علی دارابی:
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، علی دارابی در نشست علمی بررسی ابعاد سیاسی، اجتماعی و رسانه‌ای نا آرامی‌های دی ماه 96 که در دانشگاه صدا و سیما برگزار شد با اشاره به ابعاد مختلف این اعتراضات و اغتشاشات اظهار کرد: نباید نگاه تقلیل‌گرایانه و ساده‌اندیشانه به ناآرامی های اخیر وجود داشته باشد و به عبارتی سطح آن به نزاع و تسویه حساب‌های سیاسی، موج سواری احزاب و اشخاص تقلیل یابد و علاوه بر این نباید و نمی‌توان واکنش‌های سیاسی را بر مبنای تحلیل‌های ذهنی افرادی بنا گذاشت که هیچ شناخت دقیقی از چرایی و چگونگی بروز این ناآرامی‌ها ندارند.
وی افزود: اغتشاشات اخیر در برخی شهرها در نوع خود تجربه جدیدی را مقابل مردم و حاکمیت قرار داد که می‌تواند به تجربه‌های اندوخته قبلی حاکمیت در ایران معاصر یعنی دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی، پنج کودتا (سوم اسفند 1299، 25و 28 مرداد1332، کودتای سپهبد قره نی در اسفند 1336 و کودتای نوژه و ده‌ها مورد قیام و جنبش مردمی نظیر قیام 30 تیر و 15 خرداد بیفزاید و درس‌ها و نگرش‌های متفاوت و جدیدی را به همراه داشته باشد.
معاون امور استان‌های صدا و سیما با بیان اینکه تفاوت‌های این ناآرامی‌ها با همه شورش‌ها، اعتراض‌ها و اغتشاشات بعد از انقلاب متفاوت است خاطرنشان کرد: البته در این بین می‌توان از نظر روش و نحوه مواجهه بیگانگان با موارد پیشین اشتراکاتی را بین آنها ببینیم.
وی در ادامه به تحلیل‌های صورت گرفته درباره اغتشاشات دی ماه 1396 در فضای جامعه پرداخت و گفت: تحلیل‌های ارائه شده در این موضوع در چهار دسته جای می‌گیرند که شامل تحلیل‌های رسانه محور که کانال‌های تلگرامی معاند،، ماهواره و اینترنت را اصل قرار داده بودند، تحلیل‌های کارگزارمحورکه دولت روحانی یا احمدی‌نژاد را مقصر می‌دانستند، تحلیل‌های ساختارمحور که ارجاع به شورش گرسنگان و بیکاران تحصیل کرده داده یا مبتنی بر شکاف در کشور بودند و نیز تحلیل‌های امنیت محور که مبتنی بر برنامه‌ریزی ضدامنیتی دشمن با محوریت آمریکا، اسراییل و عربستان را شامل می‌شدند.
نیازمند نگاه ترکیبی و جامعه‌شناختی به ناآرامی‌های اخیر هستیم
دارابی با بیان اینکه ضرورت دارد از باب جامعه‌شناسی و نگاه ترکیبی و همه جانبه به این مسئله نگریسته شود عنوان کرد: تحلیل جامعه‌محور یاجامعه‌شناختی اغتشاشات دی ماه 1396 با بهره‌گیری از حوزه‌های متعدد جامعه‌شناسی، چرایی اغتشاشات دی ماه سال 1396 را به نحوی شایسته مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد.
معاون امور استان‌های رسانه ملی با اشاره به مفهوم جامعه‌شناسی سیاسی و آثار رادیکالیسم انتخاباتی افزود: نگاه به پروسه متداول کُنش‌گری سیاسیدر انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم می‌تواند یکی از کلید‌های حل معمای چرایی اتفاقات اخیر باشد زیرا از آنجا که عموما رقابت سیاسی در ایران رقابت بین افراد و نه احزاب با برنامه‌های مشخص و حتی به نوعی رقابت وعده‌ها با هم است، افراد سعی می‌کنند در رقابت انتخاباتی تا حد امکان شعارهای رادیکال و تند مطرح کنند و وعده‌هایی بدهند که قابلیت انجام آنهاچندان اهمیتی برایشان ندارد بلکه آنچه مهم است اینکه از وعده‌های کمپین رقیب جلوتر و رادیکال‌تر باشد.
وی ادامه داد: بر این اساس اتفاقی که تقریبا در همه ادوار انتخاباتی پس از 76 که شاهد رقابت گرم میان کاندیدا‌های مختلف بودیم به چشم آمده، روندی است که با ناکارآمدی عمومی دولت‌ها خصوصا در وعده‌های اقتصادی عموما سبب قلب گفتمان شده و معمولا جریانی پس از یک دولت هشت ساله بر سر کار آمده که در نقطه مقابل شعارهای آن قرار داشته‌اند.
دارابی بیان کرد: انباشت بیش از پیش وعده‌های به ثمر نرسیده یکی از مهمترین دلایل جامعه‌شناسی این اتفاقات به شمار می‌رود، رویدادی که به نظر می‌رسد در نگاه عمومی مردم نه مختص یک جناح و دولت بلکه به مثابه کارنامه کلی حاکمیت فهم می‌شود.
