دولت باید هزینه‌های پایتخت بودن تهران را بپردازد/ بیشترین آلودگی هوای تهران متوجه اتوبوس‌ها و موتورسیکلت‌هاست

نیلوفر هوشمند-گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ گذشته از این روزها که درهای رحمت آسمانی باز است؛ اگر سرت را بالا ببری و به آسمان نگاه کنی هررنگی به چشمانت می‌آید جز آبی، انگار صورت آسمان را خاک گرفته و خبری از پاکی و سفیدی نیست و این، قصه تکراری هرسال زمستان شهر ماست. تصمیم گرفتیم تا بدانیم چرا هنوز ماشین‌های شهر ما آلوده کننده هستند و چرا حمل و نقل عمومی رنگ پاکی را به آسمان شهرمان نمی‌نشاند، به همین دلیل با محمد علیخانی رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران به گفت‌وگو نشستیم.

 

علیخانی: در بخش عمران و حمل و نقل کارگروه‌هایی را تشکیل داده ایم و مستمر هفته‌ای دو سه جلسه با مناطق وسازمان‌ها پیگیر و درحال کارشناسی و اولویت بندی هستیم. اگر قبلاً می‌گفتیم ۳۰ هزار میلیارد پروژه نیمه تمام داریم امروز آقای میرزایی معاونت برنامه ریزی اعلام کردند مقدار آن ۴۵ هزار میلیارد تومان است و من فکر می‌کنم ایشان احتمالا ۲۲ هزار میلیارد مربوط به مترو را حساب نکرده بودند و علت افزایش این باید باشد.

 

 

من بسیار روی مبحث مترو تاکید داشتم تحت این عنوان که ۲ هزار میلیارد خطوط فعلی برای تکمیل به جز پروژه‌های نیمه تمام محسوب نیاز دارد. بار‌ها گفته ام بخش عمده این پول برای خرید واگن است. الان حرکت قطار‌ها بسیار فاصله زمانی اش زیادی دارد، در حالیکه استانداردش ۳ و ۳ و نیم دقیقه می‌شود ما با هدوی ۴ و ۴ و نیم دقیقه بخواهیم حساب کنیم ۲ هزار تا واگن کم داریم. دو هزار تا واگنی که قیمت کارشناسی شده‌اش  ۱۰ هزار میلیارد تمام می‌شود. یعنی ۱۰ هزار میلیارد از ۲۲ هزار میلیارد فقط خرید واگن را داریم در کنار آن بحث‌های دیگری، چون هواکش مترو و تملک را نیز داریم. آن جایی که هواکش می‌خواهد برود بالا باید قبلش تملک صورت بگیرد، آن زمینی که طراحی کرده اند در فضا‌های مختلفی می‌افتد که ممکن است یک جایی مسکونی باشد که باید بروند تملک کنند و حتی ممکن است در یک گوشه‌ای پادگانی باشد.

 

بعلاوه آن هواکش‌ها هر کدامشان با تجهیزات سازه مجموعاً یک میلیون دلار تمام می‌شود. یعنی هزینه‌های مترو بسیار هزینه‌های بالایی است. بنابراین مشاهده می‌کنید اینکه می‌گوییم ۲۲ هزار میلیارد همین خطوط فعلی مترو بودجه نیاز دارد علتش این است که هزینه‌های گزافی برای همین خطوط فعلی نیز باید انجام شود. حال مجموع پروژه‌های نیمه تمام تا این جا ۴۵ هزار میلیارد است بدهی شهرداری تهران هم تا این جا طبق آمار‌هایی که ما داشتیم ۳۰ هزار میلیارد حدوداً بدهی دارند که ۱۹ هزار میلیارد به بانک‌ها است وبقیه اش پیمانکار‌ها و بیمه‌ها تامین اجتماعی، ولی به دولت بدهی ندارد و دولت بدهی دارد.

