دستیابی به تورم تک رقمی پس از ربع قرن دستاورد چشم‌گیری دولت بود/ باید هر چه زودتر برای استقلال بانک مرکزی تصمیم گرفت

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، ولی اله سیف در آیین تکریم خود و معرفی رئیس کل جدید که عصر امروز در محل ساختمان این بانک برگزار شد، با اشاره به عملکرد پنج ساله خود در بانک مرکزی، اظهارداشت: علاقه مندم عملکرد بانک مرکزی در دوره ۵ ساله مسئولیت اینجانب در فرصت مقتضی و به دور از هیاهو، توسط صاحبنظران، اصحابِ رسانه و مردم شریف ایران مورد نقد قرار گیرد و به ویژه علاقه مندم در این نقد به نقاط ضعف، بیشتر پرداخته شود تا در ادامه مسیر، مورد استفاده مسئولان نظام بانکی و پولی کشور قرار گیرد.

وی در ادامه در مورد نقد منصفانه افزود: تاریخ به ما آموخته است، اگر صبر پیشه کنیم، سره و ناسره نقد‌ها به خوبی از یکدیگر تمیز داده خواهد شد و نقد اصیل برای آیندگان به یادگار خواهـد مـاند. علمای منطق، نقد اصیل را نقد عالمانـه و منصفانـه می‌نامند. نقـد غیرِ عالمانه و غیرِ منصفانه و نیز نقد غیرِ عالمانه منصفانه و همچنین نقد عالمانه غیرِمنصفانه هر سه فاقد اعتبار است. از دو مورد ابتدایی باید گذشت. اما یقین دارم سومی مستوجب عقاب است. اگر چه من به قدر سهم خود از آن نیز می‌گذرم.

رئیس کل سابق بانک مرکزی در مورد دستاورد‌های این بانک در طول دوران خدمت خود، تصریح کرد: برخورد با موسسات مالی غیرمجاز و ساماندهی آنها، مهار تورم و بهبود معنادار رشد اقتصادی، مهار تورم و بهبود معنادار رشد اقتصادی، ثبات بخشی به بازار ارز و نیز ارتقای نظارت و افزایش شفافیت اطلاعات مالی در نظام بانکی از جمله دستاورد‌های بانک مرکزی در این دوران بوده است.

وی در مورد برخورد با موسسات مالی غیرمجاز و ساماندهی آنها، اظهار کرد: حضور موسسات اعتباری غیرمجاز در بازار پول و آثار مخرب آن بر نظام پولی و بانکی کشور پدیده منحصر به فردی بود. ریشه چندین ساله و رشد فزاینده این موسسات حاکی از آنچنان درجه نفوذی در قدرت بوده است که دولت‌های گذشته نه تنها با آن‌ها برخورد نکردند، بلکه عملاً موجبات گسترش آن‌ها را نیز فراهم کردند. نمونه‌هایی از آثار قدرت نمایی این شبکه‌های فساد را می‌توان در ماجرای برخورد بانک مرکزی با آن‌ها دید که تبلور آن در حجم عظیمی از تخریب‌ها و فضاسازی‌ها علیه دولت، بانک مرکزی و شخص اینجانب نمود عینی یافت.

سیف با اشاره به ورود قاطعانه و جدی بانک مرکزی به مساله موسسات مالی غیرمجاز افزود: بی تردید ورود بانک مرکزی به این حوزه و خارج کردن این غده بدخیم نامشروع از نظام پولی کشور، رویدادی ماندگار در تاریخ خواهد بود که انتظار می‌رود تحلیل آثار اقتصادی و اجتماعی آن پس از افشای واقعیت‌هایی که هنوز گفته نشده، ابعاد بیشتری از این اقدام تاریخی را آشکار کند.

همچنین سیف در ادامه صحبت‌های خود، دستیابی به تورم تک رقمی پس از ربع قرن و رسیدن به بالاترین رشد اقتصادی دهه‌های اخیر که در سایه همکاری و هماهنگی تیم اقتصادی دولت و هدایت رئیس جمهوری حاصل شد، دستاوردی چشم‌گیر دانست.

