خشک شدن دریاچه ارومیه کابوسی که تعبیر نخواهد شد

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، زهرا مهران راد:  حکایت دریاچه ارومیه حکایت غریبی است این دریاچه به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی ایران ویکی از شورترین دریاچه‌های جهان محسوب می‌شود واز نظر ارتباطی، تفریحی، درمانی و استحصال نمک اهمیت بسزایی دارد. اماآنچه که امروزه از این دریاچه برجا مانده است، منطقه‌های پوشیده از نمک یا به تعبیری دیگر، کویر نمک است.به هرحال خیلی‌ها به این دریاچه مدیون هستند و باید از آن طلب حلالیت کنند.

اما آنچه در این میان بیشتر خودنمایی می‌کند اهمال‌های انسانی موجود در نیمه جان شدن «عروس نمک پوش» آذربایجان غربی است که صدالبته تشدید کننده عوامل خشکسالی دریاچه بوده است و از آن جمله می‌توان به احداث سدها، گسترش بی رویه باغات، احداث چاه‌های متعدد و ... که امکان تجدید حیات دریاچه را گرفته است؛ و آن را به یک بحران زیست محیطی تبدیل نموده است. گسترش توفان‌های نمک، از بین رفتن زمین‌های کشاورزی، مهاجرت و ... از پیامد‌های ناگوار خشک شدن دریاچه ارومیه است؛ که احیای آن و حیات مجدد دادن به این زیستگاه آبی ایران همت همگان را می‌طلبد.

 

اما این روزها ستاد احیای دریاچه ارومیه مدعی است حال این دریاچه نسبت به گذشته بهتر است واین دریاچه که روزگاری در کابوس خشک شدن بسر می‌برد طی چند سال اخیروضع بهتری دارد. هرچند به اعتراف اعضای ستاد احیای دریاچه ارومیه، هنوز احیای این دریاچه با موانع و مشکلاتی مواجه است.

براین اساس برآن شدیم تا به همراه جمعی از خبرنگاران وبه همت شورایعالی اطلاع رسانی دولت و به دعوت سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان آذربایجان غربی عازم ارومیه شده وبازدیدی ازاقدامات صورت گرفته در راستای نجات این اکوسیستم آبی ایران وجهان که  با مرگ دست و پنجه نرم می‌کرد، داشته باشیم.

موعدمقرر:
برنامه ریزی سفر برای روز‌های سه شنبه و چهارشنبه ۱۹ و ۲۰ تیرماه انجام شده بود.

پروازما به سمت استان آذربایجان غربی و سواحل گلگون ارومیه حوالی ساعت ۳۰/۱۱ صبح با حضور نمایندگان ۱۵ رسانه تصویری، مکتوب و مجازی به منظور بازدید از دستاورد‌های دولت در استان، به ویژه احیای دریاچه ارومیه آغاز شد.

در بدو ورود به منطقه دریاچه ارومیه با صحنه شنا و حضور مردم در این دریاچه مواجه شدیم که به گفته کارشناسان منطقه به تازگی به واسطه باران‌های اخیر بهاره مجددا جان تازه‌ای گرفته بود.

 

 

 

آب دریاچه ارومیه طی ۱۰ ماه آینده تثبیت خواهد شد
پرویز آراسته، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی در خصوص وضعیت دریاچه ارومیه گفت: نزدیک به ۱۸۰۰ میلیارد مکعب آب در این دریاچه طی ۱۰ ماه آینده تثبیت خواهد شد و احیا صورت می‌گیرد.با این اقدامات ۱۳ الی ۱۴ میلیارد مکعب آب در دریاچه افزایش خواهد یافت.

آراسته با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه در سال ۷۸ یعنی زمان پرآبی آن ۳۰ میلیارد متر مکعب آب داشت، گفت: البته با تمام تمهیدات انجام شده محال است، سطح آب دریاچه به این میزان برسد. اما این ۱۳، ۱۴ میلیارد متر مکعب باعث تعادل آب در دریاچه ارومیه خواهد شد و شرایط زیست محیطی را برای موجودات زنده این دریاچه از جمله آرتمیا و فلامینگو‌ها وپرندگان دریایی فراهم میکند، تا بتوانند در این محیط زندگی کنند.

وی ادامه داد: در حال حاضر ۵۱ فلامینگو در تالاب‌های دریاچه در حال زیست هستند که محیط زیست حافظ آنهاست. تعداد آرتمیا نیز که کاهش یافته بود، در طول سال‌های احیای دریاچه دوباره به مقدار قابل قبولی برگشته است.

آراسته در خصوص رودخانه‌های دریاچه ارومیه نیز گفت: در جنوب دریاچه ارومیه رسوبات رودخانه را داشتیم که در حال حاضر دیگر آب گیری نمیشوند و ۵۰۰ میلیون متر مکعب رسوبات رودخانه هاست که در یک طرح مطالعاتی بناست از این محیط یک کاربری درست در راستای احیای دریاچه ارومیه مثل ایجاد فضای سبز و پارک محیا شود.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی ادامه داد: تراز بیولوژیک دریاچه ۱۲۶۹ است که سعی میکنیم آن را به ۱۲۷۴.۱ برسانیم.

