم که «متاع الدنیا قلیل»؛ زندگانی دنیا متاعی اندک است، کمتر غصه می‌خوریم. همان‌طور که از لحاظ مالی، بعضی‌ها بی‌پول هستند و باید با انفاق کمکشان کرد، بعضی‌ها هم محزون هستند باید دلشان را به دست آورد.

خوشحالی در قیامت

در قیامت، بعضی از افراد خندان و بعضی دیگر گریانند؛ قرآن کریم می‌فرماید: «وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ مُّسْفِرَةٌ، ضَاحِکَةٌ مُّسْتَبْشِرَةٌ، وَوُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ عَلَیْهَا غَبَرَةٌ، تَرْهَقُهَا قَتَرَةٌ، أُوْلَئِکَ هُمُ الْکَفَرَةُ الْفَجَرَةُ»؛ در آن روز چهره‌هایی درخشان و نورانی است، خندان و خوشحال، و در آن روز چهره‌هایی است که بر آنان غبار نشسته، سیاهی و تاریکی آنان را فرا گرفته است؛ آنان همان کافران بد کارند.

امام رضا علیه‌السلام می‌فرماید: «مَن فَرَّجَ عن مُؤمِنٍ فَرَّجَ اللّه ُعن قَلبِهِ یَومَ القِیامَةِ»؛ اگر مسلمانی را خوشحال کنید روز قیامت خدا شما را خوشحال می‌کند. (بحارالانوار جلد ۷۱، صفحه ۲۹۰)

در حدیث داریم که: روز قیامت، شادی نزد شما می‌آید. به او می‌گویید: چه کسی هستی؟ می‌گوید: من آن شادی هستم که شما در دنیا، فلانی را شاد کردی؛ بنابراین آن عمل، تو را اینجا نجاتت می‌دهد و فرشته نجات تو می‌شود.

در احادیث داریم که خداوند پاداش‌هایی را برای بعضی از افراد ذخیره کرده است و یکی از آن‌ها افرادی است که مشکل مردم را حل می‌کنند.

پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: هر کسی جلوی هجوم آب یا آتش را بگیرد و جمعی از مسلمانان را نجات دهد بهشت بر او واجب می‌شود. (بحارالانوار جلد ۷۱، صفحه ۲۳۹)