با وجود انجام اقدامات متعدد از سوی کره شمالی در زمینههایی همچون تخریب تاسیسات آزمایش سلاحهای اتمی و موشکهای بالستیک دوربرد، آمریکا در این مدت هیچ اقدام عملیای انجام نداده است.
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری دانشجو، هانوی پایتخت ویتنام طی روزهای ۸ و ۹ اسفند (۲۷ و ۲۸ فوریه) شاهد دومین دیدار رئیسجمهور آمریکا و رهبر کرهشمالی خواهد بود. کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی از روز شنبه مسافرت ۴۵۰۰ کیلومتری خود از پیونگیانگ به هانوی را آغاز کرده تا بعد از ۶۰ ساعت سفر به مقصد برسد. بر اساس گزارشها کیم جونگ ایل پدر رهبر کره شمالی و کیم ایل سونگ پدربزرگ او نیز به دلیل ترس از پرواز از هواپیما استفاده نمیکردند. ظاهرا رهبر فعلی کره شمالی نیز علیرغم چندبار استفاده از هواپیما در سفرهای بینالمللی کماکان به چنین سنتی پایبند است. سفر اون بنابر دعوت «نگویان پو ترانگ» (Nguyen Phu Trong) رئیسجمهور ویتنام و دبیرکل حزب کمونیست این کشور انجام میشود.
در همین حال رسانه دولتی کرهشمالی دیروز (یکشنبه) گزارش داد که اگر نشست هستهای ویتنام بدون نتیجه به پایان برسد، مردم آمریکا «هرگز از تهدیدهای امنیتی رها نمیشوند.» خبرگزاری «KCNA» که خبرگزاری رسمی کره شمالی است، همچنین دموکراتهای آمریکا و دیگران را برای «طرحریزی یک خرابکاری» در نشست دوم دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا و کیم جونگ اون رهبر کره شمالی بهشدت مورد انتقاد قرار داد. این خبرگزاری دولت ترامپ را متهم به این کرد که به خواسته و گفتههای طرفهای مخالف این مذاکرات گوش میدهند و آنها را اجابت میکنند.
KCNA در ادامه اعلام کرد: «اگر مذاکرات پیش روی آمریکا و جمهوری دموکراتیک خلق مردم کره بدون نتیجه، درست همانطور که مخالفان میخواهند به پایان برسد، مردم آمریکا هرگز از تهدیدهای امنیتی که از آنها میترسند رها نمیشوند و مسئولیت هم گردن خودشان است.»
سران آمریکا و کره شمالی پیشتر و در ۲۲ خرداد (۱۲ ژوئن) در سنگاپور با یکدیگر دیدار کرده بودند. اما توافقات صورت گرفته در نشست سنگاپور علیرغم اجرا توسط کره شمالی با بدقولیهای آمریکا روبهرو شد. ترامپ در نشست خبری خود پس از این دیدار اعلام کرد به محض آنکه روند هستهایزدایی در شبهجزیره کره اجرایی شود، تحریمها برداشته خواهد شد. تنها یک ماه بعد پژوهشکده ۳۸ North در واشنگتن گزارش داد تصاویر ماهوارهای که روز بیستم جولای از تاسیسات کره شمالی گرفته شدهاند نشان میدهند که شماری از تاسیسات ایستگاه پرتاب موشک و ماهواره سوهائه که برای ساخت موشکهای فضاپیما و همچنین موشکهای بالستیک به کار میرفته در حال برچیده شدن هستند. این پژوهشکده در ادامه گزارش خود برچیدن این تاسیسات را که نقش مهمی در توسعه فناوریهای برنامه موشکهای قارهپیمای کره شمالی دارند نشاندهنده عزم این کشور جهت اعتمادسازی دانست.
این اقدامات اعتمادسازانه البته تنها مربوط به تاسیسات آزمایش سلاحهای اتمی است و تاسیسات ذخیره و ساخت را در برنمیگیرد. کره شمالی به علت بیاعتمادی به آمریکا خواستار خلع سلاح گام به گام است و میگوید آمریکا برای نشان دادن حسن نیت خود به ازای هر قدم کره شمالی باید بخشی از تحریمها علیه این کشور را بردارد. دولت آمریکا، اما بدون هیچضمانتی میگوید تنها زمانی کاهش تحریمها را آغاز خواهد کرد که این کشور تمام سلاحهای اتمی و نیز تواناییهای ساخت چنین تسلیحاتی را از بین ببرد. آمریکا پس از مذاکرات سنگاپور نهتنها تحریمها را کاهش نداده بلکه با فشار به طرفهای مختلف بینالمللی برای اجرای سختتر آنها در چندین مورد به بهانههای مختلف کره شمالی را در زمینههایی همچون حملات سایبری و پولشویی تحریم کرده است. سیر مذاکرات از سنگاپور تا هانوی تغییری در روند مذاکرات کرهشمالی با دیگر روسایجمهور آمریکا نشان نمیدهد. باید تا آخر هفته منتظر ماند و دید آیا هانوی شاهد مذاکرات متفاوتی نسبت به پنج دهه مذاکرات آمریکا و کرهشمالی خواهد بود یا نه؟
نتایج مذاکرات هستهای، از ۱۹۷۷ تا ۲۰۰۸
«تنها تسلیحات هستهای میتواند عامل بازدارنده در برابر نیروهای خارجی باشد که به دنبال ویران کردن کره شمالی هستند.» کرهشمالی برای اجرا و رسیدن به این اصل نزدیک هفت دهه تلاش کرد. گرچه برنامه هستهای این کشور در دسامبر ۱۹۵۲ و در بحبوحه جنگ با آمریکا به صورت صلحآمیز آغاز شد، اما در سال ۱۹۵۶ آمریکا تصمیم گرفت برخلاف بند ۱۳ (د) قرارداد آتشبس جنگ کره، تسلیحات هسته ایاش را در خاک کرهجنوبی مستقر کند. با این نقض عهد توسط آمریکا که سه سال از ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۳ با کره شمالی جنگیده و صدها هزار کرهای را کشته بود برنامه هستهای کرهشمالی سمتوسویی دیگر گرفت. در همین سال بود که برنامه هستهای کره شمالی که تنها محدود به یک موسسه تحقیقاتی میشد با انعقاد قرارداد همکاریهای فنی با شوروی وارد فاز عملیاتی شد. با وجود انعقاد این قرارداد همکاری، کرهایها برای مقابله با تهدید اتمی آمریکا، در سال ۱۹۶۳ از شوروی درخواست کردند تکنولوژی و تسلیحات هستهای در اختیار آنان بگذارد که البته با مخالفت شوروی مواجه شد.
در دهههای بعد برنامه هستهای کره شمالی رشد زیادی داشت و درصدر برنامه توسعه صنعتی کره شمالی قرار گرفت. همین پیشرفتها بود که باعث شد با افزایش فشارهای آمریکا به شوروی، کره شمالی مجبور شود قرارداد پادمان سهجانبهای را با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و شوروی در جولای ۱۹۷۷ امضا کند. کره شمالی پس از امضای پادمان سهجانبه در قبال دریافت چهار رآکتور آب سبک از شوروی، معاهده عدم گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) را در دسامبر ۱۹۸۵ امضا کرد. این توافق با فراز و نشیبهایی همراه بود تا اینکه با فروپاشی شوروی متحد اصلی کره شمالی، فشارهای آمریکا بر کره افزایش یافت و این کشور را مجبور کرد در سال ۱۹۹۲ موافقتنامه پادمانهای آژانس را رسما بپذیرد. در همان سال بازرسیهای متعددی از سوی بازرسان آژانس از تاسیسات هستهای کره شمالی صورت گرفت، اما با درخواست این بازرسان جهت بازرسی از دو سایت نظامی این کشور و فشارهای شورای امنیت در این راستا، کرهشمالی در ۱۲ مارس ۱۹۹۳ تهدید کرد از انپیتی خارج خواهد شد. ۱۹۹۴ تحولات هستهای کره بار دیگر در مسیر تنش قرار گرفت و آغاز فعالیتهای هستهای کره شمالی باعث شد بیل کلینتون رئیسجمهور آمریکا تحریمهای اقتصادی گستردهای را علیه این کشور اعمال کند.
متعاقب این تحریمها آمریکا در ادامه سیاست چماق و هویج خود در ژوئن ۱۹۹۴ جیمی کارتر رئیسجمهور سابق این کشور را به دیدار کیم ایل سونگ رهبر وقت کره شمالی فرستاد. این دیدار در اکتبر ۱۹۹۴ منجر به تدوین یک «چارچوب توافقشده» بین دو کشور شد. آمریکا در این توافق متعهد شد در برابر توقف فعالیتهای هستهای کرهشمالی دو رآکتور آب سبک برای این کشور ساخته و تا زمان تکمیل اولین رآکتور در سال ۲۰۰۳ سالانه ۵۰۰ هزارتن نفت به این کشور بدهد. درست یک ماه پس از این توافق کارشکنیهای آمریکا در اجرای این توافق آغاز شد. آمریکا هربار به بهانههای مختلف در مسیر اختصاص بودجه برای تامین نفت و ساخت رآکتور برای کره شمالی موانعی ایجاد میکرد. با تمامی این مشکلات توافق ۱۹۹۴ نزدیک یک دهه دوام آورد. در سال ۲۰۰۲ جورج بوش در نطق سالانه خود در کنگره کره شمالی را به همراه چند کشور دیگر «محور شرارت خواند.» با مشخص شدن قصد آمریکا جهت توطئه و رویارویی با کره شمالی در تابستان همین سال مقامات آمریکایی اعلام کردند کره شمالی در ازای دریافت فناوری غنیسازی بالای اورانیوم از پاکستان تکنولوژی ساخت موشکهای بالستیک را به این کشور داده است. آمریکا به همین بهانه در دسامبر ۲۰۰۲ انتقال محمولههای نفتی به کره شمالی را متوقف کرد و کره شمالی نیز در پاسخ به فریز برنامه هستهای خود پایان داده و سال بعد از انپیتی خارج شد. بازی «کج دار و مریز» مذاکرات اتمی، اما کماکان ادامه پیدا کرد. با ابتکار چین و موافقت دو کشور قرار شد مذاکرات هستهای در قالب مذاکرات ۶ جانبه (شامل کره شمالی، کره جنوبی، آمریکا، روسیه، چین و ژاپن) ادامه پیدا کند. مذاکرات گروه ۶ جانبه در سال ۲۰۰۵ منجر به امضای سندی تحت عنوان «بیانیه اصول» شد که طبق آن کره شمالی باید بازی تکراری توافقات گذشته یعنی کنار گذاشتن برنامه هستهای و بازگشت به انپیتی را بار دیگر انجام میداد. اختلافات آمریکا و کره شمالی بر سر تفسیر این سند باعث شد این توافق نیز به شکست بینجامد. کره شمالی پس از بینتیجه ماندن توافق ۲۰۰۵ در سال ۲۰۰۶ با آزمایش اولین بمب اتمی خود به باشگاه کشورهای دارنده سلاح اتمی وارد شد.
مذاکرات در دوره اوباما ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۷
با تشدید فشارها بر کره شمالی این کشور در مارس ۲۰۱۱ اعلام آمادگی کرد که دوباره و بدون هیچ پیششرطی به میز مذاکرات ۶ جانبه بازگردد. پیرو این درخواست کره شمالی، در سال ۲۰۱۲ مذاکراتی بین این کشور و آمریکا در فوریه ۲۰۱۲ برگزار شد که بر اساس آن کره شمالی متعهد شد در برابر توقف تولید اورانیوم و موشکهای بالستیک کمکهای غذایی از آمریکا دریافت کند. آمریکا بار دیگر علیرغم تعهد خود در این توافق از ارائه کمکهای غذایی به کره شمالی خودداری کرد. کره شمالی این نقض عهد آمریکا را با آغاز برنامه هستهای و از سرگیری آزمایشهای موشکی پاسخ داد و در سال ۲۰۱۳ سومین آزمایش اتمی خود را نیز آزمایش کرد. این آزمایشهای هستهای تا زمان دیدار ترامپ و اون ۳ بار دیگر انجام شد.
مذاکرات دوره ترامپ ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹
دونالد ترامپ در دوم ژوئن ۲۰۱۷ و ۱۸ روز قبل از به دست گرفتن دولت آمریکا، اعلام کرد کره شمالی توانایی لازم برای ساخت سلاح هستهای که امکان تهدید آمریکا را داشته باشد در اختیار ندارد. پنج ماه بعد و در پی آزمایش دو موشک قاره پیما، کیم جونگ اون اعلام کرد تمام خاک آمریکا در برد موشکهای بالستیک کره شمالی قرار گرفته است. این گام با ششمین آزمایش اتمی کره شمالی در ۳ سپتامبر همان سال تکمیل شد. این کشور توانست در ششمین آزمایش اتمی خود به فناوری کوچکسازی سلاحهای اتمی پرقدرت دست پیدا کند. این بحران پس از چند ماه تنش و جنگ لفظی دوطرف باردیگر به مذاکره ختم شد. در فوریه ۲۰۱۸ و در جریان برگزاری بازیهای المپیک زمستانی در کره جنوبی که هیاتی سیاسی از کره شمالی نیز در افتتاحیه آن شرکت کرده بود، رئیسجمهور کره جنوبی درباره امکان از سرگیری مذاکرات هستهای آمریکا و کره شمالی با این هیات صحبت کرد. به دنبال موافقت کره شمالی با از سرگیری مذاکرات رئیسجمهور کره جنوبی در هشتم مارس ۲۰۱۸ در جریان سفر به واشنگتن و دیدار با ترامپ این درخواست را به رئیسجمهور آمریکا نیز ارائه کرد. در همان روز رئیسجمهور آمریکا با تاکید بر ادامه اجرای تحریمهای حداکثری علیه کره شمالی، این دعوت را قبول کرد. با مهیا شدن شرایط مذاکرات رئیسجمهور کره شمالی و رهبر کره شمالی ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸ اولین دیدار رهبران دو کشور را رقم زدند.
در این نشست توافق شد در صورت آغاز خلع سلاح اتمی کره شمالی تحریمهای این کشور برداشته شده و تضمینهای لازم امنیتی نیز به آن داده شود. با آغاز اقدامات اعتمادسازانه کره شمالی بار دیگر آمریکا با زیادهخواهی برداشته شدن تحریمها را به شرایط سختگیرانهای گره زد. تنها ۶ ماه بعد از مذاکرات سنگاپور دولت ترامپ دستکم هشت بار به دلایل مختلف مانند پولشویی، حملات سایبری و حملونقل غیرقانونی، تحریمهایی علیه کره شمالی وضع کرد. در ادامه این روند و در ماه دسامبر ۲۰۱۸ آمریکا بار دیگر سه نفر از مقامهای عالیرتبه کره شمالی را به اتهام مشارکت در نقض حقوق بشر در فهرست تحریمهای خود قرار داد. این اقدامات آمریکا باعث شد کره شمالی تهدید کند در صورت ادامه وضع تحریمها برای همیشه روند خلع سلاح اتمی را متوقف خواهد کرد.
با وجود انجام اقدامات متعدد از سوی کره شمالی پس از مذاکرات سنگاپور در زمینههایی همچون تخریب تاسیسات آزمایش سلاحهای اتمی و موشکهای بالستیک دوربرد، آمریکا در این مدت هیچ اقدام عملیای در راستای برداشتن تحریمها و کاهش فشارها بر کره شمالی انجام نداده است.