معاون امور استان‌های صدا و سیما با بیان اینکه شعار «چرخش هم‌زمان سانتریفیوژ‌ها و چرخ زندگی مردم» طی سال‌های 92 و 96 به شکل رادیکالی مطرح شد گفت: پروسه‌ای ما نند برجام به فرجام رسید اما به نظر می‌رسد اوضاع کنونی اقتصادی و فاصله سطح انتظار مردم از برجام و واقعیت‌های اقتصادی کشور ثمره طبیعی این روند باشد.
مسئله اصلی ذهنی جوانان امروز کارآمدی نظام اسلامی است
وی در بخش دیگری از سخنان خود به روند رشد و گسترش طبقه متوسط شهری با ویژگی‌هایی همچون تحول‌طلبی و تحول‌خواهی، سهم خواهی از قدرت و نیز تمایل به بهره‌گیری از ابزارهای جهانی شدن پرداخت و تصریح کرد: تحول و دگرگونی سبک زندگی شهروندان در ایران پس از انقلاب با با خصایصی همچون مصرف زدگی، رفاه‌طلبی، تجمل‌گرای
ی، تمایل به رشد سریع مالی، خوشبتی برابر با پولدارن بودن، عدم قناعت و همچنین خریدهای بی قاعده و تجملاتی همراه بوده است.
دارابی با اشاره به عامل شکاف نسلی در بروز اغتشاشات اخیر گفت: نسلی که در برخی از این اغتششات فعال بود، عمدتاً در سنین 16 تا 29 تخمین زده می‌شوند، این نسل با ارزش‌های دینی مواجهه چندانی نداشته اند.
معاون امور استان‌های سازمان صدا و سیما افزود: مسئله اصلی ذهنی در این نسل، کارآمدی است و اگر به تصور ناکارآمدی نظام جمهوری اسلامی برسد، زمینه‌های حرکت اجتماعی منفی در او شکل می‌گیرد.
وی به فراگیری اغتشاشات اشاره و عنوان کرد: شروع حرکت از پیرامون به مرکز خصلت دیگر این ناآرامی‌ها محسوب می‌شود چرا که معمولاً موج اجتماعی از پایتخت سرازیر می‌شود اما این دفعه از شهرستان‌ها و خصوصاً شهرهای کوچک شروع شده که می‌توان دلایلی همچون تحریک‌پذیری به دلیل ضعف در پختگی سیاسی را برای آن ذکر کرد.
دارابی به دیگر عامل جامعه‌شناسی اغتشاشات اخیر پرداخت و گفت: ضعف و سست شدن اعتبار کانون‌ها و گروه‌های مرجع سنتی و قدیمی و نیز فهم نامناسب بخشی از حوزه نخبه‌گی حکومت از مسائل مردم جزو دیگر عوامل به شمار می‌روند البته باید گفت به خطر افتادن «منافع جمعی» و فردی می‌تواند محرک به خیابان آمدن معترضین در همه جای دنیا باشد اما اقدامات و شعارهای ساختارشکن و تخریبگر نشان از وجود «تنفر» است که آن را می‌توان محصول انباشته‌شدن «احساس تحقیر»، «احساس تبعیض» و «فاصله طبقاتی» دانست.
معاون امور استان‌های صدا و سیما به عامل سیاست زدگی بوروکراسی و دور ماندن و عزلت اجباری نیروهای انقلابی از پست های مدیریتی اشاره کرد و افزود: در کنار اینها جدایی نگرش متقابل جامعه و دانشگاه از فهم تحولات اجتماعی نیز عامل موثری در بروز این ناآرامی‌ها بود.
مدل اقتصاد نئولیبرالی مبتنی بر رفاه و اصالت سود یکی از عوامل نارضایتی‌های اقتصادی مردم
وی در ادامه به جامعه شناسی اقتصادی اغتشاشات دی ماه پرداخت و گفت: تمایل دولت به مدل اقتصاد نئولیبرالی مبتنی بر رفاه و اصالت سود، فهم نارضایتی‌های اقتصادی اخیر را آسان‌تر می‌کند چرا که نگاه به مدل تجویزی و اجرایی دولت در حوزه اقتصاد نشان می‌دهد دولت یازدهم و دوازدهم که برخی آن را دولت سوم کارگزاران هم می‌دانند در سیاست‌گذاری اقتصادی همان روش را در پی گرفته است، روشی که در دوره دوم دولت سازندگی اعتراضات اقتصادی ناشی از تورم را رقم زد و حال به نظر می‌رسد، بستر اعتراضات اقتصادی رکود و بیکاری حاصل از روش‌های مدیریتی دولت فعلی است.
