حوزه از رویکرد اجتماعی دین خیلی فاصله دارد/ محقق نشدن نهضت تولید علم، قتلگاه انقلاب اسلامی است

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، دکتر محمدرضا ابن‌الدین حمیدی، جانشین سازمان بسیج استادان کشور و عضو هیأت علمی دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام در گفتگو با خبرگزاری دانشجو در مورد وضعیت تولید علم در ایران توضیحات مبسوطی ارائه کرد، که مشروح قسمت اول از توضیحات او در اختیار خوانندگان قرار می‌گیرد.

عدم تحقق نهضت تولید علم، قتلگاه انقلاب اسلامی است

دکتر محمدرضا ابن‌الدین حمیدی در ابتدا به مطالبات متعدد امام خامنه‌ای در حوز تولید علم اشاره کرد و گفت: امام خامنه‌ای در جمع فضلای قم در سال 1379 فرمودند جنبش نرم‌افزاری و نهضت تولید علم، اگر این مهم محقق نشود قتلگاه انقلاب اسلامی رقم خواهد خورد و در سه دهه پس از آن نیز تکرار و مطالبه کردند تا جایی که در سال 1393 فرمودند مبنای علوم انسانی غرب غیر الهی، مادی و غیرتوحیدی است.

این استاد دانشگاه افزود: بعد از انقلاب اسلامی برای تحول در علوم بیشتر دست و پا زده‌ایم و هنوز مسیر را پیدا نکرده‌ایم. امام خمینی (ره) در ورود به بهشت زهرا در سال 1357 موضوع پیوند دانشگاه و حوزه، طلبه و دانشجو را مطرح کردند و گفتند اگر قرار است که علوم متحول شوند باید این دو با هم پیوند بخورند.

هنوز تحولی در علوم رخ نداده است/ فتنه 88 نتیجه استادان لیبرال در دانشگاه بود

حمیدی تصریح کرد: در سال 59 در کنار فعالیت‌های منافقین در دانشگاه و کشت و کشتارها، برای تغییر در فضای غربی دانشگاه تحت عنوان انقلاب فرهنگی دانشگاه‌ها را تعطیل کردیم و پنداشتیم این گونه دانشگاه را از استادانی که ضد اسلام صحبت و فعالیت می‌کنند پالایش می‌کنیم، اما وقتی دانشگاه‌ها باز شدند نه تنها تغییری داده نشد که کتاب‌های معارف توسط افرادی چون عبدالکریم سروش تنظیم و در دانشگاه تدریس گردید.

جانشین سازمان بسیج استادان کشور تاکید کرد: بعدا هم دانشگاه تربیت مدرس را تاسیس کردیم که استادانی دینی تربیت کند اما نتیجه آن شد که از گروه جامعه‌شناسی تربیت مدرس افرادی بیرون آمدند که فتنه 88 را رقم زدند، افرادی مثل میرحسین موسوی و سروش.

این استاد فعال در حوزه تمدن نوین اسلامی در ادامه خاطرنشان کرد: بعد از آن دانشگاه‌هایی چون امام صادق علیه‌السلام را راه‌اندازی کردیم و همه رشته‌های علوم انسانی غربی را با یک پسوند اسلامی بردیم و تدریس کردیم این یعنی ما حس خوبی به این علوم نداشته‌ایم. البته دانشگاه‌ امام صادق علیه‌السلام در تزریق فارغ‌التحصیلان مومن به نظام موفق بوده است اما عملا تحولی در علوم ایجاد نشده است.

