راه اندازی نمادین سازوکار ویژه اروپا چه سودی برای ایران دارد؟

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، اولین بار در بیانیه نشست ۴ + ۱ اعضای برجام در حاشیه‌ی مجمع عمومی سازمان ملل در تاریخ ۴ مهرماه، توافق صورت گرفته برای ایجاد «سازوکار ویژه» اتحادیه اروپا با هدف تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات (شامل نفت) و واردات ایران، رسانه‌ای شد. طبق توضیحات مسئولین دولت ایران و هم‌چنین مقامات اتحادیه اروپا، این سازوکار ویژه مانند یک اتاق تصفیه که ایزوله است، پرداخت‌های ایران و اتحادیه اروپا را به یورو تصفیه می‌نماید. همچنین طبق توافق صورت گرفته، قرار است این کانال قبل از بازگشت تحریم‌های نفتی آمریکا در ۱۳ آبان، عملیاتی شود.


اما اخیرا برخی رسانه‌های بین المللی مدعی شدند که «سازوکار ویژه» در ۱۳ آبان به طور نمادین افتتاح خواهد شد. به عنوان مثال، چهار دیپلمات اروپایی با مصاحبه با رویترز گفته‌اند: «کانال مالی اروپا تا اوایل سال میلادی ۲۰۱۹ عملیاتی نخواهد شد و در ۱۳ آبان به طور نمادین افتتاح خواهد شد». تاکنون این خبر توسط اتحادیه اروپا تکذیب نشده و موگرینی هم تاریخی برای زمان عملیاتی شدن این سازوکار اعلام نکرده است.

افتتاح نمادین به این معناست که این سازوکار قابلیت خنثی‌سازی تحریم‌ها در شرایطی که اعمال تحریم‌ها به شدیدترین سطح خود رسیده است را ندارد. در واقع، این اتفاق مانند قیچی کردن روبان بیمارستانی است که تجهیزاتی برای پذیرش بیماران ندارد!

موضوع وقتی نگران کننده‌تر می‌شود که مواضع دولتمردان ایرانی در واکنش به این اخبار نشان می‌دهد که آن‌ها نیز برخلاف توافق صورت گرفته، این افتتاح نمادین را پذیرفته‌اند. ظریف، وزیر امور خارجه در جریان سفر اخیر خود به ترکیه با بیان اینکه بعید می‌دانیم روز ۱۳ آبان اتفاق جدیدی بیفتد، گفت: «سازوکار‌های اتحادیه اروپا در همین چند روزه عملیاتی خواهد شد و البته ممکن است زمان استفاده از آنها، قدری طول بکشد».

این اظهارات ظریف، این پیام را به طرف غربی منتقل می‌کند که هر چقدر اروپا در انجام تعهداتش سست و بدون ضمانت اجرایی عمل کند، ایران نه تنها دست به اقدام متقابل نمی‌زند بلکه اعتراضی هم نمی‌کند. به عبارت دیگر، غربی‌ها این پیام را دریافت می‌کنند که دلیل عدم اعتراض کشورمان این است که ایران در موضع ضعف قرار دارد و در نتیجه، آن‌ها می‌توانند با عدم اجرای تعهدات در راستای خنثی‌سازی اثر تحریم‌ها، فشار تحریم‌ها را بر روی کشورمان افزایش دهند و نهایتا ایران مجبور شود پای میز مذاکره بیاید.

در مجموع، اروپا و آمریکا در مقابل ایران اتحاد راهبردی دارند به این معنا که رفتار کشورمان «غیرعادی» است و فعالیت‌های ایران در زمینه موشکی، منطقه، حقوق بشر و ... باعث می‌شود کشورمان یک کشور غیر عادی باشد و مقامات اروپا بار‌ها این مسئله را مطرح کرده‌اند که این مباحث مسئله‌های ایران است. در نتیجه، این میز مذاکره در سقف انتظارات، مذاکره با آمریکا و پذیرش یک‌جای تمام خواسته‌های آمریکا و در کف انتظارات دادن امتیاز به اروپا در مسئله موشکی، نفوذ منطقه‌ای، حقوق بشر و ... به طور مرحله‌ای است تا ایران مجبور شود برای به ثمر رسیدن هر اقدام از سوی اتحادیه اروپا، یک امتیاز تحت عناوین و بهانه ها‌ی مختلف مانند FATF به آن‌ها بدهد.