وی خاطرنشان کرد: ستاد احیا نیز تا الان موفق شده است در مورد دریاچه ارومیه هم تثبیت و هم احیا را به طور توأمان انجام دهد و تا ۱۰، ۱۲ سال آینده احیای دریاچه ارومیه کامل خواهد شد.

در راستای احیای دریاچه ارومیه هیچ نیازی به کمک فنی کشور‌های خارجی نداشتیم

آراسته در خصوص کمک‌های بین المللی دریافت شده در راستای احیای دریاچه ارومیه گفت: کشور ژاپن چهار سال است که در این خصوص به ما کمک میکند و تاکنون ۱ میلیون دلار در حوزه احیای دریاچه ارومیه تسهیلات دریافت کرده‌ایم. اما از نظر فنی نیازی به کمک خارجی نداشتیم.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی در خصوص پروژه انتقال آب به دریاچه ارومیه برای احیای این ثروت ملی گفت:این اقدام از رودخانه گِلاز به دریاچه ارومیه حوزه به حوزه در حال انجام است و تا الان ۳۶ کیلومتر از تونل اصلی برای این منظورتکمیل شده است و در نهایت به وسیله این تونل ۶۵۰ میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه خواهد ریخت.

یکی از دلائلی که به عنوان عوامل اصلی خشکی این دریاچه همواره از سوی کارشناسان مورد انتقاد است، نحوه کشت در این مناطق است و کارشناسان استفاده بی رویه از آب به منظور آبیاری سطح زیر کشت را دلیل اصلی کاهش سطح آب دریاچه ارومیه اعلام کرده بودند.

 

تغییر الگوی زیرکشت در ارومیه از جمله اقدامات در جهت احیای دریاچه ارومیه است

در این خصوص از مدیر کل حفاظت محیط زیست استان پرسیدیم که آیا اقداماتی برای اصلاح الگوی مصرف در این حوزه شده یا خیر؟ وی گفت: مسائل زیست محیطی استان و مصرف آب در جهاد کشاورزی خوشبختانه در حال تغییر الگوی کشت در منطقه آذربایجان غربی است و کشت چغندر قند در حوزه آبریز دریاچه ارومیه کاهش یافته تا کشت و برداشت این محصول که محصولی به شدت آب بَر است در این منطقه کاهش یابد.

نمک دریاچه ارومیه استحصال و استفاده صنعتی داد

 

 

 

 

آراسته ادامه داد: به همین منظورکارخانه کاوه سودا که در آذربایجان شرقی واقع شده نیز مجوز برداشت نمک از دریاچه ارومیه را دارد.

براساس مطالعات زیست محیطی، سازمان محیط زیست به هیچ عنوان موافق کشت سیب در این استان نیست، اما نمیتواند درخت‌های این محصول راهم خشک کند، اما تعیین کرده تا نحوه آبیاری این درخت‌ها تغییر یابد.

مهار اسکلت‌آهنی بنا شده در میان دریاچه ارومیه

 

 

 

به هر حال یکی دیگر از دلایل خشکی دریاچه ارومیه، میان گذر ساخته شده در این دریاچه است که علی رغم همه اعتراضات این میان گذر احداث شد و براساس پیگیری‌ها بنا شده، مهندسین مشاور بازبینی‌های لازم را انجام دهند و از ضلع غربی دریاچه دریچ‌های تهتانی باز شود که دورانی بودن این میان گذر را تغییر دهد.

نفس تازه دریاچه ارومیه در گرو بستن چاه‌های غیرمجاز

ازجمله دلیل دیگر خشکی دریاچه ارومیه به ادعای کارشناسان زیست محیطی حفر چاه‌های غیرمجاز در این زیستگاه است. تقریبا ۴۰ هزارحلقه چاه غیرمجاز در حوالی این دریاچه حفر شده که به همت سازمان محیط زیست استان هر ساله تعدادی از آن‌ها بسته میشود و بستن آن‌ها تاثیر زیادی در بازگشت آب به دریاچه داشته است.

آزادسازی آب سد‌ها و جلوگیری ازپیشرفت سد‌های در حال احداث

دراین بین کارشناسان محیط زیست استان آذربایجان غربی، دلیل دیگر خشکی دریاچه ارومیه را احداث سد‌های منتهی به این دریاچه می‌دانند و مدیر کل حفاظت محیط زیست استان در این خصوص گفت:براین اساس اخیرا از پیشرفت سد‌های در حال احداث منتهی به دریاچه ارومیه جلوگیری شده است و سد‌های ساخته شده نیز در حال آزادسازی آب به دریاچه هستند که امسال ۳۲۰ میلیون متر مکعب، آزادسازی آب از سد‌ها صورت گرفته است.


وی ادامه داد: با استناد به عکس‌های هوایی گرفته شده از این منطقه از مجموعه ۲۵۷۰۰ کیومتر مربع دریاچه ارومیه ۲۲۵۰۰ کیلومتر مربع در عرصه آبی وجود دارد که رقم خوبی است و ستاد احیای علی رغم تحقق تنها ۳۰ درصد اعتبارات تخصیص یافته عملکردی موفق و قابل توجه داشته است.