 

ارقام طلب شهرداری از دولت متفاوت است؛ برای این که ادعای شهرداری یک چیزی است دولت چیز دیگری است. یک اعتباری دیده شده در بودجه سال مثلاً ۹۵ این تحقق پیدا نکرده است، چون تحقق پیدا نکرده است می‌گویند این تمام شده است یعنی بودجه آن سال بسته شده و دیگر آن را جزء بدهی و دیون خود دولت حساب نمی‌کنند، اما شهرداری آن‌ها را حساب کرده بود. مثلاً می‌گویند سال فلان قرار بوده اینقدر بدهند یعنی اعتباراتی هم که قرار بوده بدهند و نداده اند را جز دیون حساب کرده اند که دولت آن را قبول ندارد و می‌گوید بودجه سالانه است اگر تحقق پیدا کرد که تحقق پیدا کرده است اگر نکرد این دیگر نشده است و باید در بودجه سال آینده دیده شود که بر اساس بودجه ما عمل کنیم.

 

طلب‌ها شامل چند مورد می‌شود یک بخشی از آن طلب محسوب نمی‌شود یعنی جا‌هایی بوده که بند قاف وزارت نفت است که قرار بوده هر چقدر شهرداری پروژه‌هایی که انجام می‌دهد یا در حمل و نقل عمومی کار‌هایی که می‌کند باعث کاهش مصرف سوخت می‌شود (بر اساس قانون کاهش مصرف سوخت که صرفه جویی در مصرف سوخت صورت می‌گیرد) به ازای آن یک کمکی به حمل و نقل عمومی انجام شود. این‌ها تحقق پیدا نکرد به هر حال دولت به دلیل اختلافاتی که بوده و مشکلاتی که با شهرداری باهم داشتند یا به هر دلیلی این کمک‌هایی که می‌توانستند انجام بدهند را انجام نداده اند و الان در دوره جدید قول‌هایی داده اند، ولی تا این لحظه اتفاق خاصی نیفتاده است.

الان مثلاً برای همین خرید واگن از محل بند «قاف» قول داده اند. ما جلساتی هم داشتیم البته پیگیری‌هایی هم انجام دادیم و باید بگویم تا همین لحظه ۲ هزار واگن برای خطوط فعلی حداقل نیاز داریم که ظرفیت جا به جایی مسافر در خطوط فعلی اگر تکمیل باشد ۵،۶ میلیون سفر را می‌تواند پوشش بدهد. درحالی‌که الان ۲ و نیم میلیون سفر انجام می‌شود و دلیل آن این است که واگن ندارند یا بعضی از خطوط مثل ۷، به دلیل نقایص و خطراتی که داشته تعطیل شده است که پول می‌خواهد تا تکمیل شود.

 

می‌توان به جای آنکه ساخت خطوط جدیدی را شروع کرد، همین خطوط فعلی را تکمیل کنیم. درآن صورت ۳ تا ۴ میلیون سفر را پوشش بدهیم. یعنی این تکمیل کردن خطوط برای ما اولویت دارد. از نظر ایمنی ما الان مشکلاتی داریم در خطوطمان هواکش بعضی از جا‌ها کم داریم برای مثال خط ۷ اصلاً هواکش نداشت، سیگنالینگی که حرکت قطار‌ها و فاصله قطار‌ها را تنظیم می‌کند نداشت که اگر نباشد دستی انجام می‌دهند و اگر خطای انسانی در آن ایجاد شود قطار تصادف می‌کند و مثل حادثه مشهد آتش می‌گیرد و با توجه به این که هواکش ندارد اگر کسی چیزی هم نشود. مردم خفه می‌شود یعنی خطرات این بود تصمیم گرفته شود.

 

بدهی به پیمانکار‌ها و بانک‌ها و سایرین حدود ۳۰ هزار میلیارد است طلبی که از دولت دارد چیزی حدود ۱۵، ۱۶ هزار میلیارد ادعا شهرداری دارد در حال حاضر قرار شده یک کمیته‌ای بین دولت و شهرداری و شورا بنشینند دقیقاً این‌ها را محاسبه کنند آن ادعا را ما کار نداریم الان راجع به احصا طلب شهرداری از دولت قرار است صحبت شود.

