به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، عزیزالله مهدیان، معاون بازسازی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی اخیرا در یک برنامه تلویزیونی درباره میزان بازسازی واحد‌های مسکونی روستایی آسیب دیده بر اثر زلزله سال گذشته کرمانشاه گفته بود: کار بازسازی در مناطق زلزله زده روستایی ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و سرجمع تا پایان سال ۲۶ هزار مسکن روستایی به مردم واگذار می‌شود.
در این صورت باید گفت: مردم روستا‌های استان کرمانشاه باید دومین زمستان بعد از زلزله را بدون سرپناه سپری کنند. این در حالی است که اگر بازسازی واحد‌های غیرمقاوم روستایی انجام شده بود، نه تنها این دشواری‌ها بر مردم تحمیل نمی‌شد، بلکه خسارت جانی کمتری هم متوجه آن‌ها می‌شد.
*آسیب‌پذیری بالای روستا‌های ایران در برابر حوادث طبیعی
ماجرای تحمیل خسارت‌های جانی و مالی بر اثر حوادث طبیعی در کشور ما اتفاق تازه‌ای نیست. از نظر زلزله‌خیزی تقریباً در مقاطع ۵ تا ۷ سال یک بار شاهد وقوع زلزله با بزرگی ۶ تا ۷ درجه در مقیاس ریشتر و گاهی بیشتر هستیم. براساس مطالعات زمین‌شناختی حدود ۹۷ درصد از شهر‌ها و روستا‌های کشور ما در معرض خطرات ناشی از وقوع زلزله می‌باشد. البته روستا‌های کشور به دلیل فرسوده و غیر مقاوم بودن واحد‌های مسکونی، بعضا در برابر زلزله‌هایی که شدت بالایی ندارند و حتی وقوع سیل نیز، با آسیب جدی مواجه می‌شوند. مطابق با گزارش ها، بیش از ۶۳ درصد از واحد‌های مسکونی روستایی کشور یعنی حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار واحد، غیر مقاوم هستند و خطر تخریب آن‌ها در برابر حوادث طبیعی امری جدی و خطرناک است.
*تکلیف دولت برای بهسازی مسکن روستایی و میزان عملکرد آن
در برنامه پنجم و ششم توسعه، هدفگذاری برای ساخت و نوسازی سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی انجام شده است. با این فرض که دولت‌ها به تکلیف خود در این زمینه به صورت کامل هم عمل کنند، برای ساخت و بهسازی واحد‌های موجود ۱۶ سال زمان نیاز است. البته این زمان بدون احتساب کمبود‌های موجود مسکن در روستاهاست. لازم به ذکر است
سرشماری سال ۹۵ از کمبود ۶۸۰ هزار واحد مسکن روستایی نسبت به خانوار‌های ساکن در روستا‌های کشور حکایت دارد. با این وجود مطابق با آمار‌های رسمی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در چهارسال دولت اول روحانی کمتر از ۱۵۰ هزار قرارداد برای بهسازی و نوسازی واحد‌های مسکن روستایی امضا شد. از سوی دیگر سازمان برنامه و بودجه هم در گزارشی که اخیرا منتشر کرد، از تحقق ساخت تنها ۷۰ هزار واحد مسکونی در روستا‌های کشور در سال ۹۶ خبر داد. خسارت جانی و مالی کمتر در صورت نوسازی مسکن روستایی قبل از وقوع حوادث طبیعی جالب اینجاست بعد از وقوع هر حادثه طبیعی دولت به ناچار هزینه بسیار بیشتری را برای جبران خسارت وارده و تامین واحد‌های مسکونی روستاییان متقبل می‌شود.
برای مثال بعد از زلزله کرمانشاه، دولت برای یک واحد روستایی تسهیلاتی به میزان ۳۵ میلیون تومان و همچنین ۱۰ میلیون تومان کمک بلاعوض در نظر گرفته است. این در حالی است که وام در نظر گرفته شده برای بهسازی و نوسازی واحد‌های روستایی ۲۵ میلیون تومان است.
*کم توجهی به مسکن روستایی در پیش نویس بودجه
توجه به تامین مسکن روستاییان می‌تواند از گسترش حاشیه نشینی و مهاجرت از روستا‌ها جلوگیری کند. در سال‌های گذشته تخلیه روستا‌ها و افزایش جمعیت در شهر‌ها و در کنار آن حاشیه نشینی، معضلات بزرگی را برای کشور ایجاد کرده و بر این اساس یکی از دغدغه‌های دولت باید اشتغال و توجه بیشتر به روستائیان باشد. در پیش نویس پیشنهادی دولت در مورد بودجه سال ۹۸ به صورت مستقیم به مسکن روستایی اشاره نشده است.