دارابی با اشاره به ماهیت بودجه سال 1397 خاطرنشان کرد: نکته اقتصادی دیگری که در شکل‌گیری فضای روانی اعتراضات اخیر اعلام بخشی از تصمیمات اقتصادی دولت ذیل بودجه 97 است؛ تحلیل مبهم وضعیت استمرار یارانه‌ها و قیمت حامل‌های انرژی دو نکته‌ای بود که به عنوان کاتالیزور در بیشینه کردن فضای نارضایتی عمل کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما، بیکاری را یکی دیگر از عوامل جامعه‌شناسی اقتصادی اغتشاشات اخیر دانست و ادامه داد: در سال‌های اخیر بیکاری در جمهوری اسلامی بیش از هر چیز معلول قاچاق و واردات بی رویه و ورشکستگی کارخانه و موسسات تولیدی و اشتغال زا بوده است، عدم توجه به مهارت و تخصص سبب تشدید این مساله شده همچنین تورم و گرانی افسار گسیخته و تشدید شکاف طبقاتی هم در این بین تاثیرگذار بوده است.
وی جامعه شناسی فرهنگی این اتفاقات را مورد توجه قرار داد و افزود: تأثیرشبکه‌های اجتماعی موبایلی در تحریک حاضران در این اغتشاشات تجربه جدیدی به شمار می‌رود؛ در یک بررسی، 60 درصد تهرانی‌ها و 54 درصد شهرستانی‌های حاضر در تجمعات، کانال‌های ضدانقلاب را منشأ و محرک خود دانسته‌اند، تحریک جمعی و دوطرفه بودن این رسانه‌ها تجربه جدیدی است که در ادوار قبلی وجود نداشت.
دارابی تصریح کرد: البته اینکه دولت مرتبا فضای مجازی را ببندد و دوباره باز کند، بی‌اعتمادی در این نسل و حتی نسل‌های قبل ایجاد می‌کند؛ باید گفت در فضای مجازی ما هنوز هیچ کاری صورت نگرفته و در فقه رسانه کاری نکرده‌ایم؛ یک سایت یا کانال در فضای مجازی شبهه‌افکنی می‌کند و اگر ما در این فضا قوی بودیم و مهارت لازم را داشتیم می‌توانستیم آن را خنثی کنیم و یا پاتک بزنیم، در کشورهای دیگر هم اینگونه سایتی طراحی می‌کنند که به عنوان پادزهر افکار عمومی عمل کند.
فضای مجازی در ایران رها شده است
معاون امور استان‌های رسانه ملی با بیان اینکه فضای مجازی در ایران رها شده است گفت: هرچند فیلترینگ در دیگر کشورها وجود دارد اما آخرین راهکار در خنثی‌سازی به شمار می‌رود.
وی در ادامه به مسئله جهانی شدن فرهنگ و ارتباطات اشاره و خاطرنشان کرد: ظهور و بروز فرسایش هویتی ایرانیان بخصوص جوانان، سلیبریتی‌ها و تزریق سبک زندگی نئو لیبرالی و نیز فهم متعارض حوزه سیاسی (نگاه امنیتی به فرهنگ) و نخبگان دانشگاهی از فرهنگ از جمله مشکلات این حوزه به شمار می‌روند.
دارابی با بیان اینکه هرگونه واکنش سیاستی به اتفاقات دی ماه 96 باید با شناخت و فهم دقیق از ناآرامی‌های اخیر متکی به اطلاعات و یافته‌های جمع آوری شده از خود افراد شرکت‌کننده به خصوص جوانان باشد گفت: سخن مشترک مسئولان و فعالان سیاسی در روزهای اخیر ضرورت شنیدن صدای مردم بود اما نکته اساسی اینکه برای شنیدن صدای مردم باید یک ساختار تعیین شود، ساختاری شنونده که بتواند گفت‌و‌گو با دهه هفتادی‌ها را پیش ببرد.
نیازمند نقد درون‌گفتمانی هستیم
عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما با تاکید بر اینکه باید به صورت فعال باب نقد درون‌گفتمانی باز شود تصریح کرد: اگر این کار صورت نگیرد،یکباره کسی می‌آید و احساس می‌کند برگ برنده دارد و با ابزار رسانه در میان مردم مرجعیت می‌یابد.
وی ادامه داد: یکی از مسائل جدی که جای کار برای مخاطب جوان دارد، سانسور و فیلترینگ در ایران است که از همان اول انقلاب و هر زمان به شکلی مطرح بوده و در اغتشاشات اخیر هم خودش را نشان داده است به طوری که یک روز ویدئو، یک روز ماهواره و یک روز شبکه‌های اجتماعی و موبایلی فیلتر شدند بنابراین بد نیست با رویکرد جریان‌شناسانه، علل، مبانی، آثار و راهکارهای این موضوع از منظرهای مختلف اجتماعی،جامعه‌شناسی سیاسی و سیاست‌گذاری فرهنگی بررسی و مسئله برای مخاطب جوان باز شود.
دارابی با بیان اینکه حوادث اخیر این فرصت را در اختیار ما قرار داده که «عدالت» را به عنوان یک فضیلت و مطالبه دوباره در صدر خواسته‌ها قرار دهیم عنوان کرد: به این ترتیب یک شعار فراموش‌شده به نام «عدالت» که از اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی است دوباره احیا می‌شود و علاوه بر این نیروهای حزب‌الله و انقلاب اسلامی پیشتاز مطالبه و عدالت‌خواهی قرار می‌گیرند و از این هویت توجیه‌گر و منفعل فاصله می‌گیرند.
ارسال نظرات