 

بعید می‌دانم دولت هیچ مبلغی نداده باشد، اما آن رقمی که داده‌اند خیلی ناچیز بوده است. الان مترو کاری که دارد می‌کند این است که از محل توافقی است که بانک شهر دارد خط ۶ را انجام می‌دهد. به خاطر مشکلات مالی بانک شهر مشارکت کرده است و با یک توافق سه جانبه بین شهرداری، بانک شهر و آن شرکت پیمانکاری که دارد تکیل خطوط را انجام می‌دهد، کار پیش می‌رود. این‌ها با هم توافق کردند پیمانکار دارد کار می‌کند شهرداری به بانک شهر املاک می‌دهد و به ازای آن بانک شهر منابع مالی را تامین می‌کند یک توافقی داشته‌اند که بانک شهر می‌رود روی املاک یا سرمایه گذاری می‌کند یا می‌فروشد، (البته بانک شهر این کار را با خیلی از شهرداری‌های کلان شهر‌ها را انجام داده است) پروژه‌های مختلف را به این شکل قرار دارد یا توافق کرده اند، دارد مشارکت می‌کند و اگربانک شهر نبود همین یک ذره کار هم صورت نمی‌گرفت.

 

 

منتهی شهرداری در یک مقطعی در تعهدات خودش کوتاهی کرده بود و املاکی که باید می‌داد را نداده بود و بانک شهر هم نتوانسته بود منابع را تامین کند، حتی کار تعطیل شده بود و پیمانکار کار را تعطیل کرده بود پیمانکار خط ۶ از شهرداری طلب زیادی دارد و شهرداری باید به بانک شهر املاک معرفی کند و بانک شهر بتواند تامین کند. ما جلسه گذاشتیم و از آن‌ها خواستیم که همکاری کنند شهرداری هم تا املاک را شناسایی کند تغییر و تحولاتی که شده یک مقدار تاخیر افتاد. قول همکاری داده اند یک مقداری بانک شهر دوباره پول تزریق کرد، ولی این‌ها کفایت نمی‌کند این‌ها با این پول‌ها آن پروژه به این سرعت پیش نخواهد رفت.

 

لکن باید بررسی کرد چه کار‌هایی می‌توان انجام داد. یکی از کار‌هایی که می‌توانیم انجام بدهیم اعتباری را که دولت برای کلان شهر‌ها و مترو کلان شهر‌ها دیده و برای قبل است این بود که دو هزار واگن را وزارت کشور از طریق مناقصه بخرد؛ که هزارتا از این دو هزار واگن برای تهران بوده و هزارتا برای سایر شهرها. از آن هزار واگن ظاهراً یک مناقطه‌ای را وزارت کشور برگزار کرده است که به یک سری مشکلاتی برخورده و ما در مورد این هم رفتیم با آقای افشاری معاون عمرانی که این کار را پیگیری می‌کند، جلساتی را با آقای هاشمی گذاشتیم. یک جلسه هم رفتیم وزارت کشور و پیگیری این مناقصه را کردیم. تا آن جایی که ما فهمیدیم می‌خواهند تجدید کنند، ولی ما به دنبال این هستیم که کار سرعت بگیرد که برای سریع‌تر شدن کار می‌شود ما بخشی از این واگن‌ها را از محلی که دولت دارد کمک می‌کند بگیریم.

 

این اتفاق بزرگی است که حداقل هزار واگن آن هم خریداری شود، بخش دیگرش هم می‌شود از محل بند قاف از طریق سازمان بهینه سازی مصرف سوخت برای وزارت نفت از محل صرفه جویی مصرف سوخت تامین کرد، چون هرقدر مترو توسعه پیدا می‌کند و یا سفر با مترو افزایش پیدا می‌کند و یا وسایل حمل و نقل عمومی این باعث می‌شود که مصرف سوخت کاهش پیدا کند از تردد خودرو‌های شخصی کاسته می‌شود. خود به خود این فرمولی دارد به ازای هر مسافر و یا هر سفر این‌ها یک فرمولی دارند که بر اساس آن یک کمکی را می‌توانند انجام بدهند که رقم خیلی زیادی می‌شود که راجع به آن صحبت‌هایی شده است و توافقی الان شهرداری با بهینه سازی سوخت دارد انجام می‌دهد که آن‌ها تمایل دارند در بخش خرید واگن کمک کنند. این اتفاق هم بیفتد آن بخشی که ده هزار میلیارد اعتبار می‌خواهیم خود به خود با این کمک‌ها آن را تامین می‌کنیم.