تنها در قالب بند «ب» تبصره ۸ لایحه بودجه، به صورت غیر مستقیم و احتمالا در قالب احداث واحد‌های مسکن اجتماعی و حمایتی باید در جست و جوی برنامه دولت برای مسکن روستایی باید بود. البته همین اشاره غیر مستقیم هم در کنار تکمیل واحد‌های باقی مانده مسکن مهر و طرح‌های بازآفرینی شهری است که به دلیل توجه‌ای که دولت به این دو مورد دارد، به نظر می‌رسد در عمل باز هم مسکن روستایی مورد بی مهری قرار خواهد گرفت. از طرفی باتوجه به افزایش روزافزون قیمت مصالح ساختمانی، با رقم فعلی ۲۵ میلیون تومان، وام بهسازی و نوسازی مسکن روستایی نمی‌توان حتی نیمی از مسکن را احداث کرد؛ بنابراین لازم است علاوه بر اهتمام جدی بر اجرای تکالیف قانونی موجود، در بودجه کشور در مورد تعداد و میزان وام مسکن روستایی هم بازنگری شود. به نظر می‌رسد با توجه به شرایط فعلی بخش مسکن و نیاز‌های موجود، دولت می‌تواند صندوقی قرض الحسنه در بانک مسکن ایجاد کند و تمام منابع حاصل از اقساط بازگشتی مسکن مهر که معادل ۵۰ هزار میلیارد تومان است را به عنوان سرمایه این صندوق اختصاص دهد و از این صندوق برای اعطای تسهیلات قرض الحسنه ساخت مسکن برای محرومین استفاده کند.
منابع این صندوق در سال اول می‌تواند به افزایش میزان وام واحد‌های مسکن مهر برای تکمیل واحد‌های باقی مانده اختصاص یابد و برای سال‌های بعد برای بهسازی و نوسازی واحد‌های روستایی استفاده شود. در صورت ایجاد این صندوف، با توجه به اینکه حمایت از بخش تولید مسکن را در پی دارد، می‌تواند به رونق مداوم بخش مسکن کشور کمک کند که در این صورت علاوه بر صاحب خانه شدن محرومان از مسکن و همچنین مقاوم شدن واحد‌های غیر مقاوم روستاییان، رونق اشتغال کشور را نیز به دنبال داشته باشد.
در این صورت باید گفت: مردم روستا‌های استان کرمانشاه باید دومین زمستان بعد از زلزله را بدون سرپناه سپری کنند. این در حالی است که اگر بازسازی واحد‌های غیرمقاوم روستایی انجام شده بود، نه تنها این دشواری‌ها بر مردم تحمیل نمی‌شد، بلکه خسارت جانی کمتری هم متوجه آن‌ها می‌شد.
*آسیب‌پذیری بالای روستا‌های ایران در برابر حوادث طبیعی
ماجرای تحمیل خسارت‌های جانی و مالی بر اثر حوادث طبیعی در کشور ما اتفاق تازه‌ای نیست. از نظر زلزله‌خیزی تقریباً در مقاطع ۵ تا ۷ سال یک بار شاهد وقوع زلزله با بزرگی ۶ تا ۷ درجه در مقیاس ریشتر و گاهی بیشتر هستیم. براساس مطالعات زمین‌شناختی حدود ۹۷ درصد از شهر‌ها و روستا‌های کشور ما در معرض خطرات ناشی از وقوع زلزله می‌باشد. البته روستا‌های کشور به دلیل فرسوده و غیر مقاوم بودن واحد‌های مسکونی، بعضا در برابر زلزله‌هایی که شدت بالایی ندارند و حتی وقوع سیل نیز، با آسیب جدی مواجه می‌شوند. مطابق با گزارش ها، بیش از ۶۳ درصد از واحد‌های مسکونی روستایی کشور یعنی حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار واحد، غیر مقاوم هستند و خطر تخریب آن‌ها در برابر حوادث طبیعی امری جدی و خطرناک است.
*تکلیف دولت برای بهسازی مسکن روستایی و میزان عملکرد آن
در برنامه پنجم و ششم توسعه، هدفگذاری برای ساخت و نوسازی سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی انجام شده است. با این فرض که دولت‌ها به تکلیف خود در این زمینه به صورت کامل هم عمل کنند، برای ساخت و بهسازی واحد‌های موجود ۱۶ سال زمان نیاز است. البته این زمان بدون احتساب کمبود‌های موجود مسکن در روستاهاست. لازم به ذکر است
سرشماری سال ۹۵ از کمبود ۶۸۰ هزار واحد مسکن روستایی نسبت به خانوار‌های ساکن در روستا‌های کشور حکایت دارد. با این وجود مطابق با آمار‌های رسمی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در چهارسال دولت اول روحانی کمتر از ۱۵۰ هزار قرارداد برای بهسازی و نوسازی واحد‌های مسکن روستایی امضا شد. از سوی دیگر سازمان برنامه و بودجه هم در گزارشی که اخیرا منتشر کرد، از تحقق ساخت تنها ۷۰ هزار واحد مسکونی در روستا‌های کشور در سال ۹۶ خبر داد. خسارت جانی و مالی کمتر در صورت نوسازی مسکن روستایی قبل از وقوع حوادث طبیعی جالب اینجاست بعد از وقوع هر حادثه طبیعی دولت به ناچار هزینه بسیار بیشتری را برای جبران خسارت وارده و تامین واحد‌های مسکونی روستاییان متقبل می‌شود.
برای مثال بعد از زلزله کرمانشاه، دولت برای یک واحد روستایی تسهیلاتی به میزان ۳۵ میلیون تومان و همچنین ۱۰ میلیون تومان کمک بلاعوض در نظر گرفته است. این در حالی است که وام در نظر گرفته شده برای بهسازی و نوسازی واحد‌های روستایی ۲۵ میلیون تومان است.
*کم توجهی به مسکن روستایی در پیش نویس بودجه
توجه به تامین مسکن روستاییان می‌تواند از گسترش حاشیه نشینی و مهاجرت از روستا‌ها جلوگیری کند. در سال‌های گذشته تخلیه روستا‌ها و افزایش جمعیت در شهر‌ها و در کنار آن حاشیه نشینی، معضلات بزرگی را برای کشور ایجاد کرده و بر این اساس یکی از دغدغه‌های دولت باید اشتغال و توجه بیشتر به روستائیان باشد. در پیش نویس پیشنهادی دولت در مورد بودجه سال ۹۸ به صورت مستقیم به مسکن روستایی اشاره نشده است.
تنها در قالب بند «ب» تبصره ۸ لایحه بودجه، به صورت غیر مستقیم و احتمالا در قالب احداث واحد‌های مسکن اجتماعی و حمایتی باید در جست و جوی برنامه دولت برای مسکن روستایی باید بود. البته همین اشاره غیر مستقیم هم در کنار تکمیل واحد‌های باقی مانده مسکن مهر و طرح‌های بازآفرینی شهری است که به دلیل توجه‌ای که دولت به این دو مورد دارد، به نظر می‌رسد در عمل باز هم مسکن روستایی مورد بی مهری قرار خواهد گرفت. از طرفی باتوجه به افزایش روزافزون قیمت مصالح ساختمانی، با رقم فعلی ۲۵ میلیون تومان، وام بهسازی و نوسازی مسکن روستایی نمی‌توان حتی نیمی از مسکن را احداث کرد؛ بنابراین لازم است علاوه بر اهتمام جدی بر اجرای تکالیف قانونی موجود، در بودجه کشور در مورد تعداد و میزان وام مسکن روستایی هم بازنگری شود. به نظر می‌رسد با توجه به شرایط فعلی بخش مسکن و نیاز‌های موجود، دولت می‌تواند صندوقی قرض الحسنه در بانک مسکن ایجاد کند و تمام منابع حاصل از اقساط بازگشتی مسکن مهر که معادل ۵۰ هزار میلیارد تومان است را به عنوان سرمایه این صندوق اختصاص دهد و از این صندوق برای اعطای تسهیلات قرض الحسنه ساخت مسکن برای محرومین استفاده کند.
منابع این صندوق در سال اول می‌تواند به افزایش میزان وام واحد‌های مسکن مهر برای تکمیل واحد‌های باقی مانده اختصاص یابد و برای سال‌های بعد برای بهسازی و نوسازی واحد‌های روستایی استفاده شود. در صورت ایجاد این صندوف، با توجه به اینکه حمایت از بخش تولید مسکن را در پی دارد، می‌تواند به رونق مداوم بخش مسکن کشور کمک کند که در این صورت علاوه بر صاحب خانه شدن محرومان از مسکن و همچنین مقاوم شدن واحد‌های غیر مقاوم روستاییان، رونق اشتغال کشور را نیز به دنبال داشته باشد.
ارسال نظرات