رئیس پیشین شورای پول و اعتبار ثبات بخشی به بازار ارز ار از دیگر دستاورد‌های بانک مرکزی طی دوران تصدی گری خود دانست و گفت: آهنگ ثبات بازار ارز که از ابتدای دولت یازدهم و حتی قبل از شروع به کار دولت به دلیل انتظاراتِ مثبتِ حاکم شده بر جامعه آغاز شد تا فصل سوم سال گذشته به خوبی ادامه یافت. اما پس از آن، مجموع‌های از رویداد‌های خارجی و داخلی، این روند را معکوس و بازار ارز را ملتهب کرد. البته انباشت برخی عدم تعادل‌های موجود در اقتصاد کلان طی سال‌های قبل و اصرار بر ثبات نرخ ارز طی این سال‌ها زمینه ساز تشدید التهاباتی شد که شاهد آن هستیم.

سیف این پدیده را دارای ویژگی‌های پیچیده منحصر به فردی دانست و گفت: اگر چه صاحبن‌ظران و تحلیلگران اقتصادی در این باره بسیار گفته و نوشته اند و اگر چه بخشی از این تحلیل‌ها درست و عادلانه است، اما به گمان من شاید جامعیت کافی را ندارد که یک دلیل اصلی آن عدم تقارن اطلاعاتی است که هم بین مجموعه تحلیلگران و هم بین آنان با مسئولین تصمیم گیر وجود دارد.

وی در ادامه خاطرنسان کرد: البته بانک مرکزی می‌توانست با استفاده از تزریق ذخایر ارزی که اکنون در وضعیت مناسبی قرار دارد، برای مدتی این التهابات را مهار کند، اما ترجیح دادیم منافع ملی را در اولویت قرار داده و بهای آن را با قبول فشار‌ها و توهین‌های ریز و درشت تحمل و از ذخـائر ارزی کشـور محافظت کنیم تا در ماه‌های چالشی پیشِ رو، دولت و بانک مرکزی برای مقابله با تنش‌های بیشتر از اقتدار لازم برخوردار باشند. شاید در مجالی دیگر در این باره بیشتر سخن بگویم.

رئیس کل پیشین بانک مرکزی، ارتقای نظارت و افزایش شفافیت اطلاعات مالی در نظام بانکی به واسطه طراحی بومی مدل نوین نظارت براساس آخرین استاندارد‌های جهانی را یکی دیگر از اقدامات برجسته این دوره خواند و گفت: انتظار می‌رود با استقرار کامل این مدل شاهد ارتقای کارایی و اثر بخشیِ نظارت بر بانک‌ها باشیم. در عین حال، بخش‌هایی از مدل شامل تشدید استاندارد‌های نظارتی، جلوگیری از شناسایی و توزیع سود‌های موهوم و تحکیم ذخایر مطالبات مشکوک الوصول از سال مالی ۱۳۹۴ با جدیت به مرحله اجرا گذاشته شد. بررسی حوزه‌های ریسکی بانک‌های پرخطر و تلاش برای مهار آن‌ها با استفاده از ظرفیت‌های بانک مرکزی و سایر مراجع ذیصلاح اقدام مکملی در راستای نظارت موثر است که در این مدت به انجام رسید.

بنا به گفته سیف، ابلاغ صورت‌های مالی همگرا با استاندارد بین المللی گزارشگری مالی، IFRS (با رعایت آستانه تحمل بانک‌ها) شامل شفاف سازی صورت‌های مالی (با ۱۶۱ مورد تغییر) از سال ۱۳۹۴ در دوره وی به خوبی محقق شده است و این تغییرات مقدمه‌ای ضروری برای برقراری تعاملات بین-المللی و پیش‌نیاز انجام اصلاح ساختار نظام بانکی بوده است.
رییس کل سابق بانک مرکزی: رشد نقدینگی، اصلاح ساختار نظام بانکی و نیز مهار و مبارزه با فساد از جمله چالش‌های پیش روی نظام بانکی است.
رییس پیشین شورای پول و اعتبار در ادامه سخنان خود رشد نقدینگی، استقلال بانک مرکزی، اصلاح ساختار نظام بانکی و نیز مهار و مبارزه با فساد در نظام اقتصادی کشور را از اصلی‌ترین چالش‌های پیش روی نظام بانکی کشور دانست.
وی رشد بالای نقدینگی را از جمله چالش‌های ساختاری اقتصاد ایران عنوان کرد و گفت: این چالش همواره فارغ از عملکرد دولت‌های مختلف البته با شیب¬های متفاوتی وجود داشته است، اگرچه ارقام نشان می‌دهد که متوسط نرخ رشد نقدینگی در دولت یازدهم و تاکنون از متوسط بلندمدت آن، پایین‌تر است. اما در هر حال مهار این رشد که مستلزم تغییرات بنیادی در ساختار اقتصادی کشور است یک اولویت محسوب می‌شود.
سیف با بیان اینکه استقلال بانک مرکزی، یکی دیگر از ملاحظات مهم در نظام اقتصادی کشور است که باید هر چه زودتر تصمیم درستی در مورد آن گرفته شود، تصریح کرد: کمااینکه بسیاری از انتقادات جامعه، رسانه‌ها و حتی تحلیلگران اقتصادی و مالی نسبت به عملکرد بانک مرکزی وارد می‌بود اگر و فقط اگر خطاب آن‌ها به یک بانک مرکزی مستقل بود.

وی ادامه داد:، اما امروز واقعیت غیر از این است. اساساً بانکداری مرکزیِ مدرنِ جهانی در چند دهه گذشته دچار تحولی بنیادین شده است، در حالی که چند دهه است در قانون بانکداری مرکزی کشور ما هیچ تجدیدنظر معناداری صورت نگرفته است؛ بنابراین بدون تبیین اهداف روشن و استقلال عملیاتی، نمی‌توان و نباید از بانک مرکزی انتظار عملکردی مشابه بانک‌های مرکزی تراز جهانی را داشت.

سیف تاکید کرد: استقلال واقعی بانک مرکزی مستلزم قانون مناسب، اعطای اختیارات لازم و کافی و تجهیز بانک مرکزی به سرمایه انسانی متخصص، حرفه‌ای و با انگیزه است که خود مستلزم ایجاد نظام انگیزشیِ مادی و معنوی، متناسب با مسئولیت سنگین و خدمات آنان است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه حاصل مطالعات گسترده و جلسات کارشناسی متعدد بانک مرکزی از سال ۱۳۹۳ تا امروز درباره اصلاح ساختار بانک ها، اکنون به طرحی مدون تبدیل شده، عنوان کرد: این طرح در ماه‌های اخیر در چند جلسۀ فرادستگاهی، ارایه و اصلاحات لازم در آن اعمال شده و اکنون آماده اجراست. ناترازی ترازنامه بانک‌ها و ناترازی درآمد و هزینه و جریان نقدی ورودی و خروجی، امروز در حدی است که اگر اقدام اصلاحی انجام نشود، تحمل خسارت غیرقابل جبران، نتیجه طبیعی آن خواهد بود.

سیف تصریح کرد: اگر چه اینجانب بیش از دو سال است به موازات کار مستمر در این موضوع، خطرات عدم اقدام را در فرصت‌های مناسب به کرات گوشزد کرده ام، اما در این جا نیز مایلم یکبار دیگر بر ضرورت، فوریت و بهای سنگین عدم اقدام در زمینه اصلاح ساختار نظام بانکی تاکید کنم.

وی مشکل نرخ سود بانکی و چسبندگی بالای را وابسته به انجام اصلاحات در نظام بانکی دانست و گفت: هرگونه اقدامی به منظور تعدیل نرخ سود بانکی، ضمن اینکه باید با اقتضائات کلان اقتصادی تناسب داشته باشد، توفیق و استمرار آن در بلندمدت، وابستگی قطعی به رفع عدم تعادل‌های موجود در نظام بانکی دارد.

سیف در ادامه با بیان اینکه پدیده فساد و رشد و گستردگی آن، واقعیت تلخی است که عرصه را بر اقتصاد کشور در حوزه‌های مختلف تنگ کرده، تصریح کرد: یکی از این حوزه ها، نظام پولی و بانکی کشور است. در کنار و به موازات رشد موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز، گروه‌های ذینفع و تضاد و تعارض منافع بسیار گستردهئای در بخشی از نظام بانکی نیز ریشه دوانیده است که علناً به تهدیدی جدی برای نظام نظارت بانکی که فاقد قدرت قانونی لازم برای مقابله با آن است، تبدیل شده است. امروز با هویت‌های مالی نامتعارف، چندلایه و پیچیده متصل به بانک‌های خاص مواجه هستیم که با سوءاستفاده از منابع بانکی کشور، از قدرت و درجه نفوذ بالایی برخوردارند.

وی با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته در دوران مسئولیت خود برای مهار و مبارزه با فساد در نظام اقتصادی کشور گفت: در طول دوره ۵ ساله تصدی اینجانب و در راستای ایفای مسئولیت نظارتی بانک مرکزی بعضی از اینگونه فعالیت‌ها و سوءاستفاده‌ها با تلاش و مشقت بسیار براساس بررسی‌های ویژه نظارتی، شناسایی و مستندسازی شد و مراتب همزمان به استحضار رئیس¬جمهور محترم رسید و ایشان نیز نسبت به پیگیری جدی موضوع تاکید داشتند، متعاقب آن، با استفاده از حداکثر ظرفیت قانونی موجود، اقداماتی با هدف توقف و جلوگیری از ادامه این تخلفات و برخورد مناسب با عوامل آن به عمل آمد که البته هزینه‌هایی را برای اینجانب و همکارانم به همراه داشت.

وی در ادامه افزود: در عین حال از آنجایی که ظرفیت بانک مرکزی در این باره بسیار اندک است، برخی از این گزارش‌ها در اختیار سایر مراجع ذیصلاح قرار گرفته تا نسبت به توقف کامل و برخورد مناسب با عوامل ذیربط اقدام لازم به عمل آید.

وی خطاب به کارکنان و مدیران شبکه بانکی گفت: من نزدیک به چهار دهه در این نظام خدمت کرده ام که به استثنای پنج سال اخیر، عمده آن در کنار و همپای شما بوده و منجر به صمیمیت و انس و الفتی متقابل شده است. اما در طول دوره پنج ساله اخیر همواره نگران بودم که تغییر رفتار و عمل من که ذاتاً متاثر از جایگاه و مسؤلیت‌های بانک مرکزی است و به طور طبیعی مستلزم حساب خواهی، عدم اجابت برخی درخواست‌ها و بعضاً برخورد است، آن رابطه قدیمی دوستانه را از بین برده باشد.

رئیس کل سابق بانک مرکزی افزود:، ولی در طول زمان کوتاه دو سه روز اخیر، پیام‌های زیادی دریافت کردم که آثار آن نگرانی را به طور کامل زدود و آشکار کرد که درجه معرفت و درک شما عزیزان فراتر از تصور من بوده است. ابراز لطف و محبت بسیاری از شما همکاران صدیق و مهربان در حدی است که در این مجال ضمن شکرگزاری به درگاه خداوند رحمان، سپاس و تشکر بی حد خود را تقدیم شما بزرگواران می‌کنم و از این بابت بسیار خشنودم.

سیف کارکنان بانک مرکزی را خالقان واقعی عملکرد این بانک در دوران تصدی گری خود خواند و گفت: اعضای محترم هیات عامل، معاونان، مدیران، کارشناسان و کارکنان صدیق و پرتلاش بانک مرکزی است که در طول این دوره ۵ ساله، خالقان واقعی عملکردی بودند که به اختصار گزارش شد. البته نقش و جایگاه این عزیزان متفاوت بوده است. در این دوره همکارانی داشتم که بدون اغراق از شب و روز خود مایه گذاشتند تا کار مهمی بر زمین نماند، دست همه آن‌ها را می‌بوسم و به گرمی می‌فشارم.

رییس کل پیشین بانک مرکزی در پایان ضمن تشکر از الطاف مقام معظم رهبری، حُسن نیت، اعتماد و حمایت‌های ریاست جمهوری گفت: خداوند سبحان را شکرگزارم که توفیق خدمت به میهن اسلامی را به من عنایت کرد. در اینجا جا دارد از اعضای هیأت دولت، روسا و مدیران قوه مقننه و قضائیه، اعضای شورای پول و اعتبار، هیأت نظارت بر اندوخته اسکناس، هیات نظار بانک مرکزی و ملت شریف ایران سپاسگزاری کنم و برای همکار ارجمندم جناب آقای دکتر همتی در دوران حساس پیشِ رو، آرزوی موفقیت کنم.