 

مسئله‌ای که ما می‌خواهیم بگوییم راه‌هایی است که منابع مالی ما مشکل داردو محدود است. از آن طرف این کمک‌ها را انجام می‌دهیم، ولی به هر حال ما از طرف دیگر به دنبال منابع درآمدی پایدار هم هستیم. برای شهرداری طرح‌های مختلفی در بخش‌های مختلف که دو تا طرح آن در بخش حمل و نقل و ترافیک کمیسیون عمران و حمل ونقل مطرح شده است یکی از آن لایحه‌ای است که الان شهرداری دارد می‌آورد و یکی هم پارک حاشیه‌ای است که ما خودمان این طرح را دادیم و در شورا تصویب شد الزام کردیم که هر چه زودتر طرح ساماندهی پارک حاشیه‌ای را شهرداری ارائه کند به شورا.

 

 

همانطور که می‌دانید پارک حاشیه در تهران رها است. در حالیکه تمام دنیا در شهرداری‌ها یکی از منابع درآمدی پایدارشان پارک حاشیه‌ای است و هیچ جا آن را رها نکرده اند. تهران در گذشته پارکمتر داشت که یک سری مشکلات مخصوص به خود داشت. نهایتاً آمدند پارکبان‌ها را جایگزین کردند که آن هم مشکلات خودش را داشت و شفاف نبود. شرکت‌هایی که می‌آمدند یک خیابان را ظاهراً به آن‌ها اجاره می‌دادند و می‌گفتند ما این جا ماهی صد میلیون باید به ما بدهید آن‌ها آزاد بودند می‌رفتند ماشین‌ها را پارک می‌کردند به تو برگه ۳۰۰ تومانی می‌داد، اما شما ۲ هزار تومان می‌دادی یا ۵ هزار تومان پولت را پس نمی‌داد و اگر می‌خواستی اصرار کنی جرثقیل ماشینت را خط می‌انداخت و عملا مردم از خیر آن پول می‌گذشتند.

 

یعنی مردم ۴، ۵ هزار تومان پول می‌دادند برای نیم ساعت یک ساعتی که می‌خواستند بیاستند. این پول به شهرداری نمی‌آمد. الان هم رها شده است یک عده خودشان سر خود الان می‌ایستند مردم هم نمی‌دانند این‌ها قانونی نیست، ولی این پول‌ها پول‌هایی است که برای شهر و شهروندان است. بلاخره ساماندهی پارک حاشیه‌ای می‌تواند کمک بسیار زیادی در کاهش آلودگی هوا داشته باشد. در روان شدن ترافیک داشته باشد برای این که الان وقتی حاشیه خیابان رها است و رایگان است و همه می‌توانند پارک کنند طرف نه تنها یک ماشین آمده و پارک کرده یکی دیگر هم بغل دستش پارک کرده است صبح تا شب ماشین را پارک می‌کند کسی که یک لحظه کار دارد می‌خواهد برود یک اداره‌ای یا بانکی نیم ساعت می‌خواهد کاری انجام بدهد باید ساعت‌ها در این خیابان‌ها تردد اضافه کند و پیمایش کند سوخت بیشتر و ترافیک منجر می‌شود و برسر همین بانک حاشیه‌ای ما درگیری‌های منجر به قتل در تهران داشتیم.

 

طرف سر این که من زودتر آمدم جای من بوده دعوا شده و زده اند آدم کشته اند. این اتفاق در تهران می‌افتد. الان ما طرح ساماندهی را دادیم و اگر این طرح ضمن این که تعرفه ها، تعرفه‌های معقولی می‌تواند تصویب شود نیم ساعت اول می‌تواند رایگان باشد، چون پارک لحظه‌ای است. شما نیم ساعت اگر کار داری باید رایگان باشد، ولی آن کسی می‌خواهد اضافه پارک کند با هزینه بدهد که صرف نکند اضافه پارک کند. برود در پارکینگ عمومی الان مردم پارکینگ عمومی نمی‌روند کسانی که پارکینگ ساخته اند همه دارند متضرر می‌شوند و می‌گویند کسی نمی‌آید این جا برای این که در خیابان می‌گذارد رایگان پارک می‌کند. پس توجیهی ندارد سرمایه گذارانی که آمده اند در بخش پارکینگ عمومی سرمایه گذاری کنند رها کرده اند و رفته اند گفته اند اصلاً صرف نمی‌کند. زمانی صرف می‌کند که شما پارک حاشیه‌ای داشته باشید، کنترل شود مردم برای ساعات بالا در پارکینگ پارک کنند.