 وحی  و اشراق در کجای فعالیت‌های علمی جا دارد؟

حمیدی در ادامه گفت: اگر قرار باشد نظریه‌ای  مثل هرم نیازهای مازلو را نقد کنیم، به روش تهذیب باید ابتدا در بحث انسان‌شناسی بگویید تعریف انسان در اسلام چیست؟ انسان دنبال چیست؟ دنیا و آخرت را برای چه می‌خواهد؟ رابطه‌اش با دنیا و آخرت چیست؟ این انسان را تعریف کنیم ببینیم این نظریه پاسخگو هست یا نه؟ اگر نیست کنار بگذاریم و بگوییم پاسخ ما را نمی‌دهد و یا به بخشی از انسان‌ها پاسخ می‌دهد ولی به همه انسان‌ها پاسخ نمی‌دهد، یا در روش‌شناسی بگوییم ما با چه روشی به این رسیده‌ایم یعنی برای رسیدن به این نظریه از چه روش‌هایی استفاده کرده‌ایم آیا روش‌های تجربی بوده؟ روش‌های قیاسی بوده؟ آیا از روش وحی هم استفاده کرده‌ایم؟ آیا اشراق هم جایی داشته؟ یا الا و لابد فقط غرب را پذیرفته‌ایم؟

این استاد جامعه شناسی افزود: در هستی‌شناسی رابطه محقق با پدیده‌های جهان هستی چیست؟ من چگونه محیط خودم را می‌شناسم و درک می‌کنم؟ اسلام در این زمینه نظرش چیست؟ اگر مازلو یک چنین رابطه‌ای بین سوبژه و اوبژه می‌شناخت آیا به آن عمل کرده است؟ ما در حوزه علوم انسانی به ویژه برای تحولش از روش تهذیب می‌توانیم جلو برویم.

زبان تحول آفرین و تولید علم دینی معلول درک منطق قرآنی است

جانشین سازمان بسیج استادان کشور با اشاره به اینکه ابتدا برای تولید علوم انسانی با منطق قرآنی نیاز به کسانی است که منطوق قرآن را درک کرده باشند گفت: اگر انسان منطوق قرآن شد آن موقع می‌تواند زبانش، زبان تحول‌آفرین باشد یعنی از درون بجوشد نه از بیرون، و تولید علمش ذاتی باشد. این نگاه به تفکر دینی است که تولید کننده می‌شود، از جمله کسانی که در این حوزه به خوبی فعالیت می‌کنند آیت الله مصباح و آیت الله محمد مهدی میرباقری هستند که می‌فرمایند در علوم ما باید نوآوری کنیم، و این افراد  باید حمایت شوند.

 از فعالان حوزه تولید علم دینی حمایت نمی‌شود

حمیدی با اشاره به اینکه سرعتمان در تولید علوم بسیار پایین است گفت: علت این است که هم کار سنگین است، هم دیر شروع کرده‌ایم ما به انقلابمان اعتماد نداشتیم، یعنی بعد از 40 سال داریم در این موارد حرف می‌زنیم، شاید تک ستاره‌هایی هم وجود داشته‍‌‌اند ولی کمیتشان یک نفره لنگ بوده است و نیاز به حمایت دارند. مجموعه‌ای مفید مانند موسسه امام خمینی آیت الله مصباح که حتی بخشی از وزارت علوم است به خوبی حمایت نمی‌شود، یعنی یک تسبیح پاره داریم که دانه‌هایش در کشور پخش شده است، یک کسی باید این‌ها را جمع کند و به آن سازمان بدهد.

این استاد دانشگاه در پایان گفت: ما در حوزه تحول در علوم روز به ویژه علوم انسانی فعلاً چشم‌مان به حوزه است اما با عرض پوزش حوزه از رویکرد اجتماعی دین خیلی فاصله دارد و بیشتر درگیر فقه آن هم فردی است و البته به فرموده آیت الله جوادی آملی ما نیازمند باب‌بندی فقه اسلامی هستیم که هنوز رخ نداده است. دین فقط شامل احکام عبادی و فردی نیست. لذا اینکه از حوزه بخواهیم که یک تنه تحول در علوم انسانی را رقم بزند شاید بی‌جا باشد. البته تک فعالیت‌هایی وجود دارد که باید منسجم و یکپارچه شود.