 

درحال حاضر از عدم وجود پارک حاشیه‌ای و عدم ساماندهی پارک حاشیه‌ای روزانه حدود ۱۱ هزار میلیارد در تهران هدر می‌رود شهرداری از درآمد پایدارش را از دست می‌دهد این رقمی است که بر اساس مطالعات جامع ما حدود ۹۰۰ هزار فضای پارک حاشیه‌ای در تهران داریم به غیر از منطقه ۲۲ که آن زمانی که مطالعات جامع دادند منطقه ۲۲ را حساب نکرده اند که منطقه ۲۲ اگر حساب کنید حدود ۱ میلیون می‌شود. شما تصور کنید امروز دیگر نیازی امروز با روش‌های هوشمند الان کنترل می‌شود از طریق گوشی‌های موبایل می‌توانید حرکت می‌کنید در همین خیابان طالقانی به شما می‌گوید کجا چند تا جای پارک وجود دارد. شرکت‌های زیادی اعلام آمادگی کرده اند ما شهرداری را ملزم کرده ایم که به این سمت برود. بعضی از شهر‌ها مثل مشهد شروع کرده اند و در پارک هوشمند و حاشیه‌ای آن‌ها پیش قدم شده اند. این‌ها درآمد پایدار است که ما اگر این کار‌ها را انجام دهیم این منابع مالی می‌تواند تامین شود غیر از این راهی نداریم.

 

 

شهرداری می‌خواهد چه کار کند تراکم گذشته است قرار نیست فروخته شود. مال‌های بزرگ قرار نیست در معابر کوچک جواز بدهند املاک شهرداری چیزی باقی نمانده است الان بانک شهر که دارد کار انجام می‌دهد دنبال ملک می‌گردند به او بدهند بنابراین راهی جز این ندارد این شهر بالاخره باید اداره شود و باید از راه صحیح درآمد کسب شود من که می‌آیم یک ساعت پارک می‌کنم هزار تومان بدهم چیزی برای کسی که ماشین دویست میلیون تومانی سوار می‌شود نیست. طرف ماشین را برمی دارد ۵ نفر را سوار می‌کند می‌رود در یک رستوان ۱ میلیون شام می‌خورد دو هزار تومان نمی‌خواهد عوارض تراکم ترافیک در این شهر بپردازد می‌گوید زیاد است و به مردم فشار می‌آید. این پول برای چه کسی است منی که شخصی ام را سوار شده ام ماشینم اکثراً بالای ۱۰۰ میلیون و ۲۰۰ میلیون است این‌ها برایشان عددی نیست. هزار تومان و دو هزار تومان شما می‌خواهید بگیرید شهر را بخواهید اداره کنید راهش همین است. دنیا هم همین کار را می‌کند ما دیگر از خودمان که کار دیگری نمی‌توانیم کنیم.

ما امسال دنبال این بحث‌ها و احصای بدهی‌ها و مشکلات شناسایی راهکار‌ها بودیم، البته طرح‌هایی از قبل با آشنایی که با این حوزه داشتیم بوده، ولی این‌ها نیاز به زمان داشته که بررسی و مطالعه شود.

 

من خودم شخصاً اعتقاد دارم که بیشترین هزینه را دولت باید بپردازد، چون مشکل تهران دولت است. پایتخت بودن تهران است اگر پایتخت را از تهران ببرند تهران مشکل دیگری ندارد مشکل ترافیک و آلودگی هوایش حل می‌شود. دولت باید هزینه پایتخت بودن تهران را بپردازد. اگر قرار است در این طرح هزینه‌ای گرفته شود باید از دولت بیشتر گرفته شود از مردم کمتر بگیریم مردم شهروندان این شهر هستند برای خودشان است دولت مهمان این شهر است ممکن است یک روز این جا نباشد و برود یک شهر دیگر بنابراین دولت باید هزینه بیشتر بدهد.

در کشور ما برعکس است متاسفانه در کشور‌های دیگر خودرو ارزان و سوخت گران است در کشور‌های ما اینطور نیست خودرو گران است و سوخت قیمتش پایین است. خودرو ارزان است برای این که شما خودرو نو بتوانید بیاورید تا هوا آلوده نشود. خودرویی که فرسوده است احتمال حادثه و تصادف دارد احتمال آلودگی هوا دارد، اما زمانیکه اینقدر عوارض گمرکی خودرو را افزایش دادند و همه این‌ها برای این بوده که ما بتوانیم این پراید‌ها و ... را به مردم بفروشیم. برای این که قیمت واقعی باشد کسی نمی‌رود پراید و ماشین‌های داخلی را بخرد قیمت را بالا برده اند در صورتی که اگر دولت بخواهد به کاهش آلودگی هوا کمک کند عوارض را باید پایین بیاورد و قیمت بنزین را بالا ببرد من با افزایش قیمت بنزین موافق هستم، ولی به شرطی که قیمت ماشین پایین بیاید نمی‌شود که قیمت هردو را بالا برد.

علیخانی ادامه داد: در حال حاضر ما مشکل تعداد ماشین را داریم. من برعکس کسانی که می‌گویند ما ماشین زیاد داریم این را نمی‌بینم. ما باید مدیریت خود را اعمال کنیم در بحث و بگوییم قیمت بنزین در کشور پایین است واقعاً پایین است و مشکلات زیادی را هم ایجاد کرده است. بالاخره اگر قیمت بنزین با آن شرطی که گمرکی ماشین را کمتر بگیرند و به جای آن قیمت بنزین را افزایش بدهند، خیلی در کاهش آلودگی هوا موثر خواهد بود. معاینه فنی برتر را من مطمئنم خیلی از خودرو‌های صفر داخلی نمی‌توانند بگیرند خودرو‌های صفر داخلی هم معاینه فنی برتر را طبق بررسی‌هایی که ما انجام دادیم نمی‌توانند بگیرند، لذا به خاطر همین است که نمی‌توانیم اجباری کنیم فقط می‌توانیم تشویق بگذاریم که هر کسی داشت تخفیف شامل حالش شود.

وی در باره اینکه می‌گویند ۴۰ درصد آلودگی هوا برای ماشین و موتور است گفت: نقش خودرو‌های سواری در آلودگی هوا بسیار کمتر از سایر وسایل نقلیه است. موتور‌ها نقش بیشتری دارند و کامیون ها، اتوبوس‌ها این‌ها نقش بیشتری در آلودگی هوا دارند.

درحال حاضر اتوبوس‌های جدیدی که قرار است خریداری شود اتوبوس‌هایی هستند که استاندارد‌های لازم را باید داشته باشند. از این به بعد اتوبوس‌ها و همه این‌ها دارای فیلتر‌های مخصوص باید باشند که ۴۰، ۵۰ میلیون تومان قیمت هر فیلتر است. بخشی از اتوبوس‌های موجود را الان دارند از آن فیلتر‌ها نصب می‌کنند و مناقصه اش را برگزار کرده اند که به پایین‌ترین قیمت بخرند و نصب کنند و اتوبوس‌های جدید دیگر دنبال این هستند که استاندارد‌های لازم را داشته باشند. البته خرید دو هزار تا اتوبوس را از مجارستان الان تفاهم نامه قراردادش را بسته اند و ظاهراً این‌ها آن استاندارد‌های لازم را طبق چیزی که اعلام شده است دارند این کاری که الان در مورد اتوبوس‌ها می‌شود هم خرید ناوگان جدید و نصب فیلتر است. ۲ هزار تا تفاهم نامه اش نوشته شده، ولی این تا تولید شود و شروع به تحویل شود حداقل یک سال زمان را لازم دارد.

 موتور و کامیون‌ها و اتوبوس‌ها، اتوبوس‌ها فقط منظور شرکت واحد نیست اتوبوس‌های ادارات و شرکت‌ها و جا‌های دیگر دارند تاثیر اتوبوس‌ها و کامیون‌ها و موتورسیکلت‌ها خیلی بیشتر از چند میلیون خودرویی است که در تهران